ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΥΒΡΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ

Η παρουσία γραφικών που ισχυρίζονται οτι γνωρίζουν περί δήθεν υπογείων κατασκευών στην Ελευσίνα, που μπερδεύουν δεξαμενές, φρέατα και κρήνες με υπόγειους θαλάμους (!), που αποδεικνυουν την γραφικότητα τους με το να ισχυρίζονται ότι εχουν δεί με τα μάτια τους τον Ηλιο του Μεσονυχτιου(!) - που λόγω αγνοιας δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι αυτή ειναι καθαρά αλληγορική έκφραση που αναφέρεται στο νοητο επίπεδο- που ισχυρίζονται ότι γνωριζουν περί των τυπικών των μυστηρίων και άλλων φαιδρών ισχυρισμών, δεν έχουν λείψει διαχρονικά και ούτε φυσικά θα λείψουν ποτέ μιας και πάντα θα υπάρχουν αφελείς που θα πιστεύουν τέτοιες φαντασιώσεις και ευσεβεις πόθους.

Ας δούμε λοιπόν τι λέει ο Γεώργιος Μυλωνάς, διεθνώς αναγνωρισμένος σαν ένας από τους πλεόν έγκριτους και σοβαρούς μελετητές και ανασκαφείς της΅Ελευσίνας στο βιβλίο του "Ελευσις και Ελευσίνια Μυστήρια" :

"Επί χρόνια, από τότε που ήμουν νέος, προσπαθούσα να ανακαλύψω τα γεγονότα. Ηλπιζα να κατορθώσω το αδύνατο παρά την έλλειψη στοιχείων. Η πεποίθηση ότι θα έρχονταν στο φως επιγραφές όπου οι Ιεροφάντες θα είχαν καταγράψει το τυπικό της λατρείας και το νόημα του έχει σβηστεί εντελώς.

Η αποκάλυψη μιας υπόγειας αίθουσας γεμάτης με τα αρχεία της λατρείας, πράγμα που κυριαρχούσε στην ύπαρξη μου στον καιρό της νιότης μου, αποδεικνύεται ένα άπιαστο όνειρο, αφού στην Ελευσίνα δεν υπάρχουν ούτε υπόγεια δωμάτια ούτε αρχεία της λατρείας. Ο τελευταίος ιεροφάντης πήρε μαζί του στον τάφο τα μυστικά που μεταδίδονταν προφορικά επί αμέτρητες γενεές από τον ένα αρχιερέα στον επόμενο.

Ενα πυκνό και αδιαπέραστο πέπλο εξακολουθεί να καλύπτει τις ιεροτελεστίες της Δήμητρας και να τις προστατεύει από τα περίεργα βλέμματα των συγχρόνων σπουδαστών.

Πόσα μερόνυχτα έχουν περάσει διακεκριμένοι μελετητές πάνω στα βιβλία, επιγραφές και έργα τέχνης προσπαθώντας να παραμερίσουν αυτό το πέπλο!

Πόσες εξωφρενικές και ευφάνταστες θεωρίες έχουν διατυπωθεί σε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια να εξηγηθούν τα Μυστήρια!

Πόσες νύχτες πέρασα όρθιος στα σκαλιά του Τελεστηρίου, λουσμένος στο μαγικό ασημένιο φως του Μεσογειακού φεγγαριού, ελπίζοντας να συλλάβω την διάθεση των μυστών, ελπίζοντας ότι η ανθρώπινη ψυχή θα μπορούσε ίσως να διακρίνει φευγαλέα αυτό που ο λογικός νους δεν μπορύσε να ερευνήσει!

Μάταια όλα- ο αρχαίος κόσμος κράτησε καλά το μυστικό του και τα Μυστήρια της Ελευσίνας εξακολουθούν να μην έχουν αποκαλυφθεί".

"Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια" – Γ.Ε. Μυλωνά, Εκδόσεις Κυκεών Tales σ.376-377

Ας απομονώσουμε όλους αυτούς τους γραφικούς, που πέραν της γραφικότητας τους, επιδεικνύουν και Υβρη προς την Ιερά Ελευσίνα και ας προστατέψουμε την παράδοση μας από την γελοιοποίηση και τον διασυρμό, όπως ακριβώς έκαναν και οι πρόγονοι μας.

Ο ΠΛΑΤΩΝ, Ο ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Ο Παρμενίδης είναι ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες Φιλοσόφους και έχαιρε, αυτός και η Ελεατική σχολή, μεγάλης εκτίμησης από την Πλατωνική Ακαδημία.


Η εκτίμηση και ο σεβασμός του Πλάτωνα και του Σωκράτη προς τον Παρμενίδη τεκμαίρεται σε πολλά σημεία των Πλατωνικών διαλόγων είτε ευθέως με άμεση αναφορά σε αυτόν είτε εμμέσως δια αποδοχής των βασικών θέσεων του.


Έτσι λοιπόν ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη στον Θεαίτητο (183e) να πει για τον Παρμενίδη:


«Παρμενίδης δέ μοι φαίνεται, τὸ τοῦ Ὁμήρου, “αἰδοῖός τέ μοι” εἶναι ἅμα “δεινός τε.”συμπροσέμειξα γὰρ δὴ τῷ ἀνδρὶ πάνυ νέος πάνυ πρεσβύτῃ, καί μοι ἐφάνη βάθος τι ἔχειν παντάπασι γενναῖον φοβοῦμαι οὖν μὴ οὔτε τὰ λεγόμενα συνιῶμεν, τί τε διανοούμενος εἶπε πολὺ πλέον λειπώμεθα, καὶ τὸ μέγιστον, οὗ ἕνεκα ὁ λόγος ὥρμηται, ἐπιστήμης πέρι τί ποτ’ ἐστίν, ἄσκεπτον γένηται ὑπὸ τῶν ἐπεισκωμαζόντων λόγων, εἴ τις αὐτοῖς πείσεται»


δηλαδή :


«Ο Παρμενίδης μου φαίνεται, κατά το Ομηρικό, σεβάσμιος σε μένα και συνάμα φοβερός. Συναναστράφηκα άλλωστε τον άνθρωπο όταν ήμουν πολύ νέος και εκείνος πολύ γέρος και μου φάνηκε πως έχει βάθος απόλυτα ευγενικό. Φοβούμαι όμως μήπως δεν καταλάβουμε τους λόγους του και υστερήσουμε πολύ περισσότερο από το πνεύμα με το οποίο μίλησε και το κυριότερο απ΄όπου ξεκίνησε και ο διάλογος σχετικά δηλαδή με την γνώση, τι πράγμα είναι , φοβούμαι μήπως μείνει χωρίς διερεύνηση εξαιτίας των λόγων που εισέβαλλαν με θόρυβο αν κάποιος πρόκειται να τους εμπιστευτεί»


Το γεγονός αυτό το υπερτονίζουν και οι σχολιαστές του Πλάτωνα όπως ο Πρόκλος :


«Καὶ δὴ καὶ φασὶν αὐτὸν εἶναι τὸν Πλάτωνα τὸν περὶ τοῦ Παρμενίδου βοῶντα καὶ μαρτυρόμενον περὶ τούτων τῶν ἐνταῦθα λόγων, ὡς ἄρα βάθος ἔχουσι παντάπασι γενναῖον. Φησὶ γοῦν ἐν τῷ Θεαιτήτῳ Σωκράτης Παρμενίδῃ συγγενέσθαι νέος ὢν μάλα πρεσβύτῃ, καὶ ἀκοῦσαι φιλοσοφοῦντος ἐκείνου περὶ τοῦ ὄντος, οὐχὶ μεθόδους γυμναστικὰς, ἀλλὰ βάθος ἐχούσας ἐπιβολάς·»
(Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 636.5)


δηλαδή :


«Λένε λοιπόν ότι ο ίδιος ο Πλάτωνας είναι αυτός που επαινεί τον Παρμενίδη και μαρτυρά για τις συζητήσεις που γίνονται εδώ ότι έχουν ένα απολύτως ευγενές βάθος. Πράγματι λέει ο Σωκράτης στον Θεαίτητο ότι όταν ήταν νέος, σνάντησε τον Παρμενίδη , που ήταν πολύ ηλικιωμένος και τον άκουσε να φιλοσοφεί για το Ον όχι με λογικές ασκήσεις αλλά με πολύ βαθιές σκέψεις»


Επίσης ο Σιμπλίκιος :

«δηλοῖ δὲ ὁ Πλάτων θαυμάζων οὕτως τὸν Παρμενίδην, ὃν διε-λέγχειν δοκεῖ, καὶ βαθέος κολυμβητοῦ δεῖσθαι λέγων τὴν διάνοιαν αὐτοῦ»
(Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 36.31)


Σοφό δε τον θεωρούσε μαζί με τον Πλάτωνα και ο Αριστοτέλης :


«ἐπεὶ ὅτι σοφὸν οἴονται τὸν Παρμενίδην δηλοῦσιν ὁ μὲν Πλάτων “βάθος παντάπασι γενναῖον” τῇ διανοίᾳ τοῦ ἀνδρὸς μαρτυρῶν, καὶ διδάσκαλον αὐτὸν τοῦ Σωκράτους τῶν ἀκροτάτων μαθημάτων παραδιδούς, ὁ δὲ Ἀριστοτέλης ἀλλαχοῦ που βλέπειν αὐτὸν ὑπονοῶν καὶ πρὸς τοὺς φυσικοὺς αὐτὸν ἀντιδιαστέλλων»
(Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 148.17)


Στον δε Σοφιστή (216d-217c) ο Σωκράτης καλεί τον Ελεάτη ξένο, που εκπροσωπεί την Ελεατική Σχολή και διακινεί τις θέσεις του Παρμενίδη, ως σοφό και τον παρακαλεί να του μεταδώσει την φιλοσοφία του :


«ἐν δὲ τῷ Σοφιστῇ τὸν ᾿Ελεάτην παρακαλεῖ σοφὸν μεταδοῦναι καὶ αὐτῷ τῆς ἐκεῖθεν φιλοσοφίας»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Παρμενίδη 629.37)


Από τους διαλόγους δε του Πλάτωνα τεκμαίρεται ότι οι θέσεις του Παρμενίδη ήταν αποδεκτές από τον Πλάτωνα, ο οποίος και τις ανέπτυξε περαιτέρω.


Χαρακτηριστικά ο Συριανός τονίζει ότι ο Πλάτων δεν αντιμάχεται τον Παρμενίδη, δεχόμενος τις θέσεις του ως σωστές και επεκτείνοντας τις :


«καὶ οὐ διὰ τοῦτο μάχεται Πλάτων τῷ Παρμενίδῃ κατά γε τὸ ἀληθέστατον, ἀλλ’ εἰσὶν ἄμφω μὲν ἀληθεῖς οἱ λόγοι, σαφέστερος δὲ ὁ τοῦ Πλάτωνος· ἐκεῖνός τε γὰρ περὶ τοῦ νοητοῦ μόνου διαλεγόμενος καὶ κατὰ τὴν ἕνωσιν αὐτὸ μετιὼν καὶ τὴν ἐν αὐτῷ δυναστεύουσαν ταυτότητα καὶ τὴν Ἐμπεδόκλειον φιλίαν, ἓν εἶναι τὸ ὂν ἀπεφήνατο· Πλάτων δὲ εἰδὼς πρῶτον μὲν ὅτι ἔστι πως καὶ τὸ αἰσθητόν, ἕτερον ὂν τοῦ ὄντως ὄντος καὶ διὰ τοῦτο μὴ ὂν μᾶλλον ἢ ὂν προσαγορεύεσθαι δίκαιον, ἔστι δὲ καὶ αὐτὸ τὸ νοητὸν οὐχ ἧττον πλῆθος ἢ ἕν, τήν τε θατέρου φύσιν εἰσήγαγεν εἰς τὰ ὄντα καὶ ταύτῃ τὸ οὐσιῶδες μὴ ὂν παρεπόμενον ἔδειξεν, ὡς ἐν τῷ Σοφιστῇ διὰ πολλῶν ἐπιχειρημάτων καὶ οὐκ ἀνεχεγγύων κατεσκεύασται»
(Συριανός – Σχόλια στα Μεταφυσικά του Αριστοτέλους 171.11)


Ίδια παρατήρηση κάνει και ο Σιμπλίκιος :

« οὐ γὰρ μήποτε τοῦτο δαμῇ εἶναι μὴ ὄντα ἀλλὰ σὺ τῆσδ’ ἀφ’ ὁδοῦ διζήσιος εἶργε νόημα ὁ μέντοι Πλάτων πρὸς τὸ κατὰ ἑτερότητα μὴ ὂν βλέπων τῇ ἐλάττονι προτάσει συνεχώρει, πρὸς δὲ τὴν μείζονα ἐνίστατο τὴν τὸ οὐκ ὂν εἶναι λέγουσαν οὐδέν. ἀλλ’ εἰ καὶ τοῦτο οὕτως ἔχοι, οὐκ ἂν ἐνεκάλει τῷ Πλάτωνι νῦν Ἀριστοτέλης ὡς ἐκ τοῦ παντελῶς μὴ ὄντος τὴν γένεσιν λέγοντι, ἐπειδὴ Παρμενίδην ὀρθῶς λέγειν ὁμολογεῖ. οὔτε γὰρ ὁ Πλάτων τὸ παντελῶς μὴ ὂν εἶναι συγχωρεῖ οὔτε πολλῷ μᾶλλον ὁ Παρμενίδης. μήποτε δὲ καὶ βιαζόμεθα λέγοντες, ὅτι Πλάτων ἀποδέχεται Παρμενίδην τὸ μὴ ὂν εἶναι λέγοντα. κἂν γὰρ συγχωρῇ τῇ ἐλάττονι προτάσει τῇ λεγούσῃ τὸ παρὰ τὸ ὂν οὐκ ὄν, ἀλλ’ οὐχ ὡς Παρμενίδου τὸ μὴ ὂν τιθέντος. ἐπάγει γὰρ ἐκεῖνος τὸ μὴ ὂν οὐδέν. καὶ ὅλως ἐν Σοφιστῇ ὡς πρὸς Παρμενίδην ἀντιλέγων ἀδιορίστως ἀναιροῦντα τὸ μὴ ὄν, αὐτὸς εἰσάγει τὸ μὴ ὄν. ἵνα οὖν καὶ οἱ ἐξηγηταὶ μὴ παρὰ θύρας ἐξηγῶνται, τάχα λέγωμεν ὅτι πρὸς τὰ ἐν τῷ διαλόγῳ τῷ Παρμενίδῃ παρὰ τοῦ Πλάτωνος εἰρημένα ἀπετείνατο νῦν ὁ Ἀριστοτέλης, ἐν οἷς τὸ ἓν ὂν ὑποτιθέμενον τὸν Παρμενίδην καὶ ἀποδεικνύντα θαυμάζειν ἔοικεν ὁ Πλάτων. δῆλον δὲ ὅτι καὶ πολλὰ δείκνυσι τὸ ἓν ὂν ἐκεῖνο κατ’ ἄλλην καὶ ἄλλην αὐτὸ τάξιν θεωρῶν. ταῦτα μὲν οὖν ὑπὸ ἀπορίας ἐγὼ περιφερόμενος γέγραφα· εἰ δέ τις προσφυέστερον ἀπολογίζοιτο, πῶς ἐκ τοῦ μὴ ὄντος λέγει τὴν γένεσιν ὁ Πλάτων, διότι Παρμενίδην ὀρθῶς λέγειν ὁμολογεῖ, φίλος ὢν οὗτος ἀλλ’ οὐκ ἐχθρὸς κρατεῖ»
(Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 244.1)


« Ὅτι δὲ οὐ διὰ φιλεριστίαν ἡ πρὸς Παρμενίδην ἀντιλογία γέγονε, δηλοῖ καὶ Πλάτων, ἐν μὲν τῷ Παρμενίδῃ τὸ ἓν ὂν τοῦ Παρμενίδου δεχόμενος καὶ ἀπ’ ἐκείνου τὸ ὑπὲρ ἐκεῖνο ἀνευρίσκων, ὅπερ οὐδὲ ἓν καλεῖν ἀξιοῖ, καὶ τὰς μετ’ ἐκεῖνο τάξεις τοῦ ἑνὸς παραδιδούς· ἐν δὲ τῷ Σοφιστῇ σαφῶς ἀντιλέγων πρὸς αὐτὸν ἓν τὸ ὂν λέγοντα, καὶ τὸ μὲν ἓν χωρίζων τοῦ ὄντος ὡς ὑπέρτερον τοῦ ὄντος, τὸ δὲ ὂν δεικνὺς τὸ μὲν πρῶτον κατὰ μέθεξιν τοῦ ἑνὸς ἡνωμένον, τὸ δὲ ἐφεξῆς τῇ ἑτερότητι διακρινόμενόν τε καὶ πληθυνόμενον»
(Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 88.30)


Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, οι διάλογοι του Πλάτωνα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με λογοτεχνική ή φιλολογική προσέγγιση αλλά με φιλοσοφική και δη μεταφυσική προσέγγιση μιας και ο Πλάτων χειριζόμενος συμβολικά σε κάθε διάλογο, το θέμα, τα πρόσωπα, τον τόπο και τον χρόνο αποτύπωσε με τον τρόπο αυτό την διδασκαλία του.
(Δες σχετικά παραπομπές σε σχετικές αναρτήσεις στο τέλος αυτού του θέματος )


Ο Πλάτων λοιπόν επιδεικνύοντας τον σεβασμό του προς τον Παρμενίδη, ονόμασε τον πιο μυστηριακό διάλογο του με το όνομα αυτού του Φιλοσόφου.


Είναι δε μυστηριακός ο διάλογος «Παρμενίδης» διότι εκεί ο Πλάτων έχει αποτυπώσει όλη την δομή του θείου κόσμου και παραθέτει αναλυτικά τις θείες τάξεις.


Για αυτό και ο Ολυμπιόδωρος πολύ εύστοχα επισημαίνει ότι αν θεωρούσαμε όλο το έργο του Πλάτωνα σαν ένα ναό, ο διάλογος Αλκιβιάδης ο οποίος μας εισάγει στην διδασκαλία του Πλάτωνα μπορεί να παρομοιαστεί με τα Προπύλαια του ναού, ενώ ο διάλογος Παρμενίδης που αποτελεί την κορύφωση του μυστηριακού έργου του Πλάτωνα παρομοιάζεται με το άδυτο του ναού :


«καὶ τὸν ᾿Αλκιβιάδην προπυλαίοις δεῖ ἀπεικάζειν, ἀδύτοις δὲ τὸν Παρμενίδην»
(Ολυμπιόδωρος – Σχόλια στον Αλκιβιάδη 11.5)


Σε αυτόν τον διάλογο ο σεβασμός και η εκτίμηση προς τον Παρμενίδη και την Ελεατική σχολή είναι υπερτονισμένη, καθώς ο Πλάτων χρησιμοποιεί ως σύμβολα των ανωτάτων καταστάσεων τα πρόσωπα της Ελεατικής Σχολής, βάζει τον Παρμενίδη ως δάσκαλο του νεαρού τότε Σωκράτη, τοποθετεί δε τον χρόνο διεξαγωγής του διαλόγου κατά την διεξαγωγή των Μεγάλων Παναθηναίων, τονίζοντας έτσι την μυστηριακή σημασία του διαλόγου.


Στον διάλογο ο Πλάτων καλεί τους φυσικούς φιλοσόφους που εκπροσωπούν την Ιωνική Σχολή και τους Ελεάτες Παρμενίδη και Ζήνωνα να έλθουν στην Αθήνα ώστε οι Ελεάτες να μεταδώσουν την διδασκαλία τους στον Σωκράτη και μέσω αυτού να την προσλάβουν οι φυσικοί φιλόσοφοι, τοποθετώντας έτσι συμβολικά την Ελεατική Σχολή ως ανώτατη Φιλοσοφική σχολή, την Ιωνική Σχολή ως κατωτάτη και την Αττική Σχολή ως ενδιάμεση.


Με τον τρόπο αυτό αποτυπώνει συμβολικά και την δομή της πραγματικότητας η οποία κατά την ΟΠΠ παράδοση είναι ΕΝ(ΕΝΑΔΕΣ)-ΝΟΥΣ-ΨΥΧΗ-ΦΥΣΕΙΣ-ΣΩΜΑΤΑ, συμβολίζοντας την υπόσταση του Νου με την Ελεατική Σχολή, την υπόσταση της Ψυχής με την Αττική Σχολή και την υπόσταση της Φύσης με την Ιωνική Σχολή, τους φυσικούς φιλοσόφους δηλαδή.


«Η μὲν οὖν ᾿Ιωνία τῆς φύσεως ἔστω σύμβολον· ἡ δὲ ᾿Ιταλία, τῆς νοερᾶς οὐσίας· αἱ δὲ ᾿Αθῆναι, τῆς μέσης, δι’ ἧς ἄνοδός ἐστι ταῖς ἀπὸ τῆς φύσεως εἰς νοῦν ἐγειρομέναις ψυχαῖς»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Παρμενίδη 660.26)


Χειρίζεται δε και παρουσιάζει τον Παρμενίδη ως ανώτερο του Σωκράτη :

«τὸν μὲν Σωκράτη τίθησιν ὡς ἐγγυτέρω τῶν περὶ τὸν Κέφαλον, δεύτερον δὲ τὸνΖήνωνα, τρίτον δὲ τὸν Παρμενίδην»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Παρμενίδη 672.18)


μιας και ο Παρμενίδης συμβολίζει τον αμέθεκτο και θείο νου ενώ ο Σωκράτης συμβολίζει τον απλό ή μερικό νου :


«ὁ μὲν Παρμενίδης αὐτὸς ἀνάλογον τετάχθαι μοι δοκεῖ τῷ ἀμεθέκτῳ καὶ θείῳ νῷ,….. ῾Ο δὲ δὴ Σωκράτης ἐοίκοι ἂν τῷ μερικῷ νῷ ἢ καὶ ἁπλῶς τῷ νῷ»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Παρμενίδη 628.1)


Άλωστε δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός αυτό καθώς οι Ελεάτες, όντες Πυθαγόρειοι, υπεστήριζαν Πυθαγόρειες θέσεις τις οποίες η Αττική Σχολή απεδέχετο και οι οποίες αποτελούν τον κορμό της ΟΠΠ Φιλοσοφικής γραμμής.


«Ἐλεάται δ’ ἄμφω, καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πυθαγορικοῦ διδασκαλείου μεταλαβόντε, καθάπερ που καὶ ὁ Καλλίμαχος ἱστόρησεν»
(Πρόκλος Σχόλια στον Παρμενίδη 619.7)


«οἱ δὲ νῦν Ἐλέαν ὀνομάζουσιν, ἐξ ἧς Παρμενίδης καὶ Ζήνων ἐγένοντο ἄνδρες Πυθαγόρειοι»
(Στράβων – Γεωγραφικά 6.1.1.15)


«ἀλλὰ ξένος τις πάλαι ποτὲ ἀφίκετο δεῦρο, ἀνὴρ ἔμφρων καὶ δεινὸς περὶ σοφίαν, λόγῳ τε καὶ ἔργῳ Πυθαγόρειόν τινα καὶ Παρμενίδειον ἐζηλωκὼς βίον, ὃς τό τε ἱερὸν τοῦτο καὶ τὴν γραφὴν ἀνέθηκε τῷ Κρόνῳ»
(Πίνακας Κέβητος 2.2.2)


===========
Σχετικά με την συμβολική των Πλατωνικών διαλόγων ανατρέξτε στις παρακάτω αναρτήσεις :·


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/10/blog-post_18.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ και ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/10/blog-post_24.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-Η ΥΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/11/blog-post.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-Η ΥΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ-ΠΡΟΣΩΠΑ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/11/blog-post_08.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-Η ΥΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ- ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/11/blog-post_20.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ- Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/11/blog-post_27.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ- Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/12/blog-post.html


ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ- ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ
http://empedotimos.blogspot.com/2009/12/blog-post_22.html

ΠΕΡΙ ΠΡΩΤΩΝ ΑΡΧΩΝ

Αν προσεγγίσουμε τα Ελληνικά Κείμενα επιφανειακά τότε σχηματίζεται η λανθασμένη εντύπωση ότι υπάρχει μεγάλη διαφωνία μεταξύ των Φιλοσοφικών Σχολών, ακόμα δε και μεταξύ Φιλοσόφων που ανήκουν στην ίδια Φιλοσοφική Σχολή, και αυτό γιατί κάθε Φιλοσοφική Σχολή προσεγγίζει και μελετά την πραγματικότητα από κάποιο επίπεδο και κάτω, και επιπροσθέτως χρησιμοποιούνται για την ίδια έννοια διαφορετικοί όροι που προκαλούν σύγχυση.

Όπως μας λέει ο Σιμπλίκιος «παρά το γεγονός, ότι οι απόψεις των παλαιών σχετικά με τις αρχές φαίνεται να διαφέρουν και οι ίδιοι μοιάζει να διαφωνούν, τελικά κατά βάθος συμφωνούν αρμονικά μεταξύ τους»

(δες την σχετική ανάρτηση : http://empedotimos.blogspot.com/2009/01/blog-post.html)

Ας κάνουμε μια μικρή προσπάθεια να «προσανατολιστούμε» και να δούμε με ποιο επίπεδο της πραγματικότητας «μιλά» ο καθένας ώστε να έχουμε έναν «μπούσουλα» όταν προσεγγίζουμε τα Ελληνικά Κείμενα.

Θα χρησιμοποιήσουμε σαν βάση της δομή της Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφικής γραμμής και θα τοποθετήσουμε/αντιστοιχίσουμε τις βασικές Φιλοσοφικές Σχολές με συγκεκριμένα επίπεδα της δομής αυτής.

Όπως έχουμε ξαναπεί, η βασική δομή της ΟΠΠ Φιλοσοφικής γραμμής είναι ότι το παν διαμορφώνεται στα παρακάτω επίπεδα κατά φθίνουσα τάξη :
ΕΝ(ΕΝΑΔΕΣ) – ΝΟΥΣ – ΨΥΧΗ – ΦΥΣΕΙΣ – ΣΩΜΑΤΑ.

Ο Πρόκλος στον Πρώτο Τόμο της Πλατωνικής Θεολογίας 12.11κ.επ. μας διευκρινίζει ότι όλοι οι θεολόγοι συμφωνούν ότι οι θεοί είναι τα πρώτα όντα στην φύση και ότι είναι το αντικείμενο της θεολογίας. Αλλά οι γνώμες διίστανται για την φύση των πρώτων αρχών.

Για τους Στωικούς, είναι σώματα, για τον Αναξαγόρα είναι η ψυχή, για τους Αριστοτελικούς είναι ο νους.

Μόνο ο Πλάτων τοποθετεί την πρώτη αρχή πάνω από το σώμα, πάνω από την ψυχή, πάνω ακόμα και από τον νου, και ανεβαίνει μέχρι το Εν που υπερέχει των σωμάτων, των ψυχών και του νου.

Αυτή η αποκάλυψη έκανε τον Πλάτωνα να τοποθετήσει την ιεραρχία σε τρεις υποστάσεις : το Εν, τον Νου, την Ψυχή και αυτές που είναι συνδεδεμένες με αυτές, δηλαδή τις φύσεις και τα σώματα που υπάρχουν στον αισθητό κόσμο.

Γενικά οι Φυσικοί και οι Ατομικοί Φιλόσοφοι ασχολούνται και μελετούν τα δύο επίπεδα Φύσεις και Σώματα.
[Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι παρότι ο Αναξαγόρας μιλάει για νου, επειδή ο νους αυτός κινείται, δεν ταυτίζεται με τον Νου του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη (καθώς για αυτούς ο Νους είναι ακίνητος) αλλά με την ψυχή μιας και αυτή κινείται σε αντίθεση με τον Νου. Άρα ο Νους του Αναξαγόρα είναι Ψυχή για την ΟΠΠ]

Ετσι λοιπόν έχοντας στο μυαλό μας το επίπεδο στο οποίο κάθε Φιλόσοφος προσεγγίζει το παν, θα συνειδητοποίησουμε ότι οι φαινομενικές αντιφάσεις που συναντάμε είναι ανύπαρκτες.

Παραδείγματος χάριν ο μεν Παρμενίδης μας λέει ότι το Ον είναι Ένα, Αιώνιο, Ακίνητο, Αμετάβλητο, ο δε Ηράκλειτος μας λέει ότι τα πάντα ρει και μεταβάλλονται. Ουδέν το περίεργο, μιας και ο Παρμενίδης (και η Ελεατική Σχολή) μελετά την ανώτατη κατάσταση του Όντος (το Εν-Ον του Πλάτωνος) που βρίσκεται στον Υπεραισθητό Κόσμο, ενώ οι Φυσικοί και Ατομικοί Φιλόσοφοι με τον αισθητό κόσμο που διέπεται από κίνηση και μεταβολή.

Κάθε Φιλοσοφική γραμμή αφού προσδιόρισε την ανώτατη αιτία κατ’αυτήν, προσδιόρισε και μια δυάδα αντίθετων αρχών από τις οποίες «παράγεται» και «εκδηλώνεται» όλη η πραγματικότητα.

( «μετὰ τὴν μίαν τῶν πάντων αἰτίαν δυάδα πάντες ὑπέθεντο πάσης ἀντιθέσεως ἐξηγουμένην καὶ οἱ μυθικῶς καὶ οἱ φιλοσόφως τὰς θείας ἐκφαίνοντες τάξεις, ἥτις ἀντίθεσις ἐν μὲν τοῖς θείοις ὑπὸ τῆς ἑνώσεως τῆς ἐκεῖ κρατουμένη συγκέκρυπται, ἐνταῦθα δὲ πολυειδῶς ἀναφαίνεται»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 183.13

Αφού δε έθεσαν τις πρώτες αρχές δεν αναζήτησαν πλέον κάτι πάνω από το αίτιο των αρχών αυτών.
(« ἀρχὰς γὰρ θέμενοι ταύτας οὐδὲν ἔτι ζητοῦσιν ἐπέκεινα τῶν ἀρχῶν αἴτιον»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στο Περί Ουρανού του Αριστοτέλους 564.23

Όπως δε είπαμε οι αρχές αυτές είναι αντίθετες η δε αρμονική τους σύνδεση δημιουργεί την πραγματικότητα.
(«πάντες οἵ τε φυσικοὶ καὶ οἱ τούτων ὑπερτέραν θεωρίαν φιλοφρονούμενοι τὰς ἀρχὰς τοῦ ὄντος ἐναντίας ποιοῦσιν»)

Συριανός – Σχόλια στα Μεταφυσικά του Αριστοτέλους 63.36

Σε αυτές τις αρχές δόθηκαν διάφορα ονόματα. Είναι προφανές ότι όσα ονόματα ανήκουν στην ίδια Φιλοσοφική Γραμμή είναι ονόματα των ιδίων αρχών.

Ετσι για την περίπτωση της ΟΠΠ γραμμής συναντάμε τις εξής ισοδύναμες δυάδες αρχών:
Πέρας-Απειρο (Πλάτων και Φιλόλαος)
Πρατέα-Δυάς (Πθυαγόρας)
Μονάδα-Δυάδα, Περιττός-Αρτιος κλπ (Πυθαγόρεια Συστοιχία Αρχών)
Αιθήρ-Χάος (Ορφεύς)
Φιλία-Νείκος (Εμπεδοκλής)
Πυρ-Γη (Παρμενίδης)

Τα ονόματα που δόθηκαν δε σε αυτές είναι ενδεικτικά γιατί δεν μπορούμε να νοήσουμε τι φύσεως είναι αυτές οι αρχές μιας και είναι πέραν πάσης ανθρώπινης νόησης, πόσο μάλλον να τις δώσουμε και ονόματα.

(« ἀλλὰ κἂν μίαν λέγωμεν εἶναι τὴν πάντων ἀρχὴν καὶ θεὸν αὐτὴν ἢ τἀγαθὸν ἢ ἓν προσαγορεύωμεν, πέρας καὶ ἀπειρίαν, ὡς ἐν Φιλήβῳ Πλάτων καὶ πρὸ αὐτοῦ Φιλόλαος, αὐτὰς ὀνομάζοντες, ἢ μονάδα καὶ δυάδα, ὡς οἱ πλεῖστοι τῶν Πυθαγορείων, ἢ αἰθέρα καὶ χάος, ὡς ᾿Ορφεύς, ἢ Πρατέα καὶ δυάδα, ὡς αὐτὸς ὁ Πυθαγόρας ἐν τῷ ῾Ιερῷ Λόγῳ, οὔτε κυρίως αὐτὰς ὀνομάζομεν (ἐπέκεινα γάρ εἰσιν οὐ μόνον κλήσεως, ἀλλὰ καὶ πάσης ἀνθρωπίνης νοήσεως), οὔτε τὸ ἓν καὶ δύο κατ’ ἀριθμὸν ἢ εἶδος ὀνομάζομεν (παντὸς γὰρ ἀριθμοῦ καὶ παντὸς εἴδους νοητοῦ καὶ νοεροῦ τὴν αἰτίαν ἐν ἑαυταῖς αἱ ἀρχαὶ προειλήφασιν), ἀλλ’ ἔστιν ἕτερος ὁ τρόπος παρὰ τοῖς θεολογικωτέροις τῆς περὶ τούτων ἐνδείξεως. καὶ τοσαῦτα μὲν περὶ τῶν Πυθαγορείων ἀρχῶν, ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν ᾿Ορφικῶν τε καὶ Πλατωνικῶν·»)

Συριανός – Σχόλια στα Μεταφυσικά του Αριστοτέλους 10.೧

(«οἱ μὲν γὰρ Πυθαγόρειοι περιττὸν καὶ ἄρτιον, Παρμενίδης δὲ πῦρ καὶ γῆν, Πλάτων πέρας καὶ ἄπειρον, ᾿Εμπεδοκλῆς φιλίανκαὶ νεῖκος»)

Συριανός – Σχόλια στα Μεταφυσικά του Αριστοτέλους 63.38

Γιατί όμως δεν μπορούμε να τις νοήσουμε ; Επειδή είναι αρχές, είναι διαφορετικές από αυτό το οποίο παράγουν, όπως για παράδειγμα η γραμμή της οποίας η αρχή είναι το σημείο αλλά η ίδια δεν είναι σημείο.
(«ἡδὲ ἀρχὴ ἕτερόν ἐστιν, οὗ ἐστιν ἀρχή· ἀρχὴ γὰρ γραμμῆς τὸ σημεῖον, οὐκ ὂν γραμμή, καὶ ἡ γραμμὴ ἐπιφανείας ἀρχή, οὐκ οὖσα ἐπιφάνεια, καὶ αὐτὴ σώματος ἀρχή, οὐκ οὖσα σῶμα· ἀλλὰ καὶ τὸ νῦν ἀρχὴ χρόνου, οὐκ ὂν χρόνος. ἡ μὲν οὖν μονὰς ταυτότης ἐστὶν ἀδιαίρετος οὖσα· τὸ γὰρ ταυτὸν ἀδιαίρετον»)

Φιλόπονος – Σχόλια στην Αριθμητική Εισαγωγή του Νικομάχου 2.60.14

Άρα σαν αρχές της ουσίας θα είναι διαφορετικές από την ουσία και ανώτερες από αυτήν, δηλαδή θα είναι υπερούσιες.
(«τὰς γὰρ τῶν οὐσιῶν ἀρχὰς ὑπερουσίους εἶναι χρή»)

Συριανός – Σχόλια στα Μεταφυσικά του Αριστοτέλους 165.೩೩

Συνεπώς επειδή εμείς μπορούμε να νοήσουμε μόνο ό,τι είναι ουσία – όπως και το ΕΝ που είναι υπερούσιο - δεν μπορούμε να νοήσουμε την φύση αυτών των αρχών.

Κατ’ανάλογο τρόπο και οι υπόλοιποι Φιλόσοφοι, θεώρησαν μια δυάδα αντίθετων αρχών.

Δημόκριτος : Πλήρες-Κενόν, Ον-Ουκ Ον

(«ποιεῖ δὲ καὶ Δημόκριτος τὰ ἐναντία ἀρχὰς τὸ πλῆρες καὶ τὸ κενὸν λαμβάνων, ὧν τὸ μὲν ὄν, τὸ δὲ οὐκ ὂν ἔλεγεν»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 180.16

Στωικοί : Ποιούν-Πάσχον («Δοκεῖ δ’ αὐτοῖς ἀρχὰς εἶναι τῶν ὅλων δύο, τὸ ποιοῦν καὶ τὸ πάσχον»

Διογένης Λαέρτιος 3.157

Κάποιο Φιλόσοφοι έθεσαν ένα στοιχείο σαν αρχή, ο Θαλής το ύδωρ, ο Ηράκλειτος το πυρ, ο Αναξιμένης τον αέρα.

(«Καὶ ὅσοι δὲ ἓν ἔθεντο στοιχεῖον, ὡς Θαλῆς καὶ Ἀναξίμανδρος καὶ Ἡράκλειτος, καὶ τούτων ἕκαστος εἰς τὸ δραστήριον ἀπεῖδεν τὸ καὶ πρὸς γένεσιν ἐπιτήδειον ἐκείνου, Θαλῆς μὲν εἰς τὸ γόνιμον καὶ τρόφιμον καὶ συνεκτικὸν καὶ ζωτικὸν καὶ εὐτύπωτον τοῦ ὕδατος, Ἡράκλειτος δὲ εἰς τὸ ζῳογόνον καὶ δημιουργικὸν τοῦ πυρός, Ἀναξιμένης δὲ εἰς τὸ τοῦ ἀέρος εὔπλαστον καὶ ἑκατέρωσε ῥᾳδίως μεταχωροῦν ἐπί τε τὸ πῦρ καὶ ἐπὶ τὸ ὕδωρ, ὥσπερ καὶ Ἀναξίμανδρος, εἴπερ τὸ μεταξὺ διὰ τὸ εὐαλλοίωτον ὑποτίθεται»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 36.೭

Ο Αναξίμανδρος δεν προσδιόρισε το είδος της αρχής και το ονόμασε άπειρο.
(«Ἀναξίμανδρον λέγειν φησὶν ἄπειρον οὐ διορίσαντα τὸ εἶδος εἴτε πῦρ εἴτε ὕδωρ εἴτε ἀήρ»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 36.7

Όμως ακόμα και αυτοί προσδιόρισαν την δράση δυο αντιθέτων ως πύκνωση και αραίωση.
(«ὅπως οἱ μίαν τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ στοιχεῖον λέγοντες, ὡς οἱ περὶ Θαλῆν καὶ Ἀναξιμένη καὶ Ἀναξίμανδρον καὶ Ἡράκλειτον, φυσικοὶ καὶ οὗτοι, τὴν φορὰν πρώτην τῶν κινήσεων τίθενται· διὰ γὰρ πυκνώσεως καὶ μανώσεως τὰς γενέσεις καὶ φθορὰς ἀποδιδόασι»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 1319.20

Ηράκλειτος : Χαρακτηριστική η αναφορά του στο τόξο και στην λύρα («Παλίντονος αρμονίη οκώσπερ τόξου και λύρης-Απ. 51») και φυσικά «εἰκόνας τῶν ἐν τῷ παντὶ προουσῶν ἐναντιώσεων· πόλεμον γὰρ εἶναι τὸν πάντων πατέρα καὶ κατὰ τὸν ῾Ηράκλειτον [Απ. 53]. – Πρόκλος)

Θαλής – Αναξιμένης : Πύκνωμα – Αραίωμα

(«καὶ οἱ ἓν δὲ καὶ κινούμενον τὴν ἀρχὴν ὑποθέμενοι, ὡς Θαλῆς καὶ Ἀναξιμένης, μανώσει καὶ πυκνώσει τὴν γένεσιν ποιοῦντες, ἐναντίας καὶ οὗτοι ἀρχὰς ἔθεντο τὴν μάνωσιν καὶ τὴν πύκνωσιν»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 180.13

Αναξαγόρας : Πυκνό-Αραιό, ζοφερό-λαμπρό

(«σαφῶς δὲ καὶ αὐταῖς λέξεσι τὰς ἐναντιότητας ἐν τῇ γενέσει παραδίδωσιν ὁ Ἀναξαγόρας, ἐν οἷς φησι “ἡ δὲ περιχώρησις αὕτη ἐποίησεν ἀποκρίνεσθαι, καὶ ἀποκρίνεται ἀπὸ τοῦ ἀραιοῦ τὸ πυκνὸν καὶ ἀπὸ τοῦ ψυχροῦ τὸ θερμὸν καὶ ἀπὸ τοῦ ζοφεροῦ τὸ λαμπρὸν καὶ ἀπὸ τοῦ διεροῦ τὸξηρόν»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στα Φυσικά του Αριστοτέλους 180.31

Αποτέλεσμα αυτού είναι αν δεν γνωρίζουμε την διαφορά οπτικής μεταξύ των σχολών να υπάρχει σύγχυση και με την έννοια της ψυχής και πως αυτή εντάσσεται στο κάθε σύστημα. Είδαμε για παράδειγμα την εννοιολογική διαφορά Νου και Ψυχής μεταξύ Αναξαγόρα και ΟΠΠ.

Έτσι, επειδή η κάθε Σχολή συνέστησε την ψυχή από τις αρχές που η κάθε μια υπέθεσε για το Σύστημα της, υπάρχει διαφοροποίηση - της όποιας έννοιας «ψυχή» χρησιμοποιείται από τον καθένα - όσον αφορά τόσο την σύσταση της όσο και την γνωστική αλλά και την κινητική της συμπεριφορά.

(« Ἐπειδὴ ἐκ τῶν ἀρχῶν συμπληροῦσι τὴν ψυχὴν οἱ περὶ αὐτῆς, ὡς αὐτὸς ἱστορεῖ, φιλοσοφήσαντες, ὁποίας ἂν καὶ ὁπόσας ἕκαστος ὑπέθετο ἀρχάς, ἐκ τοιούτων καὶ τοσούτων καὶ τὴν ψυχὴν συνέστησαν, σωματικὰς μὲν οἱ φυσιολόγοι θέμενοι, ἀσωμάτους δὲ οἱ Πυθαγόρειοι καὶ Πλάτων, μίξαντες δὲ ἀπ’ ἀμφοῖν Ἐμπεδοκλῆς τε καὶ Ἀναξαγόρας. ἑπομένως δὲ τούτοις καὶ τὴν ψυχὴν ἀποδιδόασιν, ἕκαστος τὴν παρ’ αὐτοῦ ἀρχὴν εἰς τὴν ψυχὴν φέρων ἢ τὰς ἀρχάς, οὐχ ὡς γνωστικὴν μόνον τῶν ὄντων, ἀλλὰ καὶ ὡς κινητικήν»)

Σιμπλίκιος – Σχόλια στο Περί Ψυχής του Αριστοτέλους 30.26


Ανακεφαλαιώνοντας μπορούμε να παραθέσουμε τις αντιστοιχίσεις ανά επίπεδο του παντός :

ΕΝ === > ΟΡΦΕΥΣ - ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ-ΕΛΕΑΤΕΣ-ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ-ΠΛΑΤΩΝ
ΝΟΥΣ === > ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
ΨΥΧΗ === > ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ
ΦΥΣΕΙΣ/ΣΩΜΑΤΑ === > ΣΤΩΙΚΟΙ – ΦΥΣΙΚΟΙ & ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Συνεπώς μπορούμε με ασφάλεια να μελετήσουμε οποιαδήποτε Ελληνική Φιλοσοφική Σχολή, χωρίς να ανησυχούμε αν και κατά πόσο είναι ασύμβατη ή όχι με κάποια άλλη, από την στιγμή που θα ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας το επίπεδο της πραγματικότητας που πραγματεύεται.

Γιατί όλη η Ελληνική Φιλοσοφία είναι Ενιαία.

ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΟΝ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ

Πλήθος και Ατομικότητα στο Ον και στους θεούς

από τον Edward Butler

(μετάφραση Εμπεδότιμος)

[ Από ένα απόσπασμα μιας διαδικτυακής συζήτησης του Edward Butler με τον Robert Wallace, συγγραφέα του «Hegel's Philosophy of Reality, Freedom, and God».
Το πρωτότυπο Αγγλικό κείμενο είναι στην διεύθυνση : http://lemon-cupcake.livejournal.com/36294.html .
Η ιστοσελίδα του συγγραφέα είναι η : http://henadology.wordpress.com/ ]

Σύμφωνα με τον Πρόκλο, οι ενεργοί θεοί σε οποιοδήποτε επίπεδο του όντος είναι υπερούσιες ενάδες, για παράδειγμα οι «Ψυχικοί Θεοί» δεν καλούνται έτσι επειδή είναι οι ίδιοι ψυχικοί, γιατί δεν είναι στην κυριολεξία ούτε καν «όντα». Αντίθετα, αυτές οι τάξεις των θεών έχουν τέτοιους προσδιορισμούς γιατί τα προϊόντα της θείας ενέργειας τους είναι τα συγκεκριμένα επίπεδα του όντος.

Έτσι για παράδειγμα, ο Πρόκλος στο Έκτο βιβλίο της Πλατωνικής Θεολογίας δίνει έμφαση ότι ακόμα και οι αφομοιωτικοί θεοί, που είναι υπεύθυνοι για την ομοίωση των όντων με τις ιδέες στις οποίες μετέχουν, σίγουρα μια αρκετά «κατώτερη» λειτουργία για αυτούς που το βλέπουν με τέτοιους όρους, «όσον αφορά τις υπάρξεις τους (οι αφομοιωτικοί θεοί) είναι υπεράνω ουσίας και πλήθους, ενώ όσον αφορά αυτά που μετέχουν σε αυτούς και που δέχονται την έλλαμψη της προόδου τους καλούνται αφομοιωτικοί» [ «Κατὰ μὲν γὰρ τὰς ἑαυτῶν ὑπάρξεις οὐσίας ἐπέκεινα καὶ πλήθους ὄντες, κατὰ δὲ τὰς μεθέξεις τὰς ὑποδεξαμένας αὐτῶν τὴν ἔλλαμψιν τῆς τοιαύτης προόδου ὁμοιωτικοὶ καλούμενοι» (Πλατωνική Θεολογία VI 16 79.7-10) ]

Κατ’ανάλογο τρόπο, ακόμα και ο «κατώτερος» θεός είναι «ανώτερος» από το ίδιο το Ον, εάν μιλάμε με τέτοιους όρους. Αυτό απεικονίζεται στην Θεολογική Στοιχείωση, προτάσεις 161-165, στα οποία διαβάζουμε ότι οι υποστάσεις του Οντος, Νους, Ψυχή και Σώμα μετέχουν των αντίστοιχων θείων τάξεων και έτσι, για παράδειγμα, «Όλο το πλήθος των Ενάδων στο οποίο μετέχει ο αμέθεκτος Νους, είναι νοερό» –[ Πᾶν τὸ πλῆθος τῶν ἑνάδων τὸ μετεχόμενον ὑπὸ τοῦ ἀμεθέκτου νοῦ νοερόν ἐστιν»(πρόταση 163)] και «Όλο το πλήθος των Ενάδων στο οποίο μετέχει ολόκληρη την αμέθεκτη ψυχή είναι υπερκόσμιο» – [Πᾶν τὸ πλῆθος τῶν ἑνάδων τὸ μετεχόμενον ὑπὸ τῆς ἀμεθέκτου πάσης ψυχῆς ὑπερκόσμιόν ἐστι.» (πρόταση 164)]

Ενώ το οντικό πλήθος είναι «λιγότερο πραγματικό» από την ένωση του στον νου, το εναδικό (όλα- σε- ένα) πλήθος δεν είναι, και επιπλέον, κατά μιαν έννοια η εναδική ατομικότητα, δηλαδή η υπαρξιακή μοναδικότητα, είναι μια κατάσταση που μοιράζεται ακόμα και από όντα όπως εμείς.

Σαν αρχή της ατομικότητας, το ΕΝ δεν είναι μια ενότητα στην οποία χάνονται οι κατώτερες πραγματικότητες. Αυτό πρέπει να ερμηνευθεί με τον τρόπο των οντικών αρχών, στις οποίες ανάγονται τα πράγματα, αλλά σίγουρα πάντα, με ιδιαίτερη οπτική, οι ψυχές σαν ψυχή, οι νόες σαν νους και ούτω καθεξής. Ωστόσο το ΕΝ, σαν η απόλυτη αρχή, δεν μπορεί να είναι το αντικείμενο μιας απόλυτης αναγωγής, τουλάχιστον όπως το βλέπω εγώ, καθώς δεν μπορώ να δω πως το ΕΝ θα μπορούσε να είναι ξεχωριστό από το ΟΝ.

Κάθε πρόοδος είναι αγαθή και εξαιτίας του Αγαθού. Ένα σώμα δεν είναι «λιγότερο πραγματικό» από το ΕΝ σαν σώμα, απλά έχει το είδος της ενότητας και τον τρόπο ύπαρξης που είναι κατάλληλο για αυτό το οντικό επίπεδο, το οποίο, στον βαθμό που υποτίθεται ότι είναι ο τόπος της μεταβατικής έκφρασης των ιδεών, κάνει ακριβώς αυτό που έπρεπε να κάνει.

Αλλά υπάρχει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα, μου φαίνεται, στο πως κάποιοι το προσεγγίζουν, συγκεκριμένα τι σημαίνει να λέμε ότι η πραγματικότητα κάποιου «εξαρτάται από εκείνη του ΕΝΟΣ». Θα συμφωνούσα με αυτό, αλλά εννοώ κάτι τελείως διαφορετικό.

Με αυτό εννοώ ότι κάθε επαναλαμβανόμενη ποιότητα μιας οντότητας εξαρτάται από την μη-επαναλαμβανόμενη ύπαρξη αυτής της οντότητας. Άλλοι, φαίνεται ότι το χρησιμοποιούν για να υποθέσουν υπεράνω της ύπαρξης κάθε οντότητας μια υποστασιοποιημένη αφηρημένη οντότητα, στην οποία η πρώτη «οφείλει» όλα όσα έχει, λόγω της υπεροχής της δεύτερης στην εκδήλωση της «πραγματικότητας».

Παρόλα αυτά η σχέση με την αρχή της ατομικότητας δεν μπορεί να αφομοιωθεί με αυτήν που είναι μεταξύ Ιδεών και Εικόνων. Η εικόνα μιας ιδέας έχει την ύπαρξη της, σαν στιγμιότυπο της ιδέας αυτής, στην ιδέα και όχι μέσα σε αυτήν την ίδια. Η μονάδα, αντίθετα, δεν μπορεί να λεχθεί ότι έχει την ενότητα της στο ΕΝ, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι αναιρεί ακριβώς αυτό που κάνει το ΕΝ, που κάνει δηλαδή ένα πράγμα άτομο. Αυτό είναι ένα μέτρο του πως η ανώτερη αρχή μεταδίδει τελειώτερα στο μετέχον αυτό που πρέπει να του δώσει. Έτσι η υπεροχή του ΕΝΟΣ εκδηλώνεται ακριβώς στο Μη-ΟΝ του, ένα ένα-υπεράνω-πολλών ή ένα του οποίου τα πολλά είναι μέρη, όψεις, απόψεις κλπ

Πρώτον, πρέπει να σημειώσω ότι κατά μιαν έννοια είναι αληθές να μεταχειριζόμαστε την υπαρξιακή μοναδικότητα σαν μια πολύ κατώτερη ποιότητα, σαν το άθροισμα επουσιωδών και υλικών παραγόντων, αλλά μια πολύ σημαντική Πλατωνική αρχή είναι ότι τα κατώτερα φαινόμενα είναι εκδηλώσεις των ανώτερων αρχών. Συνεπώς, η διαφορά που εμείς καλούμε «αριθμητική», στον βαθμό που υπολείπεται της διαφοράς μορφής, εκφράζει την δράση αρχών ανωτέρων από τις ιδέες.

Αυτή η διάκριση είναι παρούσα στην ανώτερη μορφή της μεταξύ των θεών, αλλά οι θεοί κατέχουν μια ατομικότητα πολύ ανώτερη από την δική μας, όντες αυτάρκεις (για την θεία αυτή ιδιότητα, δείτε ειδικά το κεφ. 19 του Πρώτου βιβλίου της Πλατωνικής Θεολογίας και γενικά για τις καθολικές θείες ιδιότητες τα κεφάλαια 13-29 του Πρώτου βιβλίου).

Σαν όντα, εντούτοις είμαστε πολύ λιγότερο άτομα από ότι οι θεοί, γιατί όλες οι επαναλαμβανόμενες ποιότητες – π.χ. «άνθρωπος» - είναι μέρη άλλων όλων, ενώ οι θεοί είναι γενετικοί τέτοιων όλων. Σαν σώμα, είμαι μέρος του όλου της ύλης, σαν ψυχή είμαι μέρος της όλης ουσίας της Ψυχής. Παρόλα αυτά, η τελευταία επιδεικνύει μια ανώτερη μορφή ατομικότητας από ότι το πρώτο. Έτσι είμαι περισσότερο ατομικότητα σαν ψυχή από ότι σαν σώμα. Η κοινή αίσθηση μπορεί να δει μια ψυχή σαν «λιγότερο» ατομικότητα γιατί είναι αόρατη. Αλλά παρόλα αυτά αναγνωρίζει ότι όλα τα σώματα συμπεριφέρονται όμοια σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι οι ψυχές.

Στο επίπεδο του Νου, μπορούμε να ερμηνεύσουμε το ατόμο ακόμα καλύτερα, με την έννοια ότι μπορούμε να το δούμε σαν το άθροισμα όλων των ουσιωδών και επουσιωδών ποιοτήτων και να φθάσουμε με αυτόν τον τρόπο σε μια «ιδεατή» μοναδικότητα – δηλαδή στην μη διάκριση. Ο Αριστοτέλης δεν πηγαίνει πιο πέρα.

Τι βρίσκεται όμως πιο πάνω;

Παίρνουμε μια γεύση αυτού αρκετά νωρίς στον Πλάτωνα, αν θεωρήσουμε τον Φαίδωνα σαν ένα από τους πρώτους διαλόγους του. Πίσω από την ιδέα υπάρχει η αιτία, αυτή που φέρνει την ιδέα όπως αναφέρεται στο τελευταίο επιχείρημα στον Φαίδωνα. Αυτή η «αιτία» εμφανίζεται ξανά αρκετά αργότερα σαν το τέταρτο γένος στον Φίληβο, μαζί με το πέρας, το άπειρο και το μικτό. Στον Φαίδωνα, η ερώτηση για αυτή την αρχή έχει ήδη τεθεί, σύμφωνα με το περιεχόμενο του διαλόγου, με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκλείσει οποιαδήποτε ουσία ή απορία. Η ερώτηση δεν είναι τι είναι ο Σωκράτης σαν άνθρωπος, αλλά ο Σωκράτης σαν Σωκράτης.
Εδώ λειτουργεί το δόγμα της μετενσάρκωσης όπως η μορφική απόκλιση στον Husserl.

Εάν ο «Σωκράτης», δηλαδή η αιτιώδης ενέργεια υπεύθυνη για την τάξη(Πολιτεία 618b) ή το σύνολο των ουσιωδών και επουσιωδών χαρακτηριστικών που ξέρουμε σαν Σωκράτη, νοείται σαν να υπήρξε κάποτε ο γυιός, όχι του Σωφρονίσκου, αλλά κάποιου άλλου, ή ακόμα ενός κύκνου ή λιονταριού και να γίνει κάποιος άλλος ξανά στο μέλλον, τότε μπορούμε με κάποιο τρόπο να νοήσουμε αυτό το άτομο στην μοναδική ενότητα του πάνω από κάθε μεταβαλλόμενη ιδιότητα, σαν μια καθαρή ενέργεια, μια καθαρή δύναμη επιλογής οριζόμενη μόνο αποφατικά στον βαθμό που προσπαθούμε να την ορίσουμε σαν μια δέσμη στιγμιοτύπων ιδεών μάλλον, παρά σαν αυτό που φέρνει την μορφή.

Αυτή η σκέψη που παραθέτω είναι ο ουσιαστικός συσχετισμός στον Πλάτωνα στην επίσημη αναζήτηση της ενότητας στον Παρμενίδη. Είναι ένα πείραμα σκέψης που υποστασιοποιεί καταφατικά την καθαρή αρχή της ενότητας που σκιαγραφείται αποφατικά στην Παρμενίδεια διαλεκτκή και η οποία με την σειρά της εξαρτάται από αυτήν την αρχή για την διάρθρωση της. Η απόφαση (άρνηση) επομένως της πρώτης αρχής είναι θέμα, όχι υπεροχής αλλά θεμελιώδους αναγκαιότητας.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ ΣΤΗΝ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε ότι οι μύθοι δρουν στην φαντασία.

Τι είναι όμως η φαντασία ;

Κατ’αρχήν ας θυμηθούμε ότι τα όντως όντα βρίσκονται στο νοητό, στον κόσμο των ιδεών του Πλάτωνα. Αυτά τα όντα υλοποιούνται στον αισθητό κόσμο με αποτέλεσμα εμείς να βλέπουμε τις εικόνες τους, τα είδωλα τους τα οποία και γεννιούνται και φθείρονται σε αντίθεση με τα όντως όντα που είναι αιώνια και αμετάβλητα.

Οι ιδέες λοιπόν πρέπει κατ’αρχήν να αποκτήσουν μορφή η οποία μετά θα «εκτυπωθεί» πάνω στην ύλη και έτσι θα προκύψουν τα αισθητά όντα που αντιλαμβανόμαστε.

Επειδή λοιπόν οι ιδέες δεν έχουν μορφή, πρέπει πρώτα να αποκτήσουν τα μορφικά χαρακηριστικά εκείνα τα οποία θα προσδιορίσουν τα αισθητά , δηλαδή μέγεθος, σχήμα κλπ.

Η μορφοποίηση αυτή θα γίνει σε μια διαβάθμιση της ουσίας που βρίσκεται μεταξύ της διάνοιας και της αίσθησης. Αυτή η διαβαθμισμένη ουσία είναι η φαντασία.

«Γιατί και η ύλη είναι διπλή, όπως λέει κάπου ο Αριστοτέλης, μία αυτή που είναι συνδεδεμένη με την αίσθηση και μια αυτή των φανταστικών αντικειμένων. Θα παραδεχτούμε ότι το καθολικό είδος που συντάσσεται μαζί τους είναι δύο λογιών, ένα το αισθητό επειδή επιδέχεται συμμετοχή από τα αισθητά, και ένα το φανταστικό, επειδή έχει λάβει υπόσταση μέσα στα πλήθη που γεννιούνται στην φαντασία»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλείδη 51.15-20)

Οπως γνωρίζουμε στην ουσία της ψυχής μας βρίσκονται οι λόγοι, οι οποίοι ουσιαστικά είναι οι γνώσεις τις οποίες διαθέτουμε εκ κατασκευής και οι οποίοι όμως πρέπει να ενεργοποιηθούν.

Για να ενεργοποιηθούν όμως πρέπει να συνειδητοποιηθούν από την ψυχή μας και αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν αυτοί προβληθούν τρόπον τινά σε μια οθόνη, από όπου η ψυχή θα τους δει και θα συνειδητοποιήσει ότι τους έχει, με άλλα λόγια θα τους ενεργοποιήσει.

Αυτή η προβολή θα γίνει στην φαντασία :

«Γιατί καθώς η διάνοια έχει τους λόγους αδυνατεί να τις δει συμπτυγμένα και γι αυτό τις εξαπλώνει και τις εναποθέτει και τις οδηγεί στην φαντασία που βρίσκεται στα πρόθυρα της διάνοιας και αναπτύσσει την γνώση τους μέσα σε κείνη ή μαζί με εκείνη»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 54.27-55.02)

Την φαντασία μπορούμε να την θεωρήσουμε σαν ένα επίπεδο καθρέφτη, μια οθόνη προβολής :

«Έτσι και η ψυχή, ενεργώντας με την γνωστική της δύναμη, προβάλλει στην φαντασία σαν σε καθρέφτη τις ιδέες των σχημάτων. Και η φαντασία, η οποία τα υποδέχεται σαν είδωλα και περιέχει απεικονίσεις των ιδεών που υπάρχουν μέσα στην ψυχή, μέσω αυτών παρέχει στην ψυχή την δυνατότητα να στραφεί μέσα και προς τον εαυτό της μέσω των ειδώλων.

Είναι για παράδειγμα σαν να κοιτάζει κάποιος τον εαυτό του σε καθρέφτη και αφού θαυμάσει την δύναμη της φύσης, να θελήσει να δει την μορφή του κατευθείαν και να αποκτήσει τέτοια δύναμη, ώστε να γίνει ταυτόχρονα και αυτός που βλέπει και το ορατό αντικείμενο»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 141.4-12)

Εκεί πάνω λοιπόν οι λόγοι της ψυχής θα αποκτήσουν «αισθητά» χαρακτηριστικά :

«Γιατί γενικά οι λόγοι προσλαμβάνουν έκταση, όγκο και διάσταση λόγω της ύλης που τις υποδέχεται και η οποία προσλαμβάνει τα αδιαίρετα με διαιρετό τρόπο, τα αδιάστατα με διάσταση και τα ακίνητα με κίνηση»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 49.27-50.20)

Αλλωστε και η Ευκλείδια γεωμετρία που μαθαίναμε στο σχολείο είχε αυτή την λειτουργία και έτσι ακριβώς δουλεύαμε όταν ασχολούμασταν με γεωμετρικές ασκήσεις.

Γιατί ο Ευκλείδης :

«Δικαιολογημένα λοιπόν όρισε αυτή την επιφάνεια και πραγματεύεται τα πάντα θεωρώντας ότι βρίσκονται πάνω της. Για τον λόγο αυτό μάλιστα έχει αποκαλέσει το έργο του επίπεδη γεωμετρία. Και έτσι πρέπει να εννοούμε το επίπεδο σαν να έχει προβληθεί και να βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας και την διάνοια να χαράζει τα πάντα πάνω του, επειδή η φαντασία μοιάζει με επίπεδο κάτοπτρο και οι λόγοι της διάνοιας στένουν σε εκείνο τις εικόνες τους»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 120.25-121.07)

Η φαντασία λοιπόν είναι είδος νου που μορφοποιεί τις ιδέες :

«Και η μεν φαντασία ως νόηση μορφοποιητική των νοητών αποβαίνει γνώση ορισμένων ενώ η αίσθηση καταπιάνεται με το ίδιο αντικείμενο της γένεσης όπως η δοξασία, για το οποίο μπορεί να σχηματιστεί αντίληψη βάσει της δοξασίας και μαζί της άλογης αίσθησης»
(Πρόκλος – Σχόλια στην Πολιτεία 1.235.18-19)

Η διάνοια λοιπόν είναι εκείνη που θα αναλάβει να προβάλλει στην φαντασία αυτά που «κρύβουν» οι ιδέες, η οποία και θα τους δώσει μορφή :

«Αλλά και όσα υπάρχουν απόκρυφα μέσα στην ιδέα, προβάλλονται στην φαντασία με διάσταση και διαίρεση, και αυτό που τα προβάλλει είναι η διάνοια, αυτό από το οποίο προβάλλονται είναι η διανοητή ιδέα»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 56.11-22)

«Από την άλλη, η φαντασία που κατέχει την μεσαία θέση μεταξύ των γνώσεων, διεγείρεται από τον εαυτό της και προβάλλει το γνωστικό αντικείμενο από τον εαυτό της. Επειδή όμως δεν βρίσκεται έξω από το σώμα, οδηγεί τα γνωστικά της αντικείμενα από την αδιαίρετη ζωή στην διαίρεση, στην διάσταση και το σχήμα. Γι’αυτό ό,τι τυχόν νοεί η φαντασία, είναι σχήμα και μορφή νοήματος»
(Πρόκλος – Σχόλια στον Ευκλειδη 52.20-53.05)

Ετσι λοιπόν η διέγερση της φαντασίας προκαλεί την προβολή των ουσιωδών λόγων πάνω της με αποτέλεσμα η ψυχή να τους «βλέπει» και να τους συνειδητοποιεί.

Τι σχέση έχει όμως αυτό με τους μύθους ;

Οπως γνωρίζουμε η ψυχή μας αποτελείται από την λογική ψυχή (λογιστικό) και την άλογη ψυχή (θυμοειδές και επιθυμητικό).

Οι ουσιώδεις λόγοι είναι στην λογική ψυχή τους οποίους και μπορούμε να τους διεγείρουμε με την μελέτη της φιλοσοφίας.

Οταν όμως είμαστε μικροί, λόγω του ότι δεν έχουμε ακόμα την ικανότητα φιλοσοφικής μελέτης, διεγείρουμε τους λόγους μας «προβάλλοντας» πάνω στην φαντασία μας μορφές που προσλαμβάνουμε από τις αισθήσεις μας και μάλιστα ακούγοντας ή διαβάζοντας μύθους.

Διότι :

«Όταν είμαστε παιδιά ζούμε κατά φαντασία, το δε φανταστικό μέρος σε μορφές και τύπους και τα τοιαύτα. Για να τηρείται λοιπόν σε εμάς το φανταστικό χρησιμοποιούμε μύθους, ως αν το φανταστικό να χαίρεται τους μύθους. Άλλωστε και ο μύθος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ψευδής λόγος που απεικονίζει την αλήθεια.Εαν λοιπόν ο μύθος είναι εικόνα της αλήθειας και είναι και η ψυχή εικόνα αυτών που είναι πριν από αυτήν, είναι φανερό ότι η ψυχή χαίρεται με τους μύθους ως εικόνα με εικόνα. Επειδή λοιπόν από παιδιά και εξ απαλών ονύχων τρεφόμαστε με μύθους πρέπει αυτούς να παραλαμβάνουμε»
(Ολυμπιόδωρος – Σχόλια στον Γοργία 46.3)

Ετσι λοιπόν ενώ σε εμάς τους μεγάλους η χρήση των μύθων είναι συμπληρωματική της φιλοσοφικής προσέγγισης, για τα παιδιά είναι τροφή για αυτό και θέλει πολύ προσοχή οι μύθοι που απευθύνονται στα παιδιά να είναι τέτοιοι που να μην τους βλάπτουν, πράγμα που είχε θίξει και ο Πλάτων.

Ο Ομηρος δε στην Οδύσσεια, που όπως έχουμε πει αλληγορεί την προσπάθεια της ψυχής να επιστρέψει στο νοητό, με την Καλυψώ αλληγόρησε την φαντασία, η οποία "καλύπτει" τον Οδυσσέα σαν νέφος, το οποίο μόνο ο λόγος μπορεί να διαλύσει, για αυτό και είναι ο Ερμής που δίνει την εντολή στην Καλυψώ να απελευθερώσει τον Οδυσσέα από την σαγήνη της.

«διὸ καὶ ὁ Ὀδυσσεὺς μώλυος ἐδεήθη Ἑρμαϊκοῦ καὶ λόγου ὀρθοῦ πρὸς τὸ ἐκφυγεῖν τὴν Καλυψὼ φαντασίαν οὖσαν καὶ δίκην νέφους ἐμποδὼν γενομένην τῷ λόγῳ ἡλίῳ ὄντι· κάλυμμα γὰρ αὕτη, διὸ καί τις ἔφη ‘Φαντασίη τανύπεπλε’»
(Ολυμπιόδωρος – Σχόλια στον Φαίδωνα 6.2.7)

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ

Όπως γνωρίζουμε οι μύθοι έχουν μια εξωτερική εικόνα και μια εσωτερική.

Υπάρχει λοιπόν η επιφάνεια του μύθου που είναι η εξωτερική εικόνα που μας δίνει και η εσωτερική εικόνα που αποτελείται από τα βαθύτερα νοήματα που υποκρύπτονται μέσα στον μύθο.

Πολλές φορές η επιφάνεια του μύθου δίνει μια τελειώς αντίθετη και πολλές φορές εξωπραγματική εικόνα από ό,τι θέλει να δώσει η εσωτερική, πράγμα που οδήγησε ως γνωστόν τον Πλάτωνα να εναντιωθεί στην χρήση των μύθων των ποιητών από τους νέους, οι οποίοι λόγω του νεαρού της ηλικίας των και της έλλειψης βασικών γνώσεων θα προσλάβουν στραβά τις θεολογικές και κοσμολογικές έννοιες που υποκρύπτουν οι μύθοι.

Αντίθετα ο Πλάτων συνέταξε τους λεγόμενους φιλοσοφικούς μύθους, οι οποίοι δεν προκαλούν βλάβη σε όποιον τους ακούει ακόμα και αν δεν είναι προετοιμασμένος για αυτό.

Εχουμε λοιπόν τους φιλοσοφικούς και τους ποιητικούς μύθους.

Ας δούμε τι μας λέει ο Ολυμπιόδωρος σχετικά με αυτό το θέμα στα Σχόλια του στον Γοργία του Πλάτωνα 46.5-6 :

«Μετά θα δούμε σε τι διαφέρουν οι μύθοι των φιλοσόφων από τους μύθους των ποητών. Λέμε ότι ο κάθε ένας πλεονεκτεί και μειονεκτεί έναντι του άλλου.

Ο ποιητικός έχει το πλεονέκτημα ότι το περιεχόμενο του είναι τέτοιο ώστε και αυτός που τυχαίνει να μην τον πιστεύει, να έρχεται σε μια κρυμμένη αλήθεια.

Ο ποιητικός μύθος λέγει τα πράγματα έτσι ώστε να μην μας αφήνει να μένουμε στην επιφάνεια, αλλά μας κάνει να αναζητούμε την κρυμμένη αλήθεια. Αυτά που λέει δεν τα παραδέχεται ούτε και κάποιος που τα ακούει τυχαία αλλά προχωρεί στο κρυμμένο νόημα, έχει δε το ελάττωμα ότι εξαπατά όσους νέους ακούν.

Αυτά λοιπόν για τους ποιητικούς μύθους.

Οι φιλοσοφικοί μύθοι κάνουν το αντίθετο, δηλαδή ότι ακόμα και αν κάποιος παραμείνει στην επιφανειακή έννοια του μύθου, δεν βλάπτεται.

Διότι αν και αυτοί υποθέτουν τιμωρίες και ποταμούς κάτω από την γη, ακόμα και αν μείνουμε σε αυτά, στην επιφάνεια τους δηλαδή, δεν βλαπτόμαστε. Εχουν όμως το μειονέκτημα ότι καθώς το επιφανειακό νόημα δεν βλάπτει, παραμένουμε εκεί και δεν αναζητούμε την αλήθεια.

Σε αυτά διαφέρουν οι μύθοι.

Οι μύθοι λοιπόν έγιναν έτσι ώστε να μην μεταδίδουν σε όποιον τύχει τα δόγματα όπως ακριβώς στα ιερά, τα ιερατικά όργανα και τα μυστήρια είναι πίσω από παραπετάσματα, ώστε οι ανάξιοι να μην τύχει να τα δουν. Ετσι και εδώ οι μύθοι είναι προκαλύμματα των δογμάτων, για να μην είναι γυμνά και βατά σε όποιον θέλει»

Πώς όμως σχετίζονται οι μύθοι με την ψυχή μας ;

Ο Ολυμπιόδωρος συνεχίζει και μας εξηγεί :

«Οι φιλοσοφικοί μύθοι προσεγγίζουν τις τρεις ενέργειες της ψυχής.

Γιατί αν μεν ήμασταν μόνο νόες, χωρίς να έχουμε φανταστικό δεν θα χρειαζόμασταν μύθους, καθώς θα μιλάγαμε πάντα με τα νοητά.

Αν αντίθετα ήμασταν τελείως άλογοι και ζούσαμε κατά φαντασίαν και είχαμε μόνον αυτή στην οποία θα επροβάλλετο ο μύθος, θα ήταν αναγκαίο όλη την ζωή μας να ζούσαμε σαν ένα μύθο.

Επειδή δε έχουμε και νού και δόξα και φαντασία, οι αποδείξεις δόθηκαν στον νου – και λέει ο Πλάτων ότι «εάν θέλεις να ενεργείς κατά νου έχεις αποδείξεις θηρευθείσες με αδαμάντινους δεσμούς, εάν δε θέλεις να ενεργείς κατά δόξα έχεις τις μαρτυρίες ενδόξων προσώπων, εάν δε θέλεις να ενεργείς κατά φαντασία έχεις τους μύθους που την διεγείρουν ώστε από όλα αυτά να επωφελείται»

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι μύθοι δρουν στην ψυχή μας και μάλιστα στην φαντασία.

Πρέπει να προσέξουμε ότι ο φιλοσοφικός όρος «φαντασία» δεν είναι όπως ακριβώς χρησιμοποιείται σήμερα στην καθομιλουμένη.

Το τι ακριβώς όμως είναι η φαντασία, πως σχετίζεται με αυτή και πως δρα ο μύθος, θα το εξετάσουμε σε επόμενη ανάρτηση.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΣΑΝ ΣΥΜΒΟΛΑ

Αναφέραμε σε προηγούμενη ανάρτηση ότι υπάρχουν και τα λεγόμενα «Γλωσσολογικά Σύμβολα», ένα εκ των οποίων είναι και οι μύθοι.

Είναι γνωστό ότι οι μύθοι αλληγορούν ύψιστες κοσμολογικές και θεολογικές έννοιες, αλλά αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι οι ίδιοι οι μύθοι δρουν και σαν σύμβολα που επιτυγχάνουν την σύνδεση της ψυχής μας με ανώτερες πραγματικότητες.

Οι μύθοι αποκαλύπτουν την συμπάθεια με την πραγματικότητα σε αυτούς που έχουν εκπαιδεύσει τον νου τους για αυτό και εχρησιμοποιούντο στα μυστήρια.

«τοῖς δὲ εἰς νοῦν ἀνεγειρομένοις ὀλίγοις δή τισιν ἐκφαίνει τὴν ἑαυτῶν πρὸς τὰ πράγματα συμπάθειαν, καὶ τὴν ἐξ αὐτῶν τῶν ἱερατικῶν ἔργων παρέχεται πίστιν τῆς πρὸς τὰ θεῖα συμφυοῦς δυνάμεως· καὶ γὰρ οἱ θεοὶ τῶν τοιῶνδε συμβόλων ἀκούοντες χαίρουσιν καὶ τοῖς καλοῦσιν ἑτοίμως πείθονται καὶ τὴν ἑαυτῶν ἰδιότητα προφαίνουσιν διὰ τούτων ὡς οἰκείων αὐτοῖς καὶ μάλιστα γνωρίμων συνθημάτων· καὶ τὰ μυστήρια καὶ αἱ τελεταὶ καὶ τὸ δραστήριον ἐν τούτοις ἔχουσιν καὶ ὁλόκληρα καὶ ἀτρεμῆ καὶ ἁπλᾶ θεάματα διὰ τούτων προξενοῦσιν τοῖς μύσταις καθορᾶν, ὧν ὁ νέος τὴν ἡλικίαν καὶ πολὺ μᾶλλον ὁ τὸ ἦθος τοιοῦτος ἄδεκτός ἐστιν»

δηλαδή :

«Για εκείνους τους λίγους όμως που μπορούν να ανυψωθούν προς τον νου αποτελούν έκφανση της συμπάθειας τους προς την πραγματικότητα και βεβαίωση που προκύπτει από τα ίδια τα ιερατικά έργα της σύμφυτης των θείων όντων δύναμης.

Πραγματικά οι θεοί ευχαριστιούνται στο άκουσμα τέτοιων συμβόλων, ανταποκρίνονται αμέσως σε όσους τους καλούν και φανερώνουν την ιδιότητα των μέσα από αυτά, καθότι τα θεωρούν σημάδια συγγενικά τους και κατεξοχήν γνώριμα τους.

Τα μυστήρια και οι τελετουργίες επίσης με αυτά εκδηλώνουν την δημιουργική τους ενέργεια και μέσα από αυτά προκαλούν για όσους είναι μυημένοι να βλέπουν, θεάματα τέλεια, γεμάτα εσωτερική ηρεμία και απλά, για τα οποία ο νέος στην ηλικία και πολύ περισσότερο ο ανώριμος στον χαρακτήρα είναι ανεπίδεκτος»

(Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 1.83.15-26)

Κάθε ένας δε προσλαμβάνει αυτό που θα του προσδώσουν οι μύθοι ανάλογα με την ψυχική του κατάσταση.

«῞Οτι δὲ καὶ εἰς τοὺς πολλοὺς δρῶσιν οἱ μῦθοι, δηλοῦσιν αἱ τελεταί. καὶ γὰρ αὗται χρώμεναι τοῖς μύθοις, ἵνα τὴν περὶ θεῶν ἀλήθειαν ἄρρητον κατακλείωσιν, συμπαθείας εἰσὶν αἴτιαι ταῖς ψυχαῖς περὶ τὰ δρώμενα τρόπον ἄγνωστον ἡμῖν καὶ θεῖον· ὡς τοὺς μὲν τῶν τελουμένων καταπλήττεσθαι δειμάτων θείων πλήρεις γιγνομένους, τοὺς δὲ συνδιατίθεσθαι τοῖς ἱεροῖς συμβόλοις καὶ ἑαυτῶν ἐκστάντας ὅλους ἐνιδρῦσθαι τοῖς θεοῖς καὶ ἐνθεάζειν· πάντως που καὶ τῶν ἑπομένων αὐτοῖς κρειττόνων ἡμῶν γενῶν διὰ τὴν πρὸς τὰ τοιαῦτα συνθήματα φιλίαν ἀνεγειρόντων ἡμᾶς εἰς τὴν πρὸς τοὺς θεοὺς δι’ αὐτῶν συμπάθειαν»

δηλαδή :

«Εξάλλου το ότι οι μύθοι επιδρούν και στους πολλούς το δείχνουν οι τελετές. Αυτές πράγματι, χρησιμοποιώντας τους μύθους, με σκοπό να κλείσουν μέσα τους την απόρρητη αλήθεια σχετικά με τους θεούς, αποβαίνουν για τις ψυχές αιτίες της ταύτισης αισθημάτων με τα δρώμενα κατά τρόπο άγνωστο σε εμάς και θεϊκό.

Έτσι άλλοι από αυτούς που μετέχουν στις ιερές τελετές καταπλήσσονται κυριευμένοι από το θεϊκό δέος , ενώ άλλοι που προσαρμόζουν την διάθεση τους προς τα ιερά σύμβολα και εξέρχονται από τον εαυτό τους, τοποθετούνται στην περιοχή των θεών και ευφορούνται από το πνεύμα τους.

Και σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα αυτών γένη, που είναι ανώτερα από εμάς, βάσει της εναρμόνισης και οικειότητας τους προς τα τέτοιου είδους σύμβολα, μας υψώνουν δια της συμπαθείας μέσω αυτών στους θεούς»

(Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 2.108.17-27)

Αλλωστε και ο Μέγας Ιουλιανός στο «Προς Ηράκλειον κυνικόν 11» μας λέει ότι :

«Τούτων δὴ τῶν μερῶν οὔτε τῷ λογικῷ προσήκει τῆς μυθογραφίας οὔτε τῷ φυσικῷ οὔτε τῷ μαθηματικῷ, μόνον δέ, εἴπερ ἄρα, τοῦ πρακτικοῦ τῷ πρὸς ἕνα γινομένῳ καὶτοῦ θεολογικοῦ τῷ τελεστικῷ καὶ μυστικῷ· «φιλεῖ γὰρ ἡ φύσις κρύπτεσθαι», καὶ τὸ ἀποκεκρυμμένον τῆς τῶν θεῶν οὐσίας οὐκ ἀνέχεται γυμνοῖς εἰς ἀκαθάρτους ἀκοὰς ῥίπτεσθαι ῥήμασιν. Ὅπερ δὲ δὴ τῶν χαρακτήρων ἡ ἀπόρρητος φύσις ὠφελεῖν πέφυκε καὶ ἀγνοουμένη· θεραπεύει γοῦν οὐ ψυχὰς μόνον, ἀλλὰ καὶ σώματα, καὶ θεῶν ποιεῖ παρουσίας. Τοῦτ’ οἶμαι πολλάκις γίγνεσθαι καὶ διὰ τῶν μύθων, ὅταν εἰς τὰς τῶν πολλῶν ἀκοὰς οὐ δυνα<μένας> τὰ θεῖα καθαρῶς δέξασθαι δι’ αἰνιγμάτων αὐτοῖς μετὰ τῆς μύθων σκηνοποιίας ἐγχέηται»

δηλαδή :

«Σχετικά με τους κλάδους της φιλοσοφίας ούτε στη λογική ούτε στα μαθηματικά ταιριάζει η μυθογραφία.

Ταιριάζει μόνο στην ηθική που αφορά το άτομο και στο τμήμα εκείνο της θεολογίας που εξετάζει την μύηση στα μυστήρια. Διότι η «φύση αγαπά να κρύβεται» και δεν ανέχεται να φτάνουν στα αυτιά των ασεβών λόγια ξεκάθαρα πάνω στην απόκρυφη ουσία των θεών.

Για αυτό και πρέπει να μεταχειριζόμαστε την απόρρητη και άγνωστη φύση των ιερών συμβόλων. Τούτο ικανοποιεί όχι μόνο την ψυχή αλλά και το σώμα και μας αποκαλύπτει την παρουσία των θεών.

Νομίζω πως και οι μύθοι φέρνουν πολλές φορές το ίδιο αποτέλεσμα, ανακατωμένοι δηλαδή με αινίγματα και με μυθική σκηνοθεσία, αποκαλύπτουν τις θείες αλήθειες σε όσους είναι ανίκανοι να τις δεχτούν αυτές καθαυτές»

Συνεπώς όχι μόνο πρέπει να προσεγγίζουμε τους μύθους με την προσμονή και την εστίαση του νου για την αποκρυπτογράφηση των εννοιών που κρύβονται μέσα τους, αλλά και ως σύμβολα τα οποία μέσω της συμπαθείας θα αποκαταστήσουν την επαφή της ψυχής μας με τον θείο κόσμο.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - Ο ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

Τα Ομηρικά Επη δεν είναι απλώς μια αφηγηματική παρουσίαση κάποιων γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών, αλλά είναι μια πολύ καλά κωδικοποιημένη αποτύπωση βαθιών μυστηριακών θεμάτων.

Παρότι μπορούμε να βρούμε διάσπαρτα στα Φιλοσοφικά κείμενα επεξηγηματικές αναφορές που μας αποκαλύπτουν τι κρύβεται πίσω από τις αφηγήσεις του Ομήρου, μπορούμε να πάρουμε την κεντρική ιδέα από τα Σχόλια του Ερμεία στον Φαίδρο του Πλάτωνα.

"Ἴλιον μὲν οὖν νοείσθω ἡμῖν ὁ γενητὸς καὶ ἔνυλος τόπος παρὰ τὴν ἰλὺν καὶ τὴν ὕλην Ἴλιον ὠνομασμένον, ἐν ᾧ καὶ ὁ πόλεμοςκαὶ ἡ στάσις·
οἱ δὲ Τρῶες τὰ ἔνυλα εἴδη καὶ αἱ περὶ τοῖς σώμασι πᾶσαι ζωαὶ, διὸ καὶ ἰθαγενέες λέγονται οἱ Τρῶες· καὶ γὰρ οἰκείαν τὴν ὕλην περιέπουσιν αἱ περὶ τὰ σώματα ζωαὶ πᾶσαι καὶ αἱ ἄλογοι ψυχαί· οἱ δὲ Ἕλληνες αἱ λογικαὶ ψυχαὶ ἐκ τῆς Ἑλλάδος, τουτέστιν ἐκ τοῦ νοητοῦ, ἐλθοῦσαι εἰς τὴν ὕλην, διὸ καὶ ἐπήλυδες λέγονται οἱ Ἕλληνες, καὶ κρατοῦσι τῶν Τρώων ἅτε τῆς ὑπερτέρας ὄντες τάξεως."

δηλαδή :

"Ιλιον λοιπόν ας νοήσουμε τον γενητό και ένυλο τόπο που ονομάστηκε από την ιλύν(λάσπη) και την ύλην, στον οποίο είναι και ο πόλεμος και η στάση.
Οι δε Τρώες είναι τα υλικά είδη και όλες οι περί τα σώματα ζωές, για αυτό και ιθαγενείς καλούνται οι Τρώες. Διότι και την ύλη περιτριγυρίζουν όλες οι περί τα σώματα ζωές και οι άλογες ψυχές.
Οι δε Ελληνες είναι οι λογικές ψυχές που ήλθαν από την Ελλάδα, δηλαδή από το νοητό. Οι οποίες ήλθαν στην ύλη, για αυτό και καλούνται επήλυδες οι Ελληνες και επικρατούν των Τρώων επειδή είναι υπέρτερης από αυτούς τάξεως."

Οπως και το παρακάτω :

"Οἱ θεωρητικώτερον δὲ ἐξηγησάμενοι τὴν Ἰλιάδα καὶ τὴν Ὀδύσσειαν καὶ τὴν ἄνοδον ... διὸ, φασὶν, ἐν τῇ Ἰλιάδι, ἐπειδὴ ἡ ψυχὴ πολεμεῖται ἐκ τῆς ὕλης, μάχας καὶ πολέμους καὶ τὰ τοιαῦτα ἐποίησεν, ἐν δὲ τῇ Ὀδυσσείᾳ ... παραπλέοντα τὰς Σειρῆνας καὶ ἐκφεύγοντα τὴν Κίρκην, τοὺς Κύκλωπας, τὴν Καλυψὼ καὶ πάντα τὰ ἐμποδίζοντα πρὸς ἀναγωγὴν ψυχῆς καὶ μετὰ ταῦτα ἀπελθόντα εἰς τὴν πατρίδα, τουτέστιν εἰς τὸ νοητόν".

δηλαδή :

"Αυτοί δε που εξήγησαν θεωρητικότερα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και την άνοδον... για αυτό λένε στην Ιλιάδα, επειδή η ψυχή πολεμείται από την ύλη, μάχες και πολέμους και τα τοιαύτα έκανε, στην δε Οδύσσεια...παραπλέοντας τις Σειρήνες και διαφεύγοντας από την Κίρκη, τους Κύκλωπες, την Καλυψώ και όλα όσα εμποδίζουν την αναγωγή της ψυχής και μετά από αυτά επιστρέφοντας στην πατρίδα, δηλαδή στο νοητό".

Ετσι λοιπόν η Ιλιάδα αλληγορεί την δημιουργία του κόσμου και την κάθοδο των ψυχών στον κόσμο της ύλης, ενώ η Οδύσσεια αλληγορεί την προσπάθεια επιστροφής των ψυχών στο νοητό.

Αν λοιπόν έχουμε στο μυαλό μας την βασική αυτή θέση των Ομηρικών Επών, τότε σίγουρα τα Ομηρικά Επη θα μας μιλήσουν και θα μας αποκαλύψουν τα πολύ καλά κρυμμένα μυστικά τους.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ – ΜΙΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

Ας κάνουμε μια ανακεφαλαίωση για το τι είναι σύμβολο και σε πόσα είδη διακρίνουμε τα σύμβολα.

Σύμβολο είναι κάτι άυλο το οποίο «σημαδεύει» κάποιον ή κάτι και έτσι το προσδιορίζει σαν το προϊόν μιας αιτίας. Αυτές οι αιτίες είναι οι θεοί που ενεργοποιούνται σε διάφορα επίπεδα της πραγματικότητας.

Με βάση αυτά τα σύμβολα μπορούμε και επιστρέφουμε στις αιτίες των οποίων φέρουμε τα σύμβολα. Υπό την ευρύτερη – και πιο αντιληπτή σε εμάς – έννοια, σύμβολο είναι ένα αντικείμενο, το οποίο φέροντας το «σημάδι» των θεών, χρησιμοποιείται για να προκαλέσει την «συμπάθεια» των θεών και να υποβοηθήσει την σύνδεση και την επιστροφή στην αιτία του.

Ετσι, τόσο ένας άνθρωπος όσο και ένα αντικείμενο έμψυχο ή άψυχο (π.χ. μέταλλο, λίθος, φυτό, ζώο κλπ) μπορεί να ανήκουν για παράδειγμα στην σειρά του Απόλλωνα, δηλαδή να έχουν τον Απόλλωνα σαν αιτία.

Ο μεν άνθρωπος έχει το σύμβολο χαραγμένο στην ψυχή του – το οποίο και καλείται σύνθημα - ενώ το αντικείμενο έχει το σύμβολο μέσα στην ουσία του. Όμως το ίδιο το αντικείμενο μπορεί να παίξει τον ρόλο του συμβόλου και να χρησιμοποιηθεί ώστε να ενεργοποιήσει την «συμπάθεια» αυτού που το χρησιμοποιεί με την αιτία του.

Ετσι λοιπόν αν θέλαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα σύμβολα θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε κατ΄αρχήν σε δύο μεγάλες κατηγορίες.

Η μεν πρώτη κατά την στενή έννοια του όρου όπου σύμβολο είναι το άυλο σημάδι που υπάρχει μέσα σε κάποιον ή κάτι και το οποίο υπάρχει εκ κατασκευής χαραγμένο από τους θεούς, η δεύτερη δε κατά την ευρεία έννοια όπου σαν σύμβολο χρησιμοποιείται ένα προϊόν το οποίο εμπεριέχει ένα σύμβολο.

Στην δεύτερη περίπτωση μπορούμε να διακρίνουμε μια «γλωσσολογική» κατηγορία που περιλαμβάνει τους μύθους, τα ονόματα και τους ύμνους και σε μια άλλη που περιλαμβάνει τα υλικά σύμβολα (μέταλλα, λίθοι, φυτά, ζώα).

Διαγραμματικά :

ΣΥΜΒΟΛΑ :

Α. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΕΝΩΤΕΡΗ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΫΛΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ

B. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΑΝ ΣΥΜΒΟΛΑ

B.1 ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΥΘΟΙ, ΟΝΟΜΑΤΑ, ΥΜΝΟΙ

B.2 ΥΛΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΕΤΑΛΛΑ, ΛΙΘΟΙ, ΦΥΤΑ, ΖΩΑ

Ο νόμος της συμπάθειας δρα με βάση την ομοιότητα και συνεπώς αυτή είναι και η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η δράση των συμβόλων :

«Στην γη λοιπόν μπορεί να δει κανείς ήλιους και σελήνες με γήινο τρόπο, και στον ουρανό όλα τα φυτά, τους λίθους και τα ζώα να ζουν με ουράνιο και με νοερό τρόπο. Εχοντας διαπιστώσει αυτά, οι παλαιοί σοφοί προσέφεραν σε κάθε ουράνια δύναμη διαφορετικά αντικείμενα και έτσι μέσω της ομοιότητας προσείλκυσαν τις θεϊκές δυνάμεις στην περιοχή των θνητών. Γιατί η ομοιότητα είναι ικανή να συνδέσει μεταξύ τους τα όντα"

(Πρόκλος - Περί Ιερατικής Τέχνης 148.19)

Και συνεχίζει ο Πρόκλος δίνοντας μας , με την χρήση του παραδείγματος ενός φυτιλιού, το πώς επιτυγχάνεται αυτή η δράση :

«Γιατί αν κανείς θερμάνει από πριν ένα φυτίλι και το κρατήσει κάτω από το φως του λυχναριού όχι μακριά από την φωτιά, θα το δει να ανάβει χωρίς να ακουμπάει την φωτιά, και θα δει το άναμμα του κατωτέρου μέρους να ξεκινά από πάνω.

Ας φανταστείς λοιπόν ότι η προθέρμανση του φυτιλιού αντιστοιχεί στην συμπάθεια όσων βρίσκονται εδώ κάτω με όσα βρίσκονται ψηλά, ότι το πλησίασμα και η κατάλληλη τοποθέτηση αντιστοιχεί στην χρησιμοποίηση των υλικών από την ιερατική τέχνη στην κατάλληλη περίσταση και με τον κατάλληλο τρόπο, ότι η μετάδοση της φωτιάς αντιστοιχεί στην παρουσία του θεϊκού φωτός σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν, το άναμμα στην θεοποίηση των θνητών και στην φώτιση των υλικών όντων τα οποία κινούνται προς τα πάνω σύμφωνα με το θεϊκό σπέρμα στο οποίο συμμετέχουν, όπως το φως του αναμμένου φυτιλιού»

Παρατηρούμε επίσης κάτι σημαντικό. Οτι η παρουσία του θείου φωτός γίνεται "σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν".

Αρα δεν αρκεί απλώς να χρησιμοποιούμε κάποια σύμβολα, αλλά πρέπει να είμαστε και εμείς προετοιμασμένοι ώστε τα σύμβολα αυτά να δράσουν και να μας μιλήσουν.

«Γιατί πρέπει πριν από την παρουσία των θείων να παρακινεί κανείς τον εαυτό του και να αναζωοπυρώνει το θεϊκό μέρος της ψυχής του για την συμμετοχή των ανωτέρων όντων, και όταν έλθει η φώτιση από εκεί να ηρεμεί»

(Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 781.11)

«Aξιον μέν εστιν περί Πλάτωνος άδειν και λέγειν το ουδέ εώκει ανδρός γε θνητού παίς έμμεναι αλλά θεοίο»

Η 21η Μαΐου της σύγχρονης εποχής αντιστοιχεί στην 7η Θαργηλιώνος του 427 ΠΚΕ ημέρα κατά την οποία σύμφωνα με την παράδοση οι θεοί έδωσαν τον Πλάτωνα στους ανθρώπους.

Τιμώντες λοιπόν την γενέθλια ημέρα του Πλάτωνα - ακολουθούντες την Ελληνική παράδοση να τιμώνται τα γενέθλια και όχι οι θάνατοι - όπως ακριβώς την ετιμούσαν οι πρόγονοι μας, ας παραθέσουμε ένα μικρό κομμάτι από την Πλατωνική Θεολογία του Πρόκλου :

«Όλη η Πλατωνική Φιλοσοφία, Περικλή, καλύτερε μου φίλε, και η αρχή νομίζω ότι εμφανίστηκε σύμφωνα με την αγαθόμορφη θέληση των θεών, αποκαλύπτοντας το κρυμμένο σε αυτούς νόημα και την αλήθεια η οποία μαζί με τα όντα έλαβε υπόσταση μέσα στις ψυχές που περιστρέφονται μέσα στον κόσμο της γένεσης, όσο επιτρέπεται σε αυτές να μετέχουν σε τόσο υπερφυσικά και σπουδαία πράγματα, και ότι πάλι αργότερα αυτή τελειοποιήθηκε και, αφού αποσύρθηκε, θα λέγαμε, στον εαυτό της και κατέστη άγνωστη στους περισσότερους από αυτούς που διακήρυσσαν ότι είναι φιλόσοφοι και αδημονούσαν να ασχοληθούν με το κυνήγι του όντος, πάλι ήλθε στο φως.

Ειδικά πιστεύω ότι η μυστική διδασκαλία για τα ίδια τα θεία, η οποία έχει στηριχτεί με αγνότητα σε ιερή βάση και έχει λάβει υπόσταση αιώνια δίπλα στους ίδιους τους θεούς, από εκεί εμφανίστηκε σε όσους μέσα στον χρόνο μπορούν να την απολαύσουν .....

Όλοι λοιπόν, όπως είπα, τις πιο πρώτες και πιο αυτοτελείς αρχές των όντων αποκαλούν θεούς και θεολογία την επιστήμη που ασχολείται με αυτές.

Μόνο η θεόπνευστη διδασκαλία του Πλάτωνα θέτοντας όλα τα υλικά σε κατώτερη μοίρα από την αρχή (γιατί κάθε τι που μπορεί να χωριστεί και να διαιρεθεί από την φύση του δεν μπορεί να παράγει ούτε να διατηρηθεί, αλλά και την ύπαρξη του και το ότι ενεργεί ή πάσχει τα έχει μέσω της ψυχής και των κινήσεων που συμβαίνουν σε αυτήν) και αποδεικνύοντας ότι η ουσία της ψυχής είναι ανώτερη από αυτή των σωμάτων, αλλά εξαρτάται από την υπόσταση του νου (επειδή κάθε τι που κινείται μέσα στον χρόνο, ακόμα και αν κινείται από μόνο του, είναι ανώτερο από αυτά που κινούνται μέσω άλλων, είναι κατώτερο όμως από την αιώνια κίνηση), χαρακτηρίζει όπως έχει ειπωθεί, τον νου πατέρα και αίτιο των σωμάτων και των ψυχών, και γύρω από αυτόν υπάρχουν και ενεργούν όλα όσα αποκτούν ζωή μέσα στις τροχιές και τις ανακυκλώσεις, προχωρά όμως και σε μια άλλη αρχή εντελώς ανεξάρτητη από τον νου, πιο άυλη και πιο μυστική, από την οποία αναγκαστικά πηγάζει η υπόσταση των πάντων, ακόμα και αν μιλήσεις για τα τελευταία όντα...

Ας ξεχωρίσουμε και τους τρόπους με τους οποίους ο Πλάτων μας εξηγεί τις μυστικές σκέψεις για τους θεούς. Γιατί φαίνεται ότι δεν αναπτύσσει την διδασκαλία του για τα θεία παντού με τον ίδιο τρόπο, αλλά άλλοτε με θεϊκή έμπνευση και άλλοτε με την διαλεκτική αναπτύσσει την αλήθεια για αυτά, άλλοτε δηλώνοντας συμβολικά τις απόρρητες ιδιότητες τους και άλλοτε ανατρέχοντας από τις εικόνες στους θεούς και ανακαλύπτοντας σε αυτούς τις πρωταρχικές αιτίες των πάντων...»

Μια εκτενέστερη αναφορά σε άγνωστες πτυχές της ζωής του Πλάτωνα μπορείτε να αναγνώσετε εδώ :

http://empedotimos.blogspot.com/2009/05/blog-post_20.html

Σχετικά με την 7η Θαργηλιώνος του 427 ΠΚΕ ανατρέξτε εδώ :

http://empedotimos.blogspot.com/2010/05/7-427.html

Τιμώντες δε τα γενέθλια του Πλάτωνα, ας τιμήσουμε και τους διαδόχους του, οι οποίοι σχηματίζοντας μια χρυσή άλυσο διέσωσαν τις υποθήκες της Πλατωνικής Ακαδημίας, παρά την απέλπιδα προσπάθεια κάποιων να την εξαφανίσουν :
http://empedotimos.blogspot.com/2010/05/blog-post.html

Αλλωστε όπως μας λέει ο Πλούταρχος δια στόματος Τυνδάρη του Λακεδαιμονίου :

‘άξιον μέν εστιν περί Πλάτωνος άδειν και λέγειν το ουδέ εώκει
ανδρός γε θνητού πάις έμμεναι αλλά θεοίο·’

{‘Αξιο μεν είναι για τον Πλάτωνα να τραγουδάει κανείς και να λέει το
«Ούτε έμοιαζε γυιός θνητού ανδρός αλλά θεού» (Ιλιάς Ω 258)}

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΨΥΧΕΣ ΜΑΣ

Σε προηγούμενη ανάρτηση μας είδαμε ότι, όπως μας λέει ο Πλάτων στον Φίληβο (64c1-3), στα πρόθυρα του Αγαθού, βρίσκονται οι τρεις μονάδες που είναι το Κάλλος, η Αλήθεια και η Συμμετρία.

Στην δε συμβολική του ναού συσχετίσαμε αυτές τις τρεις μονάδες με τους τρεις ρυθμούς των κιόνων, του Ιωνικού(~Αλήθεια) , του Δωρικού (~Συμμετρία) και του Κορινθιακού (~Κάλλος).

Συνεπώς μιας και εκ φύσεως επιθυμούμε να επιστρέψουμε στο Αγαθόν, θα πρέπει να επιδιώκουμε να προσεγγίσουμε τα πρόθυρα του Αγαθού, δηλαδή να αποκαταστήσουμε την Αλήθεια, το Κάλλος και την Συμμετρία στις ψυχές μας.

Ερευνητέον είναι αν η ψυχή μας έχει εκ κατασκευής την ικανότητα να υποδέχεται και να αποκαθιστά την επαφή με αυτές τις τρεις μονάδες.

Εχουμε δει επίσης σε προηγούμενες αναρτήσεις ότι η συμβολική δρα μέσω του νόμου της συμπαθείας κατά τον οποίο η παρουσία των συμβόλων προκαλεί την δράση/σύνδεση με τους αντίστοιχους ηγεμονικούς θεούς.

Ποιούς όμως ηγεμονικούς θεούς πρέπει να «εκμεταλλευθούμε» ώστε να αποκτήσουμε την κατάλληλη δυναμική για να επιτύχουμε αυτόν τον σκοπό ;Αν δούμε την δομή των απολύτων θεών (δες το σχετικό διάγραμμα : https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_lglAPtXPPbyvYi35mwu6z6Fr68jsyXjaS-CpJWCgR_PXZI8gYEUp6w2HI9lo35asE8CFR_YsftxXsc2C_1dTvnNH4ndEW1o_MCqu2BMJQnUQNBHIbsaGJ7A2iP82PdrE30tD7q96iw/s1600-h/aesthetos-kosmos.jpg ) τότε βλέπουμε ότι υπάρχει η καλούμενη «ανυψωτική τριάδα» οι θεοί της οποίας είναι αρμόδιοι για την επιστροφή των ψυχών στο νοητό.

Η ανυψωτική τριάδα όπως βλέπουμε αποτελείται από την Αφροδίτη, τον Ερμή και τον Απόλλωνα.

Γιατί όμως είναι τρεις και τι ακριβώς δράση εξασκεί ο καθένας ;

Οπως γνωρίζουμε οι θεοί δρουν ανάλογα με την ιδιότητα τους που εκδηλώνουν στον υπάρχοντα κόσμο. σκεφτούμε λογικά λοιπόν, οι θεοί αυτοί είναι τρεις γιατί τρεις είναι και οι μονάδες στα πρόθυρα του Αγαθού και άρα κάθε ένας από αυτούς θα αποκαθιστά την επαφή των ψυχών με την κατάλληλη προς αυτόν μονάδα.

Ετσι όπως μας λέει ο Πρόκλος :«Καθώς λοιπόν απομένει η ανυψωτική τριάδα, ο Ερμής είναι χορηγός της φιλοσοφίας και μέσω αυτής ανυψώνει τις ψυχές και με τις δυνάμεις της διαλεκτικής ανεβάζει και τις καθολικές και τις επιμέρους προς το ίδιο το Αγαθό.

Η Αφροδίτη είναι η πρωταρχική αιτία της ερωτικής έμπνευσης που διέπει τα πάντα, και εξοικειώνει με το ωραίο τις ζωές που ανυψώνονται κάτω από την καθοδήγηση της.

Ο Απόλλων τέλος, με την μουσική τελειοποιεί τα πάντα και επιστρέφει τα πάντα ‘κινώντας τα όλα μαζί’, όπως λέει ο Σωκράτης, και ανασύροντας τα με την αρμονία και τον ρυθμό προς την νοερή αλήθεια και το εκεί φως»

(Πρόκλος – Πλατωνική Θεολογία ΣΤ 98.14)

Υποψιαζόμαστε λοιπόν ότι ο κάθε ένας από αυτούς τους θεούς θα μας βοηθήσει να αποκαταστήσουμε στις ψυχές μας τις τρεις αυτές μονάδες. Σε ποιά μονάδα όμως αντιστοιχεί ο καθένας ;

Γνωρίζουμε ότι η σειρά κάθε θεού, έχει την αντίστοιχη εκδήλωση της σε όλο το βάθος της πραγματικότητας, από έναν θείο νου μέχρι και κάποιον λίθο ή μέταλλο, άρα στην σειρά κάθε θεού θα αντιστοιχεί και ένας πλανήτης.

Ετσι λοιπόν την όποια σχέση των θεών αυτών με τις τρεις μονάδες που είναι στα πρόθυρα του Αγαθού θα πρέπει να τις αναζητήσουμε προσεγγίζοντας τους πλανήτες που αντιστοιχούν σε αυτούς.

Είναι ευρέως γνωστό ότι στην σειρά του Απόλλωνα από τους πλανήτες αντιστοιχεί ο Ήλιος και φυσικά για τους άλλους πλανήτες θα είναι οι ομώνυμοι πλανήτες Ερμής και Αφροδίτη. Οι πλανήτες αυτοί είναι γνωστοί και σαν εσωτερικοί πλανήτες, ενώ οι Αρης, Δίας και Κρόνος σαν εξωτερικοί πλανήτες. (Χωρίς να είμαστε ακριβείς, στην ανάρτηση αυτή θεωρούμε και τον Ήλιο εσωτερικό πλανήτη).

Δεν εκπλησσόμεθα συνεπώς όταν βλέπουμε τον Πρόκλο να μας λέει : «Ισως μάλιστα, όπως είπαμε και προηγουμένως, οι τρεις αυτοί πλανήτες εμφανίστηκαν στον κόσμο σε αντιστοιχία με τις τρεις πρώτες μονάδες που βρίσκονται στα πρόθυρα του Αγαθού, γιατί ο ήλιος όπως μάθαμε στην Πολιτεία, έδωσε υπόσταση στο φως που αποτελεί εικόνα της Αλήθειας, η Αφροδίτη είναι αιτία του Κάλλους μέσα στα γεννημένα όντα, το οποίο είναι απομίμηση του εκείνου κάλλους, ενώ ο Ερμής, ο οποίος είναι λόγος, είναι αίτιος της Συμμετρίας όλων όσων υπάρχουν στον κόσμο του γίγνεσθαι. Γιατί κάθε συμμετρία προκύπτει με βάση έναν λόγο και έναν αριθμό, των οποίων χορηγός είναι ο θεός τούτος»

(Πρόκλος – Σχόλια στον Τίμαιο Δ’ 66.15)

Αν δε θυμηθούμε ότι η δομή της ψυχής μας είναι τριμερής, αποτελούμενη, όπως μας λέει ο Πλάτων, από το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό, τότε κάθε μια από αυτές τις μονάδες έχει κάποια σχέση με ένα μέρος της ψυχής μας και συνεπώς πρέπει να εργαστούμε με μεθοδικότητα σε κάθε ένα μέρος επιδιώκοντας την βοήθεια του αντίστοιχου ανυψωτικού θεού, ώστε οι προσπάθειες μας να έχουν αποτέλεσμα.

Είναι προφανές ότι το λογιστικό μέρος της ψυχής, που αποτελεί την λογική ψυχή μας έχει άμεση σχέση με την Αλήθεια, το θυμοειδές έχει σχέση με την Συμμετρία η οποία και μας παρέχει την ισχύ – γιατί η όποια ασυμμετρία είναι τελικά αδυναμία για μας – όπως μας λέει ο Ολυμπιόδωρος στα Σχόλια στον Αλκιβιάδη 198.10 «τοιούτος γαρ ο θυμός, πάντων μεν κρατέειν εθέλων» και το Κάλλος αντιστοιχεί στο επιθυμητικό μιας και ο Ιεροκλής στα Σχόλια στα Χρυσά Επη 20.7 το αποκαλεί «φιλόκαλον».

Δεν μας είναι δε πλέον παράξενο και άγνωστο γιατί οι πρώτοι τρεις πλανήτες έχουν πάρει τις ονομασίες που έχουν πάρει και τι υποκρύπτεται πίσω από αυτούς.

Ετσι λοιπόν γνωρίζοντες πως ακριβώς λειτουργεί το σύστημα, στην προσπάθεια μας να ανυψωθούμε στο Αγαθό, πρέπει να αποκαταστήσουμε το Κάλλος, την Αλήθεια και την Συμμετρία στις ψυχές μας.

Στην προσπάθεια μας αυτή λοιπόν θα πρέπει να επιδιώξουμε την βοήθεια των ανυψωτικών θεών, χρησιμοποιώντας την αντίστοιχη συμβολική που διέπει κάθε έναν τέτοιο θεό.

Βοηθοί μας σε αυτό θα είναι οι εσωτερικοί πλανήτες ( Ήλιος, Ερμής, Αφροδίτη), των οποίων τα κατάλληλα σύμβολα (λίθους, μέταλλα, χρώματα, φυτά, ζώα κλπ) είναι ανάγκη να χρησιμοποιούμε.