Σάββατο 25 Απριλίου 2009

Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Οπως είδαμε σε προηγούμενη ανάρτηση, η ψυχή ζει τρία διαφορετικά είδη ζωής.

Το ενδιάμεσο από αυτά είναι ο τρόπος ζωής με τον οποίο η ψυχή επιστρέφει στον εαυτό της για να μπορέσει να συνειδητοποιήσει πως ακριβώς λειτουργεί το όλο σύστημα και να ετοιμαστεί για να ζήσει με τους θεούς. Και αυτό το κάνει γιατί, η ίδια η ψυχή εκ κατασκευής περιέχει όλο το σύστημα μέσα της, άρα ο άνθρωπος αρκεί να καταλάβει πως είναι φτιαγμένος και πως λειτουργεί, για να καταλάβει πως είναι φτιαγμένο και πως λειτουργεί το σύστημα.

"Το δεύτερο ως προς την σεβασμιότητα και την δύναμη είδος, τοποθετημένο ως μεσαίο στο μέσο της ψυχής, είναι αυτό με το οποίο επιστρέφει προς τον εαυτό της μετά την κατάβαση από την ένθεη ζωή και θέτοντας ως αρχή της ενέργειας του νου και την αληθινή γνώση, ξεδιπλώνει τους πολλαπλούς λόγους, θεάται τις κάθε λογής εναλλαγές των μορφών, συγκεντρώνει σε ένα το υποκείμενο και το αντικείμενο της νόησης και απεικονίζει την νοερή ουσία, περικλείοντας σε ένα την φύση των νοητών"

Σχετικά ανατρέξτε στην ανάρτηση : http://empedotimos.blogspot.com/2009/04/blog-post.html

Ουσιαστικά λοιπόν ο άνθρωπος πρέπει να στραφεί στον διαλογισμό ως ένα βήμα για την ολοκλήρωση του.

Η παρούσα ανάρτηση δεν έχει σκοπό να εστιασθεί και να αναλύσει την φιλοσοφία που διέπει την λειτουργία του διαλογισμού, άλλωστε αφ'ενός μεν η διαδικασία αυτή είναι καθαρά βιωματική, αφ'ετέρου δε υπάρχουν περισσότερο εξειδικευμένες πηγές στις οποίες ο μελετητής μπορεί να ανατρέξει.

Κάνοντας μια, όσο το δυνατόν, επιγραμματική απαρίθμηση των βασικών αρχών που διέπουν τον διαλογισμό, θα καταλάβουμε κάποια αποσπάσματα από τα κείμενα μας και θα συνειδητοποιήσουμε ότι η Ελληνική Φιλοσοφία δεν είναι μια απλή παράθεση εννοιών, αλλά απαιτεί και μια βιωματική σχέση που πρέπει να αναπτύξουμε για να προχωρήσουμε σε επόμενο στάδιο.

Ο διαλογιζόμενος σκοπό έχει να "νεκρώσει" τρόπον τινά τις αισθήσεις του, ώστε να μην επηρεάζεται από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και να "τιθασεύσει" τον νου του, ώστε να τον καθοδηγήσει στην εστίαση συυγκεκριμένων εννοιών, με απώτερο στόχο να μπορέσει να συνδεθεί με τον νοητό κόσμο, όπου και θα έλθει σε επαφή με τα πρότυπα και να συνειδητοποιήσει την αληθινή ύπαρξη των όντων.

Στην προσπάθεια του αυτή, αναγκαστικά θα έλθει σε επαφή με τον λεγόμενο "Αστρικό Κόσμο", ο οποίος αποτελεί ένα ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ του αισθητού και του νοητού κόσμου. Τόσο ο αισθητός, όσο και ο αστρικός κόσμος κυριαρχούνται από τις μορφές ( Rupa στα Σανσκριτικά ) και ειδικά ο Αστρικός κόσμος που λόγω της φύσεως του είναι εξαιρετικά εύπλαστος και διαμορφώνεται από τις σκέψεις μας και τις επιθυμίες μας.
Για αυτό και όσοι καταφέρνουν να συνδεθούν με αυτόν, βλέπουν αυτά που θέλουν να δούν.

Αντίθετα, στον νοητό κόσμο δεν υπάρχουν μορφές ( Arupa στα Σανσκριτικά ) με αποτέλεσμα να είμαστε σε επαφή με τα όντως όντα και να απολαμβάνουμε την πραγματική φύση και λειτουργία του σύμπαντος.

Συνεπώς, σκοπός μας είναι να κατορθώσουμε να "προσπεράσουμε" όσο πιο γρήγορα και όσο το δυνατόν χωρίς να δώσουμε σημασία, τον Αστρικό Κόσμο και τις μορφές και να συνδεθούμε με τον νοητό. Θα το καταλάβουμε όταν δεν θα βλέπουμε πια μορφές "και με κλειστά τα μάτια" θα αντιληφθούμε τις πραγματικές αιτίες των πάντων.
(Ας διαλογιστούμε εδώ γιατί η λέξη μυστήρια, προέρχεται από το ρήμα μύω που θα πει κλείνω τα μάτια. Διότι βασικός στόχος των μυστηρίων ήταν ο αποκλεισμός των αισθήσεων και η καθαρή νοητή λειτουργία).

Αυτό βέβαια δεν είναι τόσο εύκολο να επιτευχθεί, χρειάζεται μια επίπονη και επί πολλές ενσαρκώσεις προσπάθεια.

Αν προσέξουμε, τα Ελληνικά Φιλοσοφικά κείμενα έχουν πολλλές σχετικές αναφορές στο συγκεκριμένο θέμα. Αξίζει να σταχυολογήσουμε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Μας λέει λοιπόν ο Πρόκλος, για το πως οι Φιλόσοφοι προσπερνούν τον Αστρικό Κόσμο και προχωρούν προς τον νοητό που είναι πάνω από τις μορφές :

"Οι Φιλόσοφοι από τα αισθητά ανεβαίνουν στις μορφές, χωρίς μάλιστα να μένουν σε αυτές, αλλά προχωρούν προς τις ίδιες τις νοητές αιτίες που είναι υπερβατικές ως προς τις μορφές.
Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 2.262

Γιατί όμως να απομονωθούμε από τις αισθήσεις μας ; Διότι τότε η ψυχή μας θα μπορέσει να νοήσει τις πραγματικές αιτίες.

Μας διδάσκει λοιπόν ο Σωκράτης :

"Πότε λοιπόν η ψυχή αγγίζει την αλήθεια ; Διότι όταν επιχειρεί να ερμηνεύσει κάτι τι με την συνεργασία του σώματος, φανερά εξαπατάται από αυτό. Συνεπώς εάν κάπου αλλού είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, μόνο όταν συλλογίζεται δεν θα αποκαλύπτεται πλήρως σε αυτή η πραγματική ουσία του όντος ;

Και χωρίς αμφιβολία τότε ακριβώς συλλογίζεται άριστα η ψυχή όταν δεν ενοχλείται διόλου από πουθενά, ούτε από την ακοή, ούτε από την όραση, ούτε από κανένα πόνο, ούτε από κάποια ηδονή, αλλά απομονώνεται όσον το δυνατόν περισσότερο μέσα στον εαυτό της, αποχαιρετώντας το σώμα, και όταν αποφεύγουσα, όσο είναι δυνατόν, κάθε συνεργασία και κάθε επαφή μαζί του, ορέγεται αυτούσια την πραγματικότητα".
Πλάτων – Φαίδων 65c-d

Αλλωστε ο ίδιος ο Σωκράτης, διαλογιζόταν συνέχεια, όπως διαπιστώνουμε από δύο αποσπάσματα στο Συμπόσιο του Πλάτωνα :

Στην αρχή του διαλόγου και καθώς όλοι περίμεναν τον Σωκράτη να μπει μέσα, βλέποντας οτι αργεί έστειλαν έναν δούλο να τον φωνάξει :

"Δούλος : Αυτός ο Σωκράτης έχει σταθεί σε μια γειτονική εξώπορτα, και ενώ εγώ τον προσκαλώ δεν θέλει να μπει μέσα,
Αγάθων : Φώναξε τον γρήγορα.
Αριστόδημος : Αφήστε τον. Εχει ξέρετε ένα τέτοιο συνήθειο. Παραμερίζει πότε-πότε όπου τύχει και στέκεται ακίνητος".
Πλάτων – Συμπόσιο 175B

Ο δε Αλκιβιάδης σε επόμενο σημείο του διαλόγου, εξιστορεί ένα γεγονός από την μάχη της Αμφίπολης, όπου φαίνεται ότι ο Σωκράτης διαλογιζόταν για μια ολόκληρη ημέρα :

"Αλκιβιάδης : Αξίζει όμως να ακούσετε ακόμα και το τι έκαμε και τράβηξε πάλι ο γενναίος άντρας κάποτε εκεί στην εκστρατεία. Αφού βυθίστηκε λοιπόν, που λέτε, σε περισυλλογή, στεκότανε στον ίδιο τόπο, από την αυγή, και στοχαζότανε κάποιο ζήτημα....Και αυτός στεκόταν, ωσότου ξαναφώτισε η αυγή και βγήκε ο ήλιος.
Επειτα προσευχήθηκε στον Ηλιο και έφυγε.
Πλάτων – Συμπόσιο 220C

Ο Πυθαγόρας δε, κατά την διάρκεια του ταξιδίου του στην Αίγυπτο, φαίνεται ότι διαλογιζόταν καθόλη την διάρκεια του ταξιδιού.

"Καθόλο το διάστημα του ταξιδιού έμεινε (= ο Πυθαγόρας ) σε ένα και το αυτό σημείο επί δύο νύκτες και τρείς ημέρες, χωρίς να μετάσχει ούτε τροφής, ούτε ποτού, ούτε ύπνου. Και θα διέφευγε της προσοχής όλων, όπως καθόταν στη θέση του ακίνητος, αν δεν ταλαντευόταν για λίγο..."
Ιάμβλιχος - Πυθαγορικός Βίος 16

Το μεγαλύτερο συνεπώς έγκλημα που έχει επιτελεστεί, δεν είναι τόσο η καταστροφή των κειμένων της Ελληνικής Γραμματείας, όσο η βίαιη αποκοπή από τον κορμό της ζώσης φιλοσοφίας και των μυστηρίων, που θα μας επέτρεπε να έχουμε προσωπικές βιωματικές εμπειρίες και καθοδήγηση για την επίτευξη του τελικού είδους ζωής, της ζωής μας δηλαδή με τους θεούς.

Πέμπτη 16 Απριλίου 2009

ΕΓΩ ΥΠΗΡΞΑ Ο ΠΡΟΚΛΟΣ, ΛΥΚΙΟΣ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΑ

Η 17η Απριλίου είναι η επέτειος του θανάτου του μεγάλου Διαδόχου της Πλατωνικής Ακαδημίας, Πρόκλου.

Παρότι οι Ελληνες τιμούν τις γεννήσεις και όχι τους θανάτους, ας ανατρέξουμε αυτές τις ημέρες, σε πραγματικά πρόσωπα, και συγκεκριμένα στον Πρόκλο, του οποίου το έργο αποτελεί ισχυρή παρακαταθήκη για εμάς και μας οπλίζει με θέσεις που διαμορφώνουν μια νέα πορεία για τους Ελληνες.

Για τήν ζωή και το έργο του, ανατρέξτε σε προηγούμενη ανάρτηση. (http://empedotimos.blogspot.com/2009/02/blog-post.html)

Εδώ απλώς ας αποτυπώσουμε κάποιες από τις τελευταίες του στιγμές, όπως τις διασώζει ο βιογράφος του Μαρίνος.

"Πέθανε το 124 έτος από την βσιλεία του Ιουλιανού, όταν ήταν άρχοντας στην Αθήνα ο Νικαγόρας ο νεότερος, την 17η του μηνός Μουνιχιώνα κατά τους Αθηναίους ή την 17η Απριλίου κατά τους Ρωμαίους.

Και το σώμα του τιμήθηκε με επικήδειες τιμές σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα των Αθηναίων, και όπως ο ίδιος ζήτησε όταν ακόμα ζούσε. Γιατί και αυτό πάλι υπήρξε στον μακάριο άνδρα, περισσότερο από κάθε άλλον, η γνώση και η φροντίδα όλων των τελετουργικών πράξεων προς τους νεκρούς."

Και ο Μαρίνος συνεχίζει :

"Αφού λοιπόν το σώμα του ντύθηκε σύμφωνα με την δική του υπόδειξη, όπως έχει ειπωθεί, και αφού μεταφέρθηκε από τους φίλους του, τάφηκε στα ανατολικά προάστια της πόλης προς τον Λυκαβηττό, όπου βρίσκεται και το σώμα του καθοδηγητή μας Συριανού.

Γιατί εκείνος το είχε υποδείξει, όσο ακόμα βρισκόταν στην ζωή, και γι'αυτό έκανε διπλό τον τάφο μέσα στο μνήμα.

Και μετά τον θάνατο του Συριανού, όταν κάποτε αναρωτιόταν ο ευσεβέστατος άνδρας μήπως αυτό δεν άρμοζε, είδε τον ίδιο τον Συριανό στο όνειρο του να τον απειλεί και μόνο που το σκέφτηκε αυτό.

Είναι γραμμένο επάνω στο μνήμα και ένα τετράστιχο επίγραμμα, το οποίο ο ίδιος το συνέθεσε για τον εαυτό του ως εξής :

«Εγώ υπήρξα ο Πρόκλος, Λύκιος στην γενιά,
τον οποίο ο Συριανός εδώ με ανέθρεψε διάδοχο της διδασκαλίας του.
Αυτός εδώ ο κοινός τάφος δέχτηκε τα σώματα και των δύο,
μακάρι και τις ψυχές μας κοινός τόπος να τις λάβει»

Υπήρξαν και ουράνια σημάδια πριν από την χρονιά του θανάτου του, όπως έκλειψη ηλίου, τόσο φανερή, ώστε να γίνει νύχτα την ημέρα. Γιατί υπήρξε βαθύ σκοτάδι και εμφανίστηκαν τα αστέρια. Αυτή λοιπόν έγινε στο ανατολικό κέντρο του Αιγόκερω.
Οι ημερολόγοι κατέγραψαν και μια άλλη η οποία θα γίνει και αυτή μόλις συμπληρωθεί ο πρώτος χρόνος.
Και αυτές οι ανωμαλίες που φάνηκε ότι συμβαίνουν στον ουρανό, υπήρξαν δηλωτικά όσων συμβαίνουν στην γή και μας φανέρωσαν την στέρηση και την έκλειψη, θα λέγαμε, του φιλοσοφικού φωτός."

Και καταλήγει ο Μαρίνος :

"Από εμένα λοιπόν αυτά ας είναι επαρκώς εξιστορημένα για τον φιλόσοφο. Και μπορεί όποιος θέλει να γράψει την αλήθεια και για τους μαθητές που συναναστράφηκαν μαζί του. Γιατί πολλοί και από πολλά μέρη σπούδασαν κοντά του, άλλοι μόνο για ένα σκέτο άκουσμα του και άλλοι ως οπαδοί και σύντροφοι του στην φιλοσοφία.

Και τους τίτλους των συγγραμάτων του, ας απαριθμήσει κάποιος πιο δραστήριος.

Κι' εγώ για την δική μου συνείδηση και για να εκπληρώσω την υποχρέωση μου στην θεία του ψυχή και στον αγαθό δαίμονα που την έλαβε, προχώρησα στην αναφορά αυτών."

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ

Πέμπτη 9 Απριλίου 2009

ΕΙΔΗ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Πως όμως ζεί η ψυχή μέσα στον κόσμο της γέννησης και πως τελικά κατορθώνει να ομοιωθεί με τους θεούς, να εκθεωθεί δηλαδή με την έννοια που ήδη ξεκαθαρίσαμε σε προηγούμενη ανάρτηση ;

Κατά την κατάβαση της στον κόσμο της γέννησης., η ψυχή ερχόμενη σε επαφή με τις υλικές δυνάμεις, επηρεάζεται από τις αισθήσεις της, με αποτέλεσμα να ενεργεί με "αλλοιωμένες" δυνάμεις, έχοντας τους ουσιώδεις λόγους της ( δηλαδή τις αιτίες που υπάρχουν μέσα στην ουσία της ) ανεκδήλωτους, με αποτέλεσμα οι ροπές που παρουσιάζει να την αναγκάζουν να ενσαρκώνεται, ώστε να ικανοποιεί σε πρώτη φάση αποκλειστικά ότι "απαιτεί" η άλογη ψυχή της ( θυμοειδές, επιθυμητικό), δηλαδή κυριαρχούμενη από τα ένσττικτα της, τα πάθη της και τις επιθυμίες της.
Αυτό είναι το κατώτερο είδος ζωής.

Οσο όμως συνεχίζονται οι ενσαρκώσεις της, η ψυχή μειώνοντας τις ροπές που έχει και αναπτύσσοντας τις νοητικές της λειτουργίες, ενεργοποιώντας δηλαδή τους ουσιώδεις λόγους της, αποκτά άλλη εικόνα των πραγμάτων. Εχει ολοένα και μεγαλύτερη επαφή με νοητικά πράγματα και αλλάζοντας τον τρόπο ζωής της, διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ενισχύσει αυτή την ροπή προς ανώτερες αξίες. Αναπόφευκτο αποτέλεσμα είναι να αρχίσει να ασχολείται με τον διαλογισμό, ώστε να μπορέσει να συνειδητοποιήσει ποιά είναι η αληθινή της ψύση και ποιά είναι η πραγματική λειτουργία των πραγμάτων.
Αυτό είναι το δεύτερο είδος ζωής.

Οταν κατορθώσει τελικά να ενεργοποήσει πλήρως τους ουσιώδους λόγους της και να μηδενίσει τις όποιες ροπές και έλξεις έχει προς υλικά πράγματα, και κατ'επέκταση προς τον κόσμο της γέννησης, τότε ουσιαστικά γίνεται όμοια με τους θεούς, γίνεται δηλαδή μια τέλεια ανθρώπινη ψυχή, η οποία πια ζει με τους θεούς μια ζωή που δεν είναι δική της αλλά των θεών ( ουχ εαυτής ούσαν αλλ'εκείνων όπως πολύ χαρακτηριστικά μας λέει ο Πρόκλος ) συνδεόμενη με το ΕΝ.
Αυτό είναι και το τρίτο και ανώτερο είδος ζωής της ψυχής.

-----
Λέμε λοιπόν ότι στην ψυχή υπάρχουν τρία είδη ζωής. Το ένα άριστο και τελειότατο, στην βάση του οποίου συνδέεται με τους θεούς και ζει την κατ'εξοχήν συγγενική προς τους θεούς ζωή, που χαρακτηρίζεται από ενότητα μέσα στην απόλυτη ομοιότητα της, ζωή που δεν είναι της ψυχής αλλά των θεών ( ουχ εαυτής ούσαν αλλ'εκείνων ) ξεπερνώντας αφ'ενός τον δικό της νου και στερεώνοντας αφ' ετέρου το άρρητο σύμβολο της ενιαίας υπόστασης των θεών, συνδέοντας το όμοιο με το όμοιο, το φως του νοητού κόσμου με το δικό της φως, το ενοειδές της δικής της ουσίας και ζωής με το ΕΝΑ που βρίσκεται πάνω από κάθε ουσία και από κάθε ζωή.

Το δεύτερο ως προς την σεβασμιότητα και την δύναμη είδος, τοποθετημένο ως μεσαίο στο μέσο της ψυχής, είναι αυτό με το οποίο επιστρέφει προς τον εαυτό της μετά την κατάβαση από την ένθεη ζωή και θέτοντας ως αρχή της ενέργειας του νου και την αληθινή γνώση, ξεδιπλώνει τους πολλαπλούς λόγους, θεάται τις κάθε λογής εναλλαγές των μορφών, συγκεντρώνει σε ένα το υποκείμενο και το αντικείμενο της νόησης και απεικονίζει την νοερή ουσία, περικλείοντας σε ένα την φύση των νοητών.

Τρίτο είδος μετά τα παραπάνω είναι αυτό που έρχεται σε επαφή με τις υποδεέστερες δυνάμεις και ενεργεί μαζί με εκείνες, χρησιμοποιώντας εικόνες της φαντασίας και άλογες αισθήσεις, γεμάτη καθ'ολοκληρίαν από τα κατώτερα.
Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 2.177