ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ-ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Στην αρχή της μελέτης μας αναφερθήκαμε στους Φιλοσοφικούς Διαλόγους του Πλάτωνα και δώσαμε μια ένδειξη για το πως πρέπει να τους προσλαμβάνουμε ώστε να δυνηθούμε να προσεγγίσουμε κατα το δυνατόν την σκέψη του Πλάτωνα και να αποκομίσουμε το μέγιστο από την μελέτη τους.

(http://empedotimos.blogspot.com/2008/02/blog-post_02.html)

Θα επανέλθουμε πάλι στο θέμα και θα το προσεγγίσουμε ακροθιγώς, θίγοντας κάποια σημεία τα οποία χαρακτηρίζουν τους διαλόγους του Πλάτωνα και τα οποία θα μας διευρύνουν την συνειδητότητα κατά την μελέτη μας.

Κατ΄αρχήν ας δώσουμε τον ορισμό του διαλόγου, όπως διασώζεται στα Ανώνυμα Προλεγόμενα της Πλατωνικής Φιλοσοφίας 14.4 :

"Διάλογος τοίνυν εστίν λόγος άνευ μέτρου εξ ερωτήσεως και αποκρίσεως ποικίλων προσώπων συγκείμενος μετά της προσηκούσης αυτοίς ηθοποιίας. Το 'δ'άνευ μέτρου' πρόσκειται δια τον κωμικόν και τραγικόν λόγον έμμετρον όντα. "

δηλαδή :

"Ο διάλογος λοιπόν είναι ο λόγος χωρίς μέτρο που αποτελείται από ερωτήσεις και απαντήσεις διαφόρων προσώπων οι οποίοι τις εκφράζουν με την κατάλληλη ηθοποιία. Το 'χωρίς μέτρο' αναφέρεται για να τον αντιδιαστείλει με τον κωμικό και τραγικό λόγο που΄είναι έμμετρος".

Βέβαια αυτός είναι ένας καθαρά φιλολογικός ορισμός, δεν φαίνεται όμως να μας δίνει περισσότερη πληροφόρηση για το πως αντιλαμβάνετο και εχρησιμοποίουσε ο Πλάτων τους διαλόγους του.

Γι αυτό και λίγο παρακάτω (15.18), ο ανώνυμος συγγραφεύς των Προλεγομένων της Πλατωνικής Φιλοσοφίας μας αποκαλύπτει ότι ο ίδιος ο Πλάτων έδωσε το κλειδί για την σωστή προσέγγιση των διαλόγων του:

"Η επειδή, ως αυτός λέγει ο Πλάτων, ο λόγος ζώω αναλογεί, ουκούν και τω καλλίστω των ζώων ο κάλλιστος λόγος αναλογήσει. Κάλλιστον δε ζώον εστίν ο κόσμος, τουτω δε αναλογει ο διάλογος, ως ανωτέρω ειρήκαμεν. Ο διάλογος άρα κάλλιστος εστίν λόγος."

δηλαδή :

"Η επειδή, όπως το λέει και ο Πλάτων, ο λόγος αναλογεί σε ζωντανό πλάσμα και συνεπώς στο πιο όμορφο των ζώντων όντων αντιστοιχεί ο πιο όμορφος λόγος. Το ομορφότερο ζωντανό πλάσμα είναι ο κόσμος, και σε αυτόν αναλογεί ο διάλογος, όπως είπαμε παραπάνω. Άρα ο διάλογος είναι ο ομορφότερος λόγος".

Ο Ολυμπιόδωρος δε στα Σχόλια του στον Αλκιβιάδη 56.14-18, μας επιβεβαιώνει τα παραπάνω και μας δείχνει σε πιο σημείο ο Πλάτων έδωσε το κλειδί :

"Η ως φησίν εν τω Φαίδρω, 'δει τον λόγον εοικέναι ζώω'. και τον ουν άριστα κατασκευασμένον λόγον δει τω αρίστω των ζώων εοικέναι. Άριστον δε ζώον ο κόσμος ώσπερ ουν ούτος λειμών εστί ποικίλων ζώων, ούτω δει και τον λόγον είναι πλήρη παντοδαπών προσώπων"

δηλαδή :

"'Η όπως λέει στον Φαίδρο, 'πρέπει τον λόγον να τον παρομοιάσουμε με ζώο'. Και τον μεν άριστα φτιαγμένο λόγο πρέπει να τον παρομοιάσουμε με το άριστο των ζώων. Άριστο των ζώων δε είναι ο κόσμος και όπως ακριβώς αυτός είναι λιβάδι που έχει διάφορα ζώα, έστι πρέπει και ο λόγος να είναι γεμάτος από διάφορα πρόσωπα".

Με άλλα λόγια, οι διάλογοι του Πλάτωνα, εκτός από το καθαρά φιλολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, ουσιαστικά καταγράφουν θεολογικές και κοσμολογικές έννοιες τις οποίες ο Πλάτων, πολύ έξυπνα, έκρυψε χρησιμοποιώντας τα διάφορα στοιχεία που συνιστούν έναν διάλογο ως μέσα κωδικοποίησης της διδασκαλίας του.

Για αυτό και θέλοντας να απεικονίσει το πως λειτουργεί ο κόσμος, χρησιμοποίησε τον διάλογο αντι για τον κόσμο και μέσω της πλοκής του κάθε διαλόγου, κατέγραψε την πλοκή των πάσης φύσεως διεργασιών που εξελίσσονται μέσα στον κόσμο.

Έτσι λοιπόν, μπορούμε να αντιληφθούμε και αυτά που αναφέρθησαν στην προηγούμενη ανάρτηση (http://empedotimos.blogspot.com/2008/02/blog-post_02.html) για το πραγματικό περιεχόμενο των διαλόγων του Πλάτωνα.

Στην συνέχεια θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τα διάφορα αυτά στοιχεία για να πάρουμε μια ιδέα για το πως τα χρησιμοποίησε ο Πλάτων.