Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2008

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ

Σε δύο σημεία στον Τίμαιο ο Δημιουργός φέρεται να μιλάει. Την πρώτη φορά ( Tim 41a ) απευθύνεται στους νέους θεούς και τους εξηγεί τους νόμους της πρόνοιας, την δεύτερη φορά ( Tim 41e) απευθύνεται στις ψυχές και τους εξηγεί τους νόμους της μοίρας, όπως έχουμε ήδη δεί σε προηγούμενη ανάρτηση.

Αυτές οι δύο δημηγορίες περιγράφονται ως να γίνονται προφορικά, που όμως είναι συμβολικό όπως μας εξηγεί ο Πρόκλος στα παρακάτω αποσπάσματα.
Οπως μας εξηγεί, το πως περιγράφεται κάποια δράση συμβολικά παίζει ρόλο αφ'ενός μεν ποιός την κάνει, αφ΄ετέρου δε σε ποιούς απευθύνεται.

Σημειώστε επίσης ότι στο τελευταίο απόσπασμα καταγράφονται πολύ συνοπτικά τα διάφορα διαδοχικά βήματα της δημιουργίας αναφέροντας και τους κατάλληλους συμβολισμούς.

Οτι αυτή είναι μια δεύτερη δημηγορία του δημιουργού, η οποία εκ νέου απευθύνεται σε ψυχές μέσω λόγων που ταιριάζουν σε ψυχές, είναι φανερό. Ωστόσο η προηγούμενη δημηγορία έχει πραγματοποιηθεί άμεσα, καθώς ο δημιουργός λέει προς τους νέους θεούς : “Θεοί θεών» τούτη εδώ, η οποία μοιάζει με διήγηση των λόγων που είπε ο δημιουργός εκεί ψηλά στις ψυχές , υποδεικνύει ότι ο δημιουργός συμπληρώνει και αυτές με λόγους και όχι άμεσα, όπως τους νέους θεούς. Και ο σκοπός στην πρώτη περίπτωση ήταν η αποκάλυψη των λόγων της πρόνοιας, ενώ στην δεύτερη περίπτωση η αποκάλυψη των νόμων της μοίρας.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 272.5


Οι λόγοι του Πατέρα δεν είναι σίγουρα προφορικοί ( γιατί αυτό είναι ξένο από την άυλη και υπερβατική ουσία, ούτε φυσικοί γιατί αυτούς δεν τους χορηγεί πρωταρχικά ο δημιουργός στα εγκόσμια αλλά η μια φύση, ούτε ψυχικοί γιατί αυτούς τους έχει συμπεριλάβει πρώτα η ψυχή, τόσο η μια όσο και όλες οι άλλες που έχουν γέννηση ούτε νοεροί γιατί και αυτούς τους περιέχει μέσα του ο νους του σύμπαντος και όλοι οι νόες που έλαβαν υπόσταση αλλά είναι αυτό ακριβώς που αξίζει στον ομιλητή, δημιουργικοί και θεικοί, καθώς χαρακτηρίζονται από την δύναμη του θεού που τους λέει και καθιστούν δημιουργικούς όλους τους θεούς που έχουν πρόσφατα γεννηθεί. Γιατί οι λόγοι είναι μεταδόσεις δυνάμεων από τα πρώτα προς τα κατώτερα και μεταδόσεις θεικής πρόνοιας και θαυμαστής ζωής την οποία ο δημιουργός του σύμπαντος έχει συμπεριλάβει από πριν μέσα του.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 197.29


Γιατί τα θνητά ζωντανά όντα τα δημιουργεί και ο όμιλος των εγκοσμίων θεών, αλλά με κίνηση και μεταβολή, τα δημιουργεί και ο δημιουργός αλλά με τον λόγο. ( Γιατί ο λόγος του ταυτίζεται με την νόηση του, γιατί οπωσδήποτε μιλάει νοώντας ) και με τρόπο ακίνητο και νοερό τα δημιουργεί. Και το καθαυτό ζωντανό ον ( γιατί έχει τη μια αιτία όλων των πτηνών και όλων των υδάτινων και όλων των γήινων) αλλά με σιωπή και με την ίδια την ύπαρξη του και νοητά. Γιατί ο δημιουργικός λόγος διαδέχεται την πατρική σιγή, η νοερή δημιουργία διαδέχεται την νοητή αιτία, η γέννηση που στηρίζεται στην ενέργεια διαδέχεται την πρόνοια που στηρίζεται στην ύπαρξη, η κίνηση διαδέχεται τον λόγο, και η τάξη που είναι αναμεμειγμένη με το αισθητό διαδέχεται την νοερή ενέργεια.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 222.8

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2008

ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΙΜΑΡΜΕΝΗΣ

Οπως είδαμε ο Δημιουργός, κατά την περιφορά των ψυχών και αφού τους έδειξε την φύση του παντός τους ανεκοίνωσε τους νόμους της ειμαρμένης οι οποίοι και θα διέπουν την ζωή τους μέσα στον κόσμο της γέννησης.

Τόσο το ότι ο Δημιουργός "μιλάει¨ και απευθύνεται είτε στους νέους θεούς είτε στις ψυχές, όσο και τα περί γυναικών και θηρίων είναι συμβολικά, τα ξεκαθαρίζει σαφέστατα ο Πρόκλος και θα ασχοληθούμε με αυτά στην πορεία.

1. Πρέπει να σπαρούν οι Ψυχές.
2. Πρέπει να υπάρχει για όλες μια κοινή κάθοδος σε κάθε περίοδο.
3. Πρέπει η ψυχή που κατεβαίνει κατά την πρώτη γέννηση, να κατέβει στο θεοσεβές ζωντανό Ον.
4. Πρέπει η Ψυχή που κατεβαίνει στην ανθρώπινη φύση να εισέλθει πρώτα στο γένος του άντρα.
5. Πρέπει η ψυχή μέσα στο σώμα να γεννήσει επιμέρους και υλικές ζωές.
6. Πρέπει η ψυχή που κυριαρχεί στην υλική ζωή να είναι δίκαιη, ενώ αυτή που κυριαρχείται από την υλική ζωή να είναι άδικη.
7. Πρέπει ο δίκαιος να επιστρέφει στο συγγενές άστρο.
8. Πρέπει όποιος σφάλλει να κατέβει και πάλι στην φύση γυναίκας κατά την δεύτερη περίοδο.
9 Πρέπει όποιος σφάλλει κατά την δεύτερη γέννηση να μεταβληθεί κατά την τρίτη απομάκρυνση σε φύση θηρίου.
10. Μοναδική σωτηρία της ψυχής που σταματά τον κύκλο των επαναγεννήσεων είναι η ζωή που ανυψώνει προς περιφορά της ταυτότητας και της ομοιότητας.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο E 302.1

ΘΕΙΚΗ και ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΨΥΧΗ

Εκ κατασκευής η ουσία με την οποία εφτιάχθησαν οι θεικές ψυχές και οι ανθρώπινες ψυχές είναι διαφορετικές με τις θείες ψυχές να είναι ανώτερες ποιοτικά.
Για αυτό και προσπάθεια μας είναι να "ομοιάσουμε" σε αυτές μιας και δεν μπορούμε να γίνουμε ίδιοι με αυτές.

Η Ψυχή μας δεν είναι ισάξια με την θεική ή ομοούσια.
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο Ε 245.20

Γιατί δεν είναι ποτέ όμοιο το γένος των αθανάτων θεών και των ανθρώπων που βαδίζουν πάνω στην γη.
Ομήρου Ιλιάς Ε 441-2

Το Γένος των επιμέρους ψυχών έχει προκύψει από άλλη διευθέτηση και είναι εντελώς διαφοροποιημένο από τις θεικές ψυχές καθώς εδώθη ξεχωριστά υπόσταση στις επιμέρους ψυχές και ξεχωριστά στις θεικές ψυχές και σε άλλο χρόνο.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 244.23


Οι θεικές ψυχές μένουν μέσα στον Κρατήρα και προοδεύουν και παραμένουν αχώριστες από εκεί, ενώ οι δικές μας ψυχές διαχωρίστηκαν πλήρως από αυτόν και ο χωρισμός τους είναι εμφανής.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 245.10

Γιατί οι ψυχές ως προς την ουσία που υπάρχει μέσα σε αυτές παράχθηκαν από τον Δημιουργό, ενώ ως προς την ζωή που υπάρχει μέσα τους, παράχθηκαν από τον Κρατήρα. Γιατί ο Κρατήρας είναι η ζωοογόνος αιτία της ουσιώδους ζωής της ψυχής.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 248.11

ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ ΨΥΧΩΝ

Μετά την Ψυχή του Κόσμου που ο Δημιουργός έφτιαξε όπως περιγράφεται στο 35α του Τιμαίου και που όπως μας λέει ο Πρόκλος αποτελεί εικόνα του θείου κόσμου ( περισσότερα για την Ψυχή του Κόσμου θα μελετήσουμε αργότερα), έφτιαξε τις θείες ψυχές, τις δαιμονικές και τις επιμέρους ψυχές ( εμάς δηλαδή ).
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Γ 141κ.επ.

Αφού ο Δημιουργός έπλασε την Ψυχή του Σύμπαντος με τον τρόπο που περιγράφεται στο 35α του Τιμαίου, και αφού απευθύνθηκε στους νέους θεούς και τους εξήγησε ποιά ακριβώς είναι η αποστολή τους, στον ίδιο κρατήρα στον οποίο προηγουμένως έφτιαξε την ψυχή του κόσμου, έχυσε τα υπόλοιπα από τα προηγούμενα, αναμιγνύοντας αυτά εν μέρει μεν κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά με ουσία δεύτερης και τρίτης ποιότητας φτιάχνοντας δεύτερο και τρίτο μίγμα.

Αφού δε τα συνέθεσε σε ένα όλον, διήρεσε αυτό σε ψυχές, ισάριθμες με τα άστρα, και διεμοίρασε κάθε ψυχή σε κάθε άστρο, και επιβιβάσας αυτές καθώς μέσα σε όχημα τους έδειξε την φύση του παντός και τους ανεκοίνωσε τους νόμους της ειμαρμένης.........
Πλάτων - Τίμαιος 41c

Η Ψυχή είναι ενιαία γιατί φτιάχθηκε μια αλλά μοιράστηκε από τον Δημιουργό φυλάγοντας την ενότητα, άρα είναι μια και όχι μια.
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο Γ 153.2

Ο Πλάτωνας και πριν από αυτόν οι Θεοί αποκαλούν την ψυχή άλλοτε σταγόνα της καθολικής ζωογονίας και άλλοτε ένα συγκεκριμένο είδος πηγής.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιθο Ε 257.3

Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2008

ΠΕΡΙ ΤΗ ΛΗΘΗΣ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ-μια πρώτη προσέγγιση

Η κάθοδος της ψυχής στο σώμα την απομάκρυνε από τα θεικά αίτια, από τα οποία επληρούτο με νόηση, δύναμη και καθαρότητα, και την έφερε σε επαφή με το φυσικό γίγνεσθαι και τα υλικά πράγματα, από τα οποία γεμίζει με λήθη, πλάνη και άγνοια. Πράγματι όταν κατέβηκε, την περιέβαλαν από το Σύμπαν και ζωές πολύμορφες και χιτώνες ποικιλόμορφοι, που την κατέβασαν προς την θνητή σύσταση και την εμπόδιζαν στη θέαση των όντων.
Πρόκλος - Σχόλια στον Αλκιβιάδη 224

ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ- μια πρώτη προσέγγιση

Οι ψυχές ως προς την ουσία τους είναι υπερφυσικές, υπερκόσμιες και υπεράνω της μοίρας, επειδή έλαβαν την πρώτη τους υπόσταση ξεχωριστή από τον ορατό κόσμο. Ως προς τα οχήματα τους όμως και τους κλήρους που έλαβαν να διοικούν, έχουν γίνει εγκόσμιες, λαμβάνοντας και αυτή την θέση από τον Δημιουργό....
Για να τεθούν και οι ίδιες οι ψυχές, μαζί με τα οχήματα τους κάτω από την βασιλεία της μοίρας, οι ψυχές χρειάζονται καθόδους και επαφήμε τον κόσμο της γένησης, επαφή που είναι δεύτερη μετά την σπορά.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο E 275.27-276.10

ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΨΥΧΩΝ



Ο αριθμός των ψυχών είναι προκαθορισμένος τόσο ως προς το σύνολο, όσο και ως προς τις επιμέρους διανομές των ψυχών.

Ο Δημιουργός συνέδεσε άλλες ψυχές με τον Ήλιο, άλλες με την Σελήνη κλπ γιατί τις γέννησε άλλες σύμφωνα με την Ηλιακή Ιδέα, άλλες σύμφωνα με την Σεληνιακή κλπ

Ετσι για κάθε πλανήτη το υπόδειγμα της αντίστοιχης ψυχής του πλανήτη περιέχει την θεική ψυχή του πλανήτη, τις αγγελικές ψυχές, τις δαιμονικές ψυχές και τις επιμέρους ψυχές.

Μέσα στον Δημιουργό ορίζεται ο αριθμός όλων των ψυχών. Υπάρχει και αριθμός διαιρεμένος που περιέχει τα υποδείγματα τωνθεικών ψυχών. Γιατί κάθε θεική ψυχή έχει το δικό της υπόδειγμα, και μιά ιδέα από την οποία προήλθε η θεική ψυχή και έπειτα το πλήθος που είναι συγγενές με καθεμιά θεική ψυχή.
Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 817.39-819.18

Η δημιουργία νέων ψυχών δεν είναι δυνατή μέσα στην ίδια περίοδο του θείου γεννητού.

Η δε δημιουργία νέων ψυχών δεν είναι επίσης δυνατή, διότι θα έπρεπε κάθε έργο στο οποίο γεννιέται κάτι νέο, να είναι κατ'ανάγκην ατελές. Αλλά ο Κόσμος που προκύπτει από κάτι που είναι τέλειο πρέπει επίσης να είναι τέλειος.
Σαλούστιος - Περί Θεών και Κόσμου ΧΧ.3

Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2008

ΨΥΧΗ

Μπαίνουμε σιγά-σιγά στην υπόσταση της Ψυχής, η οποία είναι αμέσως μετά από την υπόσταση του Νου.

( Ας θυμηθούμε ότι οι υποστάσεις είναι ΕΝ-ΕΝΑΔΕΣ(ΘΕΟΙ)-ΝΟΥΣ-ΨΥΧΗ-ΦΥΣΕΙΣ-ΣΩΜΑΤΑ )

Το θέμα είναι τεράστιο και θα προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε επιγραμματικώς, για αυτό και συνιστάται ο μελετητής να μελετήσει τα σχετικά Ελληνικά Φιλοσοφικά Κείμενα ξεκινώντας από τις παραπομπές που θα παρατίθενται.

Ας δούμε όμως πρώτα τι είναι Ψυχή.

Η Ψυχή είναι μια ούσία που βρίσκεται στην μέση μεταξύ των αληθινών και των γεννημένων όντων, και αποτελείται από το κράμα των μεσαίων γενών, και έχει διαιρεθεί σε έναν ουσιώδη αριθμό, και συνδέθηκε με όλες τις μεσότητες, και εναρμονίστηκε σύμφωνα με την διατονική αρμονία, και ζει ζωή μία και ταυτόχρονα διπλή, και είναι ικανή να γνωρίζει και με έναν τρόπο και με δύο τρόπους.
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 254.14


Δηλαδή, μετά την υπόσταση του Νού, η θεία ουσία με πρόοδο παράγει την υπόσταση της Ψυχής. Μέσα στην υπόσταση της Ψυχής, δημιουργούνται οι μερικές ψυχές με υπόβαση ( όπως στην υπόσταση του Νού παράγονται οι μερικοί νόες )

Ολες οι μονάδες των όντων που υπάρχουν με οποιονδήποτε τρόπο παράγουν από το σύνολο του εαυτού τους με «υπόβαση» τα πιο μερικά όντα, καθώς η ιδιότητα τους μένει η ίδια και γίνεται πιο μερική μέσα σε εκείνα. Αλλα όμως τα παράγουν με αλλαγή της ουσίας τους, ώστε να συμβαίνει η πρόοδος των εικόνων από τα υποδείγματα. Γιατί όλες οι εικόνες θέλουν να είναι ως προς την ουσία τους διαφοροποιημένες από τα υποδείγματα τους και να μην έχουν τον ιδιο αλλά παρόμοιο ορισμό με αυτά από τα οποία προήλθαν.
( Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 745 κεπ )

Και λίγο παρακάτω μας ξεκαθαρίζει ότι :

"Ετσι λοιπόν ο καθολικός νους δίνει υπόσταση στους μερικούς νόες με υπόβαση και στις ψυχές με πρόοδο, στους νόες ως μερικές εκφράσεις του καθολικού εαυτού του και στις ψυχές ως εικόνες με υπόδειγμα τον εαυτό του. Και η καθολική ψυχή δίνει υπόσταση στις επιμέρους ψυχές με υπόβαση, καθώς εκείνες είναι με επιμέρους τρόπο όλα όσα είναι εκείνη με καθολικό τρόπο, ενώ στις φύσεις που διαιρούνται στα σώματα δίνει υπόσταση με πρόοδο σαν εικόνες της, επειδή αυτές οι φύσεις δεν έχουν πλέον τον ίδιο ψυχικό ορισμό, αλλά διατηρούν μόνο την ζωογονική ιδιότητα που μοιάζει με αυτήν της ψυχής."

Στην παράγραφο 35Α του Τιμαίου, περιγράφεται πως ο Δημιουργός έφτιαξε την Ψυχή του Κόσμου και κατ'επέκταση τις επιμέρους ψυχές ( τις δικές μας δηλαδή ). Πρέπει να έχουμε στον νού μας ότι η περιγραφή που κάνει ο Πλάτων στον Τίμαιο για την δημιουργία του Κόσμου και της Ψυχής είναι "διδασκαλίας χάριν", διότι τόσο ο Κόσμος όσο και η Ψυχή είναι αιώνιοι και αγέννητοι. Μας περιγράφει τον τρόπο της δημιουργίας της ψυχής διότι η ψυχή σαν νέα υπόσταση έχει διαφορετική δομή από την προηγούμενη, και περιγράφοντας τα συστατικά της θα είναι εύκολο σε εμάς να κατανοήσουμε γιατί η ψυχή έχει τις ιδιότητες και την συμπεριφορά που έχει και συναντούμε στα Φιλσοσοφικά κείμενα. Στην πορεία της μελέτης μας θα συζητήσουμε και το θέμα αυτό.

Δυστυχώς για το θέμα αυτό έχει γραφεί ότι μπορεί να φανταστεί κανείς, μάλιστα κάποιοι ισχυρίζονται ότι η Ψυχή είναι ένα σφαιρίδιο που ανοιγοκλείνει! ( Περισσότερα για την διαστρέβλωση της Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφίας στην σχετική ανάρτηση : http://empedotimos.blogspot.com/2008/03/blog-post_2180.html )