Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2015

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-Ο ΑΡΜΑΤΗΛΑΤΗΣ

Ο πολύ καλός φίλος του ιστολογίου και μέλος της ομάδας  "ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΚΑΣΤΑ-Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ"  Βασίλης Γιανούσης συνεχίζει να μας εκπλήσσει με την στοχευμένη προσέγγιση του στον Τάφο της Αμφίπολης. Ας δούμε τι έχει να πει για τον αρματηλάτη που υπάρχει στον θριγκό του τρίτου διαφραγματικού τοίχου....
 
============
Οι αρματοδρομίες και το βασιλικό κυνήγι του Μεγάλου Αλεξάνδρου


Στα κείμενα του ο  Πλούταρχος (Βίοι Παράλληλοι Αλέξανδρος)  μας παρέχει  την παρακάτω περιγραφή της καθημερινής  ζωής του Αλέξανδρου, φαινομενικά τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του , όταν δεν βρισκόταν σε εκστρατεία.
 
Πλουτάρχου Αλέξανδρος  (20) :
 «ὥστε τρωθῆναι ξίφει τὸν μηρόν, ὡς μὲν Χάρης φησίν ὑπὸ Δαρείου (συμπεσεῖν γὰρ αὐτοὺς εἰς χεῖρας)· Ἀλέξανδρος δὲ περὶ τῆς μάχης ἐπιστέλλων τοῖς περὶ τὸν Ἀντίπατρον οὐκ εἴρηκεν ὅστις ἦν ὁ τρώσας, ὅτι δὲ τρωθείη τὸν μηρὸν ἐγχειριδίῳ, δυσχερὲς δ’ οὐδὲν ἀπὸ τοῦ τραύματος συμβαίη, γέγραφε. νικήσας δὲ λαμπρῶς καὶ καταβαλὼν ὑπὲρ ἕνδεκα μυριάδας τῶν πολεμίων, Δαρεῖον μὲν οὐχ εἷλε, τέτταρας σταδίους ἢ πέντε προλαβόντα τῇ φυγῇ, τὸ δ’ ἅρμα καὶ τὸ τόξον αὐτοῦ λαβὼν ἐπανῆλθε· καὶ κατέλαβε τοὺς Μακεδόνας τὸν μὲν ἄλλον πλοῦτον ἐκ τοῦ βαρβαρικοῦ στρατοπέδου φέροντας καὶ ἄγοντας, ὑπερβάλλοντα πλήθει, καίπερ εὐζώνων πρὸς τὴν μάχην παραγενομένων καὶ τὰ πλεῖστα τῆς ἀποσκευῆς ἐν Δαμασκῷ καταλιπόντων»
 
«………  Έτσι  τραυµατίστηκε µε ξίφος στον µηρό από τον ∆αρείο, γιατί, όπως ισχυρίζεται ο Χάρης , πιάστηκαν στα χέρια. Αλλά ο Αλέξανδρος  γράφοντας σχετικά µε τη µάχη στον Αντίπατρο δεν αναφέρει ποιος τον πλήγωσε, αλλά ότι κτυπήθηκε στον µηρό µε σπαθί και πως δεν ήταν τίποτε σοβαρό το τραύµα του. Και παρόλο που είχε µια λαµπρή νίκη και κατατρόπωσε πάνω από εκατόν δέκα χιλιάδες εχθρούς, δεν κατάφερε να πιάσει τον ∆αρείο, γιατί εκείνος µε τη φυγή πρόλαβε να πάει µπροστά τέσσερα ή πέντε στάδια, αλλά κατάφερε να πάρει το άρµα και το τόξο του και επιστρέφοντας  βρήκε τους Μακεδόνες να παίρνουν από το στρατόπεδο των βαρβάρων τα υπόλοιπα πλούτη, που ήταν υπερβολικά πολλά, αν και πήραν µέρος στη µάχη ελαφρά οπλισµένοι και τις περισσότερες αποσκευές τους τις είχαν στη ∆αµασκό.»
 
Πλουτάρχου Αλέξανδρος  (23) :
«ἐν δὲ ταῖς σχολαῖς πρῶτον μὲν ἀναστὰς καὶ θύσας τοῖς θεοῖς, εὐθὺς ἠρίστα καθήμενος• ἔπειτα διημέρευε κυνηγῶν ἢ συντάττων ἢ διδάσκων τι τῶν πολεμικῶν ἢ ἀναγινώσκων. εἰ δ’ ὁδὸν βαδίζοι μὴ λίαν ἐπείγουσαν, ἐμάνθανεν ἅμα πορευόμενος ἢ τοξεύειν ἢ ἐπιβαίνειν ἅρματος ἐλαυνομένου καὶ ἀποβαίνειν. πολλάκις δὲ παίζων καὶ ἀλώπεκας ἐθήρευε καὶ ὄρνιθας, ὡς ἔστι λαβεῖν ἐκ τῶν ἐφημερίδων.»
 
«…….Τις µέρες της ανάπαυσης όµως, αφού σηκωνόταν και πρόσφερε θυσίες στους θεούς, αµέσως καθόταν και έτρωγε και µετά µε το κυνήγι, το γράψιµο, τις δίκες, την τακτοποίηση πολεµικών υποθέσεων και το διάβασµα περνούσε την ηµέρα του. Αν είχε πορεία, όχι επείγουσα, µάθαινε βαδίζοντας ταυτόχρονα ή να ρίχνει το τόξο ή ν' ανεβαίνει και να κατεβαίνει σε άρµα που ήταν σε κίνηση. Συχνά έπαιζε και κυνηγούσε αλεπούδες και πουλιά, όπως συμπεραίνουμε από το ηµερολόγιο του.»
 
Στο σύνολό τους και στην ονομαστική τους αξία, τα χωρία αυτά μπορούν να μας δείχνουν ότι ο Αλέξανδρος ασχολήθηκε κατά τη διάρκεια  αγώνων  με την εκμάθηση τοξοβολίας καθώς και με το πώς να ανέβει  και να κατέβει  από ένα κινούμενο άρμα. Στα  τελευταία αυτά δύο χρόνια της βασιλείας  του θα έβρισκε το επίπεδο έδαφος, κατάλληλο για αρματοδρομίες τόσο στο ιρανικό οροπέδιο όσο και σε πεδινές περιοχές της Μεσοποταμία προς τα δυτικά.
Ο Αλέξανδρος σίγουρα δεν μάθαινε πώς να οδηγεί ένα άρμα, για αυτό  θα πρέπει να υπήρχε ένας ηνίοχος, όπως στο Ελληνικό αγώνισμα  ‘’ ἀποβάται’’, που περίφημα απεικονίζεται στη ζωφόρο του Παρθενώνα , στην οποία οι διαγωνιζόμενοι αθλητές ήταν με πλήρη πανοπλία.
Πρόκειται για ένα παμπάλαιο αγώνισμα των Παναθηναίων. Γινόταν ως εξής: τέθριππα άρματα με ηνίοχο και οπλίτη συναγωνίζονταν στο τρέξιμο. Κατά  τη διάρκεια του δρόμου οι οπλίτες ανεβοκατέβαιναν από το άρμα που έτρεχε χωρίς να τραυματίζονται, ενώ στο τελευταίο στάδιο του αγωνίσματος διαγωνίζονταν στο τρέξιμο πεζοί προς τον τερματισμό.
 
Βόρεια ζωφόρος του Παρθενώνα
 
Από την άλλη πλευρά, μπορούμε να εστιάσουμε σε αυτή τη δραστηριότητα, στην γεωγραφική περιοχή της Μέσης Ανατολής,  όπου με ακρίβεια είναι ένα τμήμα του αρχαίου κόσμου στον οποίο οι αρματοδρομίες πραγματοποιούνταν σε συνδυασμό με την τοξοβολία, ένας τρόπος που  σηματοδοτεί  ένα διακριτικό ύφος του πολέμου από το πρώτο μισό της δεύτερης χιλιετίας,  καθώς επίσης προσδίδει ένα  διακριτικό ύφος  στο  βασιλικό  κυνήγι στην περιοχή για πάνω από τρεις τουλάχιστον αιώνες.
Χαρακτηριστική είναι η Βασιλική σφραγίδα του Δαρείου με σκηνή κυνηγιού λιονταριού οπού ο Δαρείος κυνηγάει με τόξο από άρμα
 
Το κυνήγι του λιονταριού αποτελούσε σημαντικό προνόμιο και δραστηριότητα  των Βασιλέων,  μια απόδειξη των ηγετικών ικανοτήτων τους.  Στην ταφική επιγραφή του στο Naqš-e Rustam,  ο Δαρείος δηλώνει   «Εγώ, είμαι ένας ικανός τοξοβόλος, τόσο ως πεζός όσο και ως έφιππος »

Ένα  συμπέρασμα από όλα αυτά  είναι ότι, το 324 π.Χ. και 323 π.Χ., ο Αλέξανδρος έχει υιοθετήσει το κυνήγι πάνω από άρμα , τον παραδοσιακό τρόπο του Βασιλέα των Αχαιμενιδών και της αυλής του, δηλαδή οπλισμένος με ένα τόξο, καθώς και δόρυ.
Την ίδια στιγμή, ο Αλέξανδρος έπρεπε επίσης να εξασκείται όπως  περιγράφει ο Πλούταρχος και στις αρματοδρομίες  ως εκ τούτου, οι δύο δραστηριότητες θα μπορούσαν να διεξάγονται  ταυτόχρονα, αρκετή εκπαίδευση και περιστασιακό βασιλικό κυνήγι σύμφωνα με το  Ανατολικό  πλέον έθιμο της μοναρχίας των Αχαιμενιδών.
Το περσικό βασιλικό κυνήγι παρέμεινε ζωντανή παράδοση στα χρόνια της βασιλείας του Δαρείου Γ΄,  ο ίδιος θα κυνηγούσε τιμώντας την παράδοση από το βασιλικό άρμα του με το βασιλικό τόξο του,  Θα ήταν αυτό το είδος του βασιλικού κυνηγιού που ο Αλέξανδρος είχε ενημερωθεί σχετικά από τους υψηλόβαθμους  των Περσών μέσα από το περιβάλλον του κάτι που προσπάθησε να μιμηθεί.
 
Ο Αλέξανδρος ήταν ένας κυνηγός λιονταριών.  Τα είδη λιονταριού που κυνηγούσε ήταν το ασιατικό λιοντάρι, επίσημα γνωστό ως ασιατικό λιοντάρι το οποίο περιπλανιόταν ελεύθερα από τη βόρεια Ελλάδα στην Ινδία κατά τα χρόνια του Αλεξάνδρου. Καλύτερη απόδειξη για την αγάπη του Αλεξάνδρου στο κυνήγι λιονταριών βρίσκεται στον  Πλούταρχο (Αλεξ. 40-41).
 
Πλουτάρχου Αλέξανδρος  (40):
’’ [Ο Αλέξανδρος] είπε ότι απορεί γιατί, αφού πήραν µέρος σε τόσο πολλούς και µεγάλους αγώνες, δεν θυµούνται πως όσοι έχουν κουραστεί κοιµούνται µε πιο ευχάριστο ύπνο από τους ξεκούραστους, και δεν βλέπουν πως συγκρίνοντας τη ζωή τους µε τη ζωή των Περσών, είναι περισσότερο δουλοπρεπές το να ζει κανείς στη χλιδή και περισσότερο βασιλικό το να κουράζεται. Και είπε: «Πώς θα µπορούσε να φροντίσει κάποιος το άλογο του µόνος του ή να στιλβώσει τη λόγχη και την περικεφαλαία του, αν δεν έχει συνηθίσει να χρησιµοποιεί τα χέρια του στο αγαπηµένο του κορµί;». «∆εν ξέρετε», είπε, «ότι το πιο σηµαντικό  πράγµα του κατακτητή είναι να µην κάνει τα ίδια µ' αυτούς που έχει κατακτήσει;» Και άρχισε ο ίδιος να εκθέτει τον εαυτό του ακόµη περισσότερο στις εκστρατείες και στα κυνήγια, υποφέροντας και διακινδυνεύοντας, ώστε κι ένας Σπαρτιάτης πρέσβης που ήταν µαζί του, όταν είχε σκοτώσει ένα µεγάλο λιοντάρι, του είπε: «Καλά βέβαια, Αλέξανδρε, αγωνίστηκες σχετικά µε τη βασιλεία, µε το λιοντάρι». Τούτο το κυνήγι ο Κρατερός  το πρόσφερε στους ∆ελφούς, αφού έκανε χάλκινα αγάλµατα του λιονταριού, των σκυλιών, του βασιλιά που συµπλεκόταν µε το λιοντάρι, και του ίδιου του εαυτού του, που πήγαινε να βοηθήσει, και άλλα απ' αυτά τα έκανε ο Λύσιππος, άλλα ο Λεωχάρης.’’
 
Πλουτάρχου Αλέξανδρος  (41):
 ‘’Ο Αλέξανδρος λοιπόν κινδύνευε µε το να εξασκεί τον εαυτό του και να παροτρύνει τους άλλους στην ανδρεία. Οι φίλοι του όµως, επειδή ήθελαν µε τα πλούτη και τη χλιδή να ζουν στην πολυτέλεια και να τεµπελιάζουν, δυσανασχετούσαν µε τις περιπλανήσεις και τις εκστρατείες και έτσι βαθµιαία κατέληξαν να τον βρίζουν και να του µιλούν άσχηµα. Εκείνος αρχικά συµπεριφερόταν  ήρεµα, λέγοντας πως είναι χαρακτηριστικό του βασιλιά να κακολογείται, οταν κάνει ευεργεσίες. Και µε τις πιο ασήµαντες ενέργειες του, έδειχνε στους φίλους του τις αποδείξεις, της µεγάλης· εύνοιας και εκτίµησης του σ' αυτούς. ……..’’
 
Μετά τις νίκες του επί του Δαρείου, ο Αλέξανδρος παρατήρησε ότι οι σύντροφοί του είχαν αποκτήσει πολυτελείς συνήθειες. Για να εξασφαλίσει ότι θα τους κρατήσει επικεντρωμένους  στη μάχη - ακόμα και στον μακροπρόθεσμο χρόνο μεταξύ των μαχών – ο Αλέξανδρος προώθησε ενεργά το κυνήγι λιονταριού. Προσπάθησε να δώσει το παράδειγμα, εκθέτοντας τον εαυτό του στην ταλαιπωρία και τον κίνδυνο στα κυνήγια λιονταριών.
Η παλαιότερη μέχρις στιγμής πιθανή απεικόνιση ιστορικού κυνηγιού στη Μακεδονία καταγράφεται στα νομίσματα του Αλεξάνδρου Α’, όπου η συνύπαρξη του ιππέα με κυνηγετικό σκυλί στον εμπροσθότυπο  παραπέμπει σε κυνήγι.
Αλέξανδρος Α΄ (498-454 π.Χ.)


Σαφέστερη είναι η δήλωση του κυνηγιού στα νομίσματα του Αμύντα Γ’, όπου ο ιππέας του εμπροσθοτύπου συνδυασμένος με το λιοντάρι του οπισθοτύπου θεωρήθηκε πως ανήκουν στο ίδιο κυνηγετικό επεισόδιο .
Δίδραχμο Αμύντα Γ     (393-370/369 π.χ.)


Στη χρονική περίοδο που μεσολαβεί ανάμεσα στις πρώιμες αυτές νομισματικές μαρτυρίες και τις παραστάσεις που σχετίζονται με τα κυνήγια του Αλεξάνδρου στην Ανατολή, όπως αντανακλώνται στη σαρκοφάγο της Κωνσταντινούπολης,
 

Σαρκοφάγος Αλέξανδρου - Μουσείο Κωνσταντινούπολης (4oς αιώνας π.χ.)
 
και την ανάγλυφη βάση από τη Μεσσήνη στο Λούβρο, που έχει θεωρηθεί πως αντιγράφει το ανάθημα του Κρατερού στους Δελφούς,
Ανάγλυφη βάση από τη Μεσσήνη (3oς  -   2ος αιώνας π.χ.)
 
 
Ψηφιδωτό Πέλλας. (4oς αιώνας π.χ.)
Ο Αλέξανδρος και ο Κρατερός σε κυνήγι λιονταριού. Λέγεται ότι η σύνθεση αντιγράφει ολόγλυφο έργο του Λύσιππου και του Λεωχάρη, ανάθημα του γιου του Κρατερού στους Δελφούς.
Στο κυνήγι κινδύνεψε η ζωή του Αλέξανδρου και ο Κρατερός τον έσωσε.
 
παρεμβάλλεται τώρα, με την πληρέστερη μέχρις στιγμής εικονογραφική απεικόνιση του θέματος, η τοιχογραφία με τα κυνηγετικά επεισόδια που κοσμεί την πρόσοψη του τάφου του Φιλίππου Β΄.
Η καθηγήτρια κα Χρυσούλα Παλιαδέλη μας ταξιδεύει μέσα από το βιβλίο της στα χρόνια που το κυνήγι ήταν τρόπος εκπαίδευσης των πολεμιστών και δείγμα ανδρείας των νέων της Μακεδονίας, ένα θείο δώρο όπως θεωρούσαν το κυνήγι οι Μακεδόνες εκείνη την εποχή.
 Η ίδια σε συνέντευξη της  λέει :
«Η Μακεδονική κοινωνία ήταν κοινωνία αριστοκρατική και για το λόγο αυτό το κυνήγι αφορούσε κυρίως στα μέλη της βασιλικής αυλής και στους εταίρους της. Δεν αποκλείεται στο κυνήγι να μετείχαν και απλοί Μακεδόνες, σε ρόλους λιγότερο σημαντικούς, αλλά από τις φιλολογικές μαρτυρίες γνωρίζουμε μόνο για βασιλικά κυνήγια. Το κυνήγι στη Μακεδονική αυλή δεν ήταν απλή ευχαρίστηση. Αποτελούσε τρόπο άσκησης για τους νέους και η επιτυχής συμμετοχή τους σε αυτό αποτελούσε προϋπόθεση για την εισδοχή τους στην κοινωνία των ανδρών. Γνωρίζουμε πως ο Κάσσανδρος, για παράδειγμα, δεν είχε το δικαίωμα να μετέχει στα συμπόσια της αυλής, ανακεκλιμένος (ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο) όπως οι άλλοι, αλλά καθισμένος, επειδή δεν είχε καταφέρει έως τα τριάντα πέντε του χρόνια να σκοτώσει κάπρο.»
 Μία υπέροχη σκηνή κυνηγιού κοσμεί την πρόσοψη του τάφου ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας στη Βεργίνα, που αποδίδεται στον Φίλιππο Β’, εκτείνεται σε μήκος 5,5 μ. και έχει ύψος 1,12 μ.
 
«Η ζωφόρος έχει για θέμα της το κυνήγι και αποτελείται από πέντε κυνηγετικά επεισόδια με ισάριθμα θηράματα (ελάφι, αντιλόπη, κάπρο, λιοντάρι και άρκτο). Στις σκηνές που εξελίσσονται σε υπαίθριο χώρο, μετέχουν δέκα κυνηγοί και εννέα σκυλιά. Το τοπίο δηλώνεται με δέντρα, πέτρες και βουνά στον ορίζοντα. Η απεικόνιση ενός ψηλού πεσσού (τετράγωνη κολόνα), με αγαλματάκια πάνω του και ενός δέντρου στολισμένου με ταινίες και άλλα αφιερώματα, δηλώνει πως τα κυνηγετικά επεισόδια εξελίσσονται σε χώρο με την παρουσία κάποιου σχετικού με το κυνήγι θεού.»
κα Παλιαδέλη Χρυσούλα.
 «Το γεγονός ότι μετέχει στο κυνήγι αποδεικνύει ότι είναι ικανός να διεκδικήσει το θρόνο ως διάδοχος, το κυνήγι δεν ήταν απλώς σπορ αλλά κάτι σαν πόλεμος για τους Μακεδόνες, ένα είδος ενηλικίωσης. Βρίσκω αρκετά κοινά σημεία, λοιπόν, στο πολιτικό μήνυμα των δύο έργων: είναι ο Αλέξανδρος ο επόμενος βασιλιάς στη Μακεδονία και ο μεγάλος βασιλιάς στην Περσία», εξηγεί η κ. Παλιαδέλη.

Εν κατακλείδι, με την εξιδανικευμένη απεικόνιση των Μακεδόνων και των Ασιατών στο κυνήγι μαζί, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού κατακτητή, Αλέξανδρου μαζί με έναν τοπικό ασιατικό ηγεμόνα,  πιθανόν τον Αβδαλώνυμο (Σαρκοφάγος Αλεξάνδρου), λειτουργούν  πολιτικά ως τόπος κοινωνικής αλληλεπίδρασης και διαπραγμάτευσης με τις ελίτ της πρώην περσικής αυτοκρατορίας, παρέχοντας τη δυνατότητα στους ανθρώπους ευκαιρίες να έρθουν σε άμεση επαφή με τον ηγεμόνα και την αυλή του σε αθλητικό περιβάλλον.
 
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ολοκληρώσω την ανωτέρω παράθεση πραγματικών στοιχείων με μια υπόθεση εργασίας.
Η πραγματική επιθυμία του Μέγα Αλέξανδρου να ενώσει τους λαούς και μέσα απο τα έθιμα και τις παραδόσεις τους και εν προκειμένου με την διεξαγωγή αρματοδρομιών και με το βασιλικό κυνήγι να εδραιώσει την παρουσία του ως τον νέο μεγάλο βασιλιά στην Περσία (χρησιμοποιώντας ίσως και το βασιλικό άρµα και τόξο του Δαρείου που κατείχε), θα έπρεπε με μεγάλη πιθανότητα σε αντιστοιχία και με τις αναπαραστάσεις του ταφικού μνημείου του πατέρα του Φιλίππου Β΄, να περιλαμβάνεται (η αρματοδρομία και το κυνήγι) ως θέμα στις τυχόν εικονογραφίες και του δικού του ταφικού μνημείου.
Άραγε ποιός είναι ο νεκρός που απεικονίζεται στο θριγκό (Β3) που βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο του Τύμβου Καστά της Αμφίπολης και μας δόθηκε με την θαυμάσια απόδοση του κ. Μιχάλη Λεφαντζή σε μία από τις σκηνές από την ζωή του, να συμμετέχει σε αρματοδρομίες όπως μας είπε η κα Αικ. Περιστέρη στην παρουσίαση του ΑΠΘ  :

"….Στον βόρειο τοίχο με τα θυρόφυλλα, έχουμε αρχικά την παράσταση του νεκρού, βλέπουμε το πόδι του , είναι έφιππος, καβαλάρης βλέπουμε τα κατορθώματα, οδηγεί άρμα, έχουμε λεοντοκεφαλή υπερμεγέθες, υπάρχει και ένα δεύτερο κράνος πολεμιστή . Είναι μία αναπαράσταση με πολύ δουλειά και το αριστουργηματικό χεράκι του κ.Λεφαντζή μπόρεσε να τα αποδώσει με λεπτομέρεια. Ψηλά είναι ο νεκρός εν ζωή, ο ήρωας που είναι είτε ως έφιππος σε μάχη είτε σε αρματοδρομία και διάφορα όπλα – κράνος, δίπλα έχουμε έναν πύργο (Σχετική τυγχάνει η εργασία μου για τον Πύργο http://empedotimos.blogspot.gr/2015/10/blog-post_24.html ) που χωρίζει το κομμάτι από το επόμενο όπου έχουμε τα όπλα του ήρωα , είναι ο αφηρωισμένος νεκρός με κάτι κόκκινο στο κεφάλι του, είναι η φαρέτρα, ο θώρακας και δίπλα ένα τοπίο με κράνος." 
 ΄
Αν  κυνηγά πάνω από άρμα, (σημείωση: ενδιαφέρουσα η παράθεση του άρματος δίπλα από την λεοντοκεφαλή) ,  μήπως απεικονίζει α κατορθώματα του  Μέγιστου Μακεδόνα Βασιλιά Αλέξανδρου ; !!!
 
Γιαννούσης Βασίλειος , Δεκέμβριος 2015
 
ΠΡΟΣΟΧΗ : Απαγορεύεται η αναδημοσίευση είτε μέρους  της αναρτήσεως είτε  ολόκληρης, με οποιαδήποτε μεταβολή του ανωτέρω κειμένου και χωρίς την παράθεση του απευθείας συνδέσμου στην ανάρτηση αυτή  που είναι : http://www.empedotimos.blogspot.gr/2015/12/blog-post.html

Το ιστολόγιο επιφυλάσσεται για την άσκηση των νομίμων δικαιωμάτων του

Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2015

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ- Ο ΠΥΡΓΟΣ



Ο πολύ καλός φίλος του ιστολογίου και μέλος της ομάδας "ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΚΑΣΤΑ-Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙΒασίλης Γιαννούσης προσπαθεί να δώσει απάντηση στο αίνιγμα της παρουσίας ενός πύργου στην ζωφόρο του ταφικού μνημείου του Τύμβου Καστά. Μέσα από  μια πολύ εμπεριστατωμένη ανάλυση, αφού συμπεραίνει  ότι ο πύργος ίσως να συμβολίζει την Βαβυλώνα καταλήγει στο ερώτημα :



"Το μεγάλο ερώτημα που γεννάται είναι ποιός άλλος άξιος θα μπορούσε να είχε πεθάνει στην Βαβυλώνα και ο θάνατος του να απεικονίζεται στο επιστύλιο του τάφου του.  Σε ένα τάφο τόσο μεγαλοπρεπή όσο αυτός του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη!!!"

Η απάντηση ίσως να είναι προφανής......

Ας απολαύσουμε την ανάλυση του........

========= 






Η αρχαιολόγος κα Περιστέρη Κατερίνα στην ομιλία της στο ΑΠΘ (στις 30/9/2015), μίλησε αναλυτικά για τις παραστάσεις που βρέθηκαν στον θάλαμο του ψηφιδωτού, η απόδοση των παραστάσεων έγινε από τον αρχιτέκτονα - μέλος της ανασκαφικής ομάδας του Τύμβου Καστά, κ.Μιχάλη Λεφαντζή και βασίστηκαν σε φωτογραφίσεις με φίλτρα και άλλες μεθόδους ανάλυσης των αλλοιωμένων ζωγραφικών παραστάσεων επί του Βόρειου θριγκού (Β3). 



………………’’Ψηλά βλέπουμε, τον νεκρό εν ζωή. Είναι ο ήρωας, που είναι είτε ... ως έφιππος σε μάχη, είναι τα κατορθώματά του, είτε οδηγεί άρμα σε αρματοδρομία και τα διάφορα δικά του, τα όπλα. Ας πούμε είναι η λεοντοκεφαλή του, είναι το κράνος... και δίπλα έχουμε έναν πύργο.
Αυτό, χωρίζει και το κομμάτι αυτό από το επόμενο που περιλαμβάνει τα όπλα του ήρωα. Μιλάμε για έναν αφηρωισμένο νεκρό, έτσι...;! Έχουμε τα όπλα του. Είναι η φαρέτρα του, είναι ο θώρακάς του, εδώ πάνω είναι ο αφηρωισμένος με το κόκκινο που βλέπουμε στο κεφάλι του, και δίπλα υπάρχει κάποιο τοπίο με ένα κράνος’’…………

            Ας κάνουμε τώρα ένα ταξίδι στον χρόνο και να μεταφερθούμε  στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη,  στην περιοχή της Μεσοποταμίας (στο σημερινό Ιρακ)  όπου κατά την αρχαιότητα  υπήρξε όπως την αποκαλούσαν οι Έλληνες  η αρχαία πόλη Βόρσιππα (Borsippa) (Barsip στις επιγραφές των Βαβυλώνιων και  Ασσύριων -  Borsif στο Ταλμούδ) σήμερα Birs ή Birs Nimrud. Εκεί συναντάμε τα ερείπια ενός ναού,  συναντάμε ένα «ziggurat», το οποίο μπορεί να μεταφραστεί  ως ‘’ ανυψωμένο κτήριο’’  (Akkadian zaqâru, "να ανέρχομαι ψηλα’’ ), έναν  Ναό του Θεού Nabu, καθώς και τον πύργο του , γνωστός από τους Έλληνες ως ‘’Πύργος της γλώσσας’’. Ο  Nabu ήταν ο γιος του ανώτατου Βαβυλώνιου Θεού, Marduk.  Αρχικά, και κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Hamurabi (1792-1750 π.Χ.), ο ναός του Ezida στην  Borsippa ήταν αφιερωμένος στο βασιλιά Marduk, τον εαυτό του.



Η τοπική ιουδαϊκη παράδοση αυτόν τον πύργο στα Βόρσιππα ταυτίζει με τον Πύργο στο κεφ. 11 της Γενέσεως.  Τον Πύργο της Βαβυλώνας!!!



Την πόλη Βόρσιππα αναφέρει και ο Στράβων στα ‘’Γεωγραφικά’’ Βιβλίο ΙΣΤ   1.7 :
΄΄Τὰ δὲ Βόρσιππα ἱερὰ πόλις ἐστὶν Ἀρτέμιδος καὶ Ἀπόλλωνος͵ λινουργεῖον μέγα. πληθύουσι δὲ ἐν αὐτῆι νυκτερίδες μείζους πολὺ τῶν ἐν ἄλλοις τόποις· ἁλίσκονται δ᾽ εἰς βρῶσιν καὶ ταριχεύονται.΄΄

Ο κύλινδρος του Αντίοχου Α '
Άλλη μια αναφορά για την πόλη Βόρσιππα βρίσκουμε σε ένα έγγραφο, τον κύλινδρο του Αντίοχου Α ' τον Σωτήρα (324 - 261 π.Χ.). Η βασιλεία του διήρκεσε από το 281 έως το 261 π.Χ.,  Πατέρας του ήταν ο Σέλευκος Α' ο Νικάτωρ, πρώην αξιωματικός και επίγονος του Αλεξάνδρου του Μέγα, και μητέρα του η Απάμα από την Σύγδιανη, κόρη του Σπιταμένη. Ήταν μια από τις πριγκίπισσες της Ανατολής τις οποίες ο Αλέξανδρος χάρισε στους στρατηγούς του για συζύγους.    Ο κύλινδρος του Αντίοχου Α '   είναι ένα από τα ιστοριογραφικά κείμενα από την αρχαία Βαβυλωνία. Περιγράφει πώς ο Σελευκιδών Αντίοχος διάδοχος του θρόνου, ο γιος του βασιλιά Σέλευκου Νικάτορα, ανοικοδόμησε το ναό Ezida και προσεύχεται για την θεϊκή προστασία.
Το έγγραφο είναι σε σχήμα βαρελιού- κύλινδρο από πηλό, το οποίο είχε θαφτεί στα θεμέλια του ναού Ezida (750-484 π.χ.) στη πόλη Βόρσιππα. Είναι εγγεγραμμένο στην αρχαϊκή τελετουργική βαβυλωνιακή σφηνοειδή γραφή που χρησιμοποιήθηκε στο γνωστό Κώδικα του Χαμουραμπί και υιοθετήθηκε σε μια σειρά από Βασιλικές επιγραφές των Βασιλιάδων κατά την Νεοβαβυλωνιακή Περίοδος (625-539 π.χ.) , κυρίως από τον Ναβοπολασσάρ, αλλά και τους Ναβουχοδονόσορ (604π.χ.) και Ναβονίδη (Berger 1973).


Το ίδιο το κείμενο σφηνοειδούς γραφής (ΒΜ 36.277) βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο.

Το κείμενο αναφέρει :
The mighty king, king of the world, king of Babylon, king of (all) countries, caretaker of Esagila and Ezida, foremost son of Seleucus, the king, the Macedonian, king of Babylon, am I. When I desired to build Esagila and Ezida, the (first) bricks of Esagila and Ezida in the land of Hatti (Syria)  with my pure hand(s) I moulded with fine quality oil and for the laying of the foundation of Esagila and Ezida I transported them. In the month of Addaru, on the 20th day, of year 43 (SE, 27 March 268 BCE) , I laid the foundation of Ezida, the true temple, the temple of Nabu, which is in Borsippa. O Nabu, lofty son, the wise one of the gods, the proud one, who is eminently worthy of praise, firstborn son of Marduk, offspring of  Erûa, , the queen, who creates offspring, regard me joyfully and, at your lofty command which is unchanging, may the overthrow of the country of my enemy, the achievement of my triumphs, the predominance over the enemy through victory, kingship of justice, a reign of prosperity, years of happiness, (and) the full enjoyment of very old age be the gift  for the kingship of Antiochus and king Seleucus, his son, for ever. O Son of the Prince (Marduk), Nabu, son of Esagila, first-born son of Marduk, offspring of queen  Erûa,  at your entry into Ezida, the true house, the house of your Anu-ship, the dwelling of your heart's desire, with rejoicing and jubilation, may - at your true command, which cannot be annulled - my days be long, my years many, may my throne be secure, my reign long-lasting, on your sublime writing board which sets the boundary of heaven and earth. May my good (fate) constantly be established in your pure mouth, may my hands conquer the countries from sunrise to sunset that I might inventory their tribute and bring it to make perfect Esagila and Ezida. O Nabu, foremost son, when you enter Ezida, the true house, may good (fate) for Antiochus, king of (all) countries, king Seleucus, his son, (and) Stratonice, his consort, the queen, may their good (fate), be established by your command

Ο Ναός Etemenanki αφιερωμένος στο θεό Μαρντούκ  (Ziggurat of Marduk)  ( 6ος αιώνας Π.Χ)

 

Αυτός ο  Πύργος του Βααλ πιστεύεται ότι αναφέρεται στην Ακκαδικό θεό Bel, το όνομα του οποίου έχει εξελληνιστεί  από τον Ηρόδοτο στο Δίας Βααλ (Zeus Belus)  Είναι πιθανό ότι αντιστοιχεί στο Etemenanki.
Οι κορυφαίοι ναοί της λατρείας του Marduk στη Βαβυλώνα ήταν ο ναός Esagila και ο ναός  Etemenanki, ένα ziggurat με ένα ιερό του Marduk στην κορυφή. Το Βαβυλωνιακό όνομα "Etemenanki" σημαίνει στα αγγλικά «Σπίτι της πλατφόρμας του Ουρανού και της Γης".

Ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ενεπίγραφη στήλη που φέρει ίσως την παλαιότερη αναπαράσταση του Πύργου της Βαβέλ, όπως αναφέρουν σε βιβλίο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Χαραγμένη σε μαύρο λίθο διαστάσεων 47x25x11 εκ., ο οποίος ήδη έχει βαφτιστεί η «στήλη του Πύργου της Βαβέλ», η επιγραφή χρονολογείται στο 604-562 π.Χ. Βρέθηκε στη συλλογή του Martin Schøyen, επιχειρηματία από τη Νορβηγία που διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων που έχει συγκροτηθεί τον 20ό αιώνα.



Η στήλη του Πύργου της Βαβέλ, Βαβυλώνα, 604-562 π.Χ. Σχεδιαστική αναπαράσταση του Martin Schoyen βασισμένη σε σχέδιο του Ανδρέα Γεωργίου

Η Στήλη του Πύργου της Βαβέλ ξεχωρίζει ως ένα από τα διαμάντια της συλλογής του βιβλίου, όπως γράφει ο Ανδρέας Γεωργίου, καθηγητής Βαβυλωνιακής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και επιμελητής του βιβλίου.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Ανδρέα Γεωργίου, η επιγραφή χαράχτηκε στη στήλη περίπου το 604-562 π.Χ. Το εντυπωσιακό λίθινο μνημείο φέρει αναπαράσταση του Πύργου και του Ναβουχοδονόσορος Β, που βασίλεψε στη Βαβυλωνία 2.500 χρόνια πριν. Ο Ναβουχοδονόσορ έμεινε στην ιστορία για τους θρυλικούς Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας, αλλά και πλήθος ναών σε όλη την επικράτειά του.
Ο βασιλιάς, που αυτοαποκαλούνταν «μέγας αναστηλωτής και κτίτορας ιερών τόπων», έδωσε εντολή να επισκευαστεί και να αποκατασταθεί ο ναός Etemenanki, όπως ονομαζόταν ένα επταώροφο κτίριο ύψους περίπου 300 ποδιών, επίσης γνωστός ως ζιγκουράτ, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στο θεό Μαρντούκ.
Οι ερευνητές της Βίβλου πιστεύουν ότι ο ναός αυτός ίσως είναι ο Πύργος της Βαβέλ.

Στη στήλη, ο Ναβουχοδονόσορ αναπαριστάται όρθιος, κρατώντας ένα ραβδί στο αριστερό του χέρι και έναν πάπυρο με τα σχέδια ανακατασκευής του Πύργου (ή ένα καρφί των θεμελίων) στο δεξί.
Η στήλη φέρει επίσης αναπαράσταση της πρόσοψης του Πύργου της Βαβέλ «όπου φαίνονται καθαρά οι αναλογίες των επτά κλιμάκων συμπεριλαμβανομένου του Πύργου στην κορυφή», όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Συλλογής Schøyen.
Η εγχάραξη της στήλης περιλαμβάνει ακόμη και μία κάτοψη του Ναού, όπου διακρίνονται οι εξωτερικοί τοίχοι και η διάταξη του εσωτερικού του.
Ο ίδιος ο Ναβουχοδονόσορ λέει, σύμφωνα με τη μετάφραση της επιγραφής από τον καθηγητή Γεωργίου, «Έκτισα το θαύμα των λαών του κόσμου».








Η ιστορία για το κτίριο υποδηλώνει ότι οι Βαβυλώνιοι ασχολούνταν με την κατασκευή του πύργου για πάνω από έναν αιώνα. Είναι πιθανό ότι το φιλόδοξο σχέδιο του πύργου των 92 x 92 x 92 μέτρων ήταν πάρα πολύ μεγαλοπρεπείς, έτσι ώστε να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για το έργο τους.  Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο πύργος πρέπει να φαινόταν  ημιτελής, και είναι βέβαιο ότι το ιερό δεν τελείωσε ποτέ.
Η αλήθεια πρέπει να είναι ότι από την εποχή του Αλεξάνδρου, ο ziggurat είχε πέσει σε ρήμαγμα. Κτίρια που είναι κατασκευασμένα από τούβλα εύκολα καταρρέουν και χρειάζονται μόνιμη φροντίδα στο καυτό κλίμα της Εγγύς Ανατολής

Απόσπασμα  από  το βιβλίο ‘’Αλέξανδρος ο Μέγας και ο Παγκόσμιος Ελληνισμός μέχρι της ελεύσεως του Χριστού ‘’ του  Theodor Bir

 





Ο Μέγας Αλέξανδρος σκόπευε να μην μπει στη Βαβυλώνα από την ανατολική της πλευρά, αλλά από τη δυτική, ώστε κατά την είσοδό του να έχει κατεύθυνση από τη δύση προς την ανατολή, όπως τον είχαν προτρέψει οι Χαλδαίοι.

Εκείνη την ημέρα στρατοπέδευσε κοντά στον Ευφράτη και την επόμενη κινήθηκε νότια με τον ποταμό στα δεξιά του, αλλά οι βάλτοι που περιέβαλλαν τη Βαβυλώνα σε όλη την έκταση από τα ανατολικά της όπου βρισκόταν, ως τα δυτικά, όπου ήθελε να φτάσει, τον εμπόδισαν να υλοποιήσει το τέχνασμα, που είχε σκεφτεί.

Ο Ιουστίνος [XII, 13, 3 κ.ε.] αναφέρει πως αυτά έγιναν στα Βόρσιππα. Πλην όμως η ιερή αυτή πόλη βρισκόταν στην δυτική όχθη του Ευφράτη. 10χλμ ανατολικά της κύριας κοίτης του. Οπωσδήποτε, η απόσταση που δίνει αντίστοιχα ο Διόδωρος, χωρίς να λέει την πόλη: εις άλλην ατραπόν παρήλλαξε την Βαβυλώνα και καταστρατοπεδεύσας από σταδίων διακοσίων (37χλμ) ησυχίαν είχεν, μοιάζει ν’ ανταποκρίνεται στην απόσταση Βαβυλώνας – Βόρσιππων (κάπου 20χλμ στον χάρτη). 

Έτσι, ο Αλέξανδρος εισήλθε στη Βαβυλώνα από τα ανατολικά, υποχρεωμένος θέλοντας και μη να αγνοήσει τις προειδοποιήσεις των Χαλδαίων.

Στην θέση του ονομαστού πύργου της Βαβυλώνας, υπήρχε πια μόνο ένα βουνό από πηλό και πλίθες που έπρεπε να παραμεριστούν, για να μπορέσει να θέσει τα νέα θεμέλια του. Ο Αλέξανδρος αρχίζει την ανοικοδόμηση της Βαβυλώνας, διατάζοντας την απομάκρυνση των χωμάτων. Σύμφωνα με τον Στράβωνα: «με τον παραμερισμό των ερειπίων ασχολήθηκαν 10.000 άνθρωποι για δύο μήνες». (Στραβ.16.1.5.26). Παρά το γεγονός ότι η περιοχή τώρα είχε  εκκαθαριστεί, ο πύργος δεν ξανακατοικήθηκε. Ήταν πια φανερό, ότι ο Αλέξανδρος θα ανάσταινε εκ βάθρων την Βαβυλώνα. 

Στις 11 Ιουνίου, όμως ο Αλέξανδρος , μετά από επίμονο πυρετό δώδεκα ημερών πεθαίνει. Ο εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε μεταξύ των στρατηγών του, Διαδόχων. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, η Βαβυλώνα είδε αρκετές στρατούς, και διήρκεσε μέχρι το 309 έως ότου οι συνθήκες ειρήνης αποκαταστάθηκαν  από το Σέλευκο Νικάτορα. Ωστόσο, ίδρυσε ένα άλλο κεφάλαιο για τη νέα αυτοκρατορία των Σελευκιδών, τη Σελεύκεια.  Η Βαβυλώνα δεν αποκαταστάθηκε ποτέ στην παλιά κατάστασή της, και αυτό σήμαινε το τέλος των προσπαθειών για να ξαναχτιστεί  ο ναός Etemenanki . 

Ο Ναός Esagila παρέμεινε άθικτος καλά στο πρώτο αιώνα π.Χ. και ίσως ακόμη και αργότερα.  Η ανοικοδόμηση όμως του πύργου, ουδέποτε πραγματοποιήθηκε λόγω του πρόωρου θανάτου του Αλεξάνδρου.

Συνοπτικά τα Γεγονότα έχουν ως εξής:
  • Το 476 π.χ. ο Ξέρξης λεηλατεί την Βαβυλώνα, καταστρέφει τους Ναούς Esagila και Etemenanki, αφαιρεί τον Θεό Marduk από τον ναό (πιθανώς επέστρεψε από τον Μέγα Αλέξανδρο).
  • Το 331 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος κατακτά τα Σούσα και την Περσέπολη , διατάσει την αναστύλωση του Ναού Esagila. 
  • Το 323 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος πεθαίνει στην Βαβυλώνα.
  • Το 321-316 π.χ. Ο Σελεύκος ως Σατράπης (αργότερα 312 π.χ. γίνεται Βασιλιάς) αρχίζει την αναδόμηση του συμπλέγματος του ναού Esagila.
  • To 268 π.χ. Ο Αντίοχος Ι ο Σωτήρ παραμένει στην Βαβυλώνα , αναδομεί τον Ναό Ezida στα Βόρσιππα. To 292 π.χ. γίνεται Αντιβασιλέας και Σατράπης στην Βακτριανή. Κατά την παραμονή του στην Βαβυλώνα έδειξε σε πολλές περιπτώσεις ενδιαφέρον για ένα είδος λατρείας της Αμαρτίας και του  Θεού Marduk αλλά και για την ανακατασκευή των ναών Esagila και Etemenanki.
  • To 122 π.χ. ο Μιθριδάτης Β΄ καταλαμβάνει την Βαβυλώνα, το 93 π.χ. υπάρχει η τελευταία καταγεγραμμένη τελετή στον ναό Esagila.
  • Το 38 μ.χ. στα χρόνια του Πάκωρου Α΄ (Βασιλιάς των Πάρθων από τη δυναστική οικογένεια των Αρσακιδών). Ο Στράβων αναφέρει ότι η Σελεύκεια είναι πολύ μεγαλύτερη από την Βαβυλώνα, που τώρα πια στο μεγαλύτερο μέρος της είναι άδεια και εγκαταλελειμμένη . Ο ναός Etemenanki είναι ακόμα ορατός .  (XVI.1,5)





Ερείπιο του ναού Esagila, εμπρόσθια όψη (Βρετανικό Μουσείο)

Στην μία όψη (βλ. φωτογραφία πάνω) περιγράφονται οι δραστηριότητες του διαδόχου Αντίοχου Α΄ σχετικά με την αποκατάσταση του ναού  Esagila. Ο ναός Etemenanki έχει αφεθεί στην φθορά του από την περσική περίοδο, ίσως από τον Ξέρξη. Ο Μέγας Αλέξανδρος διέταξε την απομάκρυνση των υπολειμμάτων του πύργου ναό για να τον επαναφέρει. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου το έργο αυτό συνεχίζεται. Μια βασιλική επιγραφή του Αντίοχου Α΄ καταγράφει τις επισκευές των Esagila και Ezida, τα οποία υποτίθεται ότι έχουν αρχίσει στις 20 Addaru 43 SE = 27 Μάρτιος, 268 π.Χ. (Weissbach 1911, 132-5; NET3 317; Austin 189; Kuhrt/Sherwin-White 1991)

Συμπερασματικά και έχοντας υπόψη τα παραπάνω, μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι πολύ λογικό να απεικονίζεται η  τοποθεσία του θανάτου του νεκρού στον τάφο του και αν κάνουμε τον παραλληλισμό με τα προαναφερθέντα μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Πύργος που απεικονίζεται στο βόρειο επιστύλιο του Τύμβου Καστά ίσως να είναι ένας από τους πύργους – ναούς «ziggurat», σήμα κατατεθέν στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Βαβυλώνας.
 
Το μεγάλο ερώτημα που γεννάται είναι ποιός άλλος άξιος θα μπορούσε να είχε πεθάνει στην Βαβυλώνα και ο θάνατος του να απεικονίζεται στο επιστύλιο του τάφου του.  Σε ένα τάφο τόσο μεγαλοπρεπή όσο αυτός του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη!!!




Γιαννούσης Βασίλειος , Οκτ .2015


 ΠΡΟΣΟΧΗ : Απαγορεύεται η αναδημοσίευση είτε μέρους  της αναρτήσεως είτε  ολόκληρης, με οποιαδήποτε μεταβολή του ανωτέρω κειμένου και χωρίς την παράθεση του απευθείας συνδέσμου στην ανάρτηση αυτή  που είναι : http://www.empedotimos.blogspot.gr/2015/10/blog-post_24.html

Το ιστολόγιο επιφυλάσσεται για την άσκηση των νομίμων δικαιωμάτων του