Όπως μας αναφέρει ο Μαρίνος ο Νεαπολίτης στην Βιογραφία του
Πρόκλου, ο Πρόκλος ετάφη
σε κοινό τάφο με τον δάσκαλο του
Συριανό, στην περιοχή του Λυκαβηττού, στο δε μνήμα του εγράφη και το παρακάτω
επίγραμμα που το συνέθεσε ο ίδιος:
«Πρόκλος
ἐγὼ γενόμην Λύκιος γένος, ὃν Συριανὸς
ἐνθάδ’ ἀμοιβὸν ἑῆς θρέψε διδασκαλίης.
ξυνὸς
δ’ ἀμφοτέρων
ὅδε σώματα δέξατο τύμβος·
αἴθε
δὲ καὶ ψυχὰς χῶρος ἕεις λελάχοι».
δηλαδή,
«Εγώ
υπήρξα ο Πρόκλος, Λύκιος στην γενιά, τον οποίο ο
Συριανός
εδώ με ανέθρεψε διάδοχο της διδασκαλίας του.
Αυτός
εδώ ο κοινός τάφος δέχτηκε τα σώματα και των δύο,
μακάρι
και τις ψυχές μας κοινός τόπος να τις λάβει»
Τύχηι Αγαθήι τον Ιούνιο του 1997 εντοπίσθηκε το επιτύμβιο
επίγραμμα του Συριανού, όπως παρουσιάζεται στην φωτογραφία.
Το επίγραμμα είναι το παρακάτω :
. . ] μὲν
Συριανὸς ἔχεν πόλον, εὖτ’ ἐπὶ γ[αῖαν
. ˘ ]μενος
μακάρων ἀρτιτελὴς ἔμολε[ν.
δεῖξας] δ’ ἀνθρώποισι
ὅπως σοφόν ἐστι γ[ενέσθαι
ἄψ πάλιν ἀ]θανάτων
ἐς πόλον αὖτις ἔβη.
Η μελέτη του κατέδειξε ότι το επίγραμμα αυτό, το οποίο βρίθει
πλατωνικών και νεοπλατωνικών όρων, πολύ
πιθανόν αναφέρει ότι :
«Των
Άστρων μεν ο Συριανός κατείχε τον πόλο, όταν επί της γης
πεθαίνοντας
ήλθε στους μακάριους θεούς μυημένος.
αφού
έδειξε στους ανθρώπους πόσο είναι δυνατόν να γίνει κανείς σοφός
πάλι
πίσω μετέβη στον πόλο των αθανάτων»
Μιας και ο Πρόκλος ετάφη σε κοινό τάφο με τον Συριανό, η
απάντηση για το ποιος κοινός τόπος εύχεται να λάβει τις ψυχές και των δύο, που
αναφέρει ο Πρόκλος στο επίγραμμα του, είναι ο πόλος των αθανάτων, δηλαδή ο
θείος κόσμος.
Με άλλα λόγια, ο Συριανός, ο οποίος ήλθε μυημένος στην γη για να
διδάξει τους ανθρώπους, έχει πλέον επιστρέψει στον θείο κόσμο, στον οποίο
εύχεται και ο Πρόκλος να μεταβεί μετά
τον θάνατο του.
Άλλωστε, ο ίδιος ο Πρόκλος αναφέρει για τον δάσκαλο του Συριανό
ότι :
«Εκείνος
υπήρξε αληθινός συγχορευτής του Πλάτωνα που συμπληρώθηκε πλήρως από την θεϊκή
αλήθεια και κατέστη για εμάς οδηγός αυτής της θεωρίας και αληθινός
ιεροφάντης τούτων των θεϊκών λόγων.
Γι'αυτόν εγώ θα έλεγα ότι ήρθε στους ανθρώπους
σαν πρότυπο της φιλοσοφίας, προς όφελος των ψυχών που βρίσκονται εδώ κάτω,
ως ανταπόδοση για τα αγάλματα, για τους ναούς, για την ίδια την λατρεία στο
σύνολο της, επικεφαλής της σωτηρίας για τους ανθρώπους που ζουν τώρα
και για όσους θα ζήσουν στο μέλλον».
Η σύμπτωση του
επιγράμματος του Συριανού με αυτήν την αναφορά του Πρόκλου για τον
Συριανό, και δεδομένης της αφοσίωσης του Πρόκλου στον δάσκαλο του, μας οδηγεί
στην σχεδόν βεβαιότητα, ότι το επίγραμμα του Συριανού πρέπει να έχει γραφτεί
από τον ίδιο τον Πρόκλο! Ίσως δε και ο ίδιος ο Πρόκλος να το είχε χαράξει επί
του μαρμάρου το οποίο το φέρει!
Το σημείο στο οποίο βρέθηκε συνάδει με την αναφορά του Μαρίνου
για τον χώρο ταφής του Πρόκλου-μιας και ο τάφος τους ήταν κοινός- και ίσως, αν
αποκλεισθεί η περίπτωση μεταφοράς του από άλλο σημείο, εκεί κοντά να υπάρχει
και το επίγραμμα του Πρόκλου, όπως το γνωρίζουμε, και φυσικά ο κοινός τάφος των
δύο φιλοσόφων! Είθε κάποτε και αυτά να βγούν στο φως!
[Για λόγους προστασίας του σημαντικότατου αυτού επιγράμματος,
επειδή εκτίθεται σε δημόσιο χώρο, δεν γίνονται περισσότερες αναφορές που θα
μπορούσαν να προσδιορίσουν την θέση του. Ήδη το επίγραμμα αυτό φέρει πάνω του πρόσφατο
σημάδι βανδαλισμού! Δυστυχώς το Ελληνικό κράτος, απαξιώντας την σημασία
ενός τέτοιου ευρήματος, το έχει αφήσει εντελώς εκτεθειμένο και απροστάτευτο]
