Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ - ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΘΥΡΑΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΘΑΛΑΜΟΥ

Σήμερα 20/6/0215 επεσκέφτηκαν τον Τύμβο Καστά και ξεναγήθηκαν από την κα Περιστέρη βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου  με  επικεφαλής την  πρόεδρο της επιτροπής πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Σίλβια Κόστα η οποία δήλωσε : “Αισθάνομαι μεγάλη συγκίνηση όπως αυτή που ένιωσαν οι αρχαιολόγοι όταν ανακάλυψαν το μνημείο. Εντυπωσιάστηκα από την ποιότητα και το επίπεδο του έργου”.

Δήλωση που πολύ θα θέλαμε να είχαμε ακούσει και από επίσημα χείλη της πολιτείας....


Σχετικό βίντεο από την επίσκεψη και τις δηλώσεις των επισκεπτών :  ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΒΟΥΛΈΥΤΩΝ ΣΤΟΝ ΤΥΜΒΟ ΚΑΣΤΑ


Ο δημοσιογράφος Γιώργος Ροδάκογλου συνοψίζει με λίγα λόγια το κλίμα της επίσκεψης :

"ΣΗΜΕΡΑ. Μια καλή στιγμή για την Κατερίνα Περιστέρη και για όλους μας. ‘Αφωνοι…. έμειναν η πρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οκτώ ευρωβουλευτές και άλλα στελέχη της Ε.Ε από την επίσκεψη τους στην ανασκαφή στο τύμβο Καστά. Θα προτείνουν η ανασκαφή να κηρυχτεί μνημείο UNESCO. — στην τοποθεσία Αρχαία Αμφίπολης Λόφος Καστά"

Το καινούργιο στοιχείο όμως που προέκυψε από την επίσκεψη αυτή δεν είναι μόνο τα παραπάνω αλλά αυτό που συνάγεται από κάποιες φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν από δημοσιογράφους που συνόδευαν τους επισκέπτες και ειδικά φωτογραφίες από την θύρα του θαλάμου Θ3.

Παρατίθενται σχτικές φωτογραφίες από τον δημοσιογράφο Δημήτρη Κώττα :

και από τον δημοσιογράφο Γιώργο Ροδάκογλου :

Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι είναι εμφανές ότι η θύρα του θαλάμου Θ3 δεν είναι πλήρης,  καθώς όπως φαίνεται από τις φωτό δεν εκτίθενται κάποια κομμάτια της.

ΑΝ ΛΟΙΠΟΝ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΛΑΘΟΣ στα δεδομένα που προκύπτουν από τις φωτογραφίες, τότε τίθεται  ένα  μεγάλο ερώτημα : Μήπως έχουν μεταφερθεί για κάποιου είδους συντήρηση ή δεν έχουν βρεθεί ;

Η πρώτη περίπτωση είναι μεν δυνατή αλλά μάλλον πολύ απίθανη, χωρίς βέβαια να αποκλείεται.

Με την επιφύλαξη λοιπόν ότι όντως κάποια κομμάτια δεν  έχουν βρεθεί τότε τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι σημαντικά :

Πως είναι δυνατόν να μην έχουν βρεθεί ; 

Ποιός και για ποιόν λόγο τα είχε απομακρύνει εκτός του ταφικού μνημείου (προφανως πριν την επίχωση του) ;

Και τώρα που έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για την κατάσταση της θύρας του θαλάμου Θ3 φυσικά επανατίθενται τα ερωτήματα που  προέκυψαν από τότε που ανεκοινώθη η εύρεση της θύρας και της κατάστασης της :

Πως έγινε η θραύση της θύρας με τέτοιο τρόπο;

Παρατηρούμε  ότι το δεξί  θυρόφυλλο είναι σπασμένο στο επάνω δεξί μέρος. Αν η θραύση της θύρας έγινε από τυμβωρύχους τότε το σπάσιμο αυτό είναι πολύ παράξενο καθώς είναι λογικό ότι θα προκαλούσαν χτυπήματα στο ύψος περίπου του κεφαλιού τους και όχι σε τέτοιο "περίεργο" σημείο.


Με άλλα λόγια ο τρόπος και τα σημεία όπου έχει σπάσει η θύρα του θαλάμου Θ3 είναι πολύ περίεργο να έχουν γίνει από τυμβωρύχους.

Μήπως λοιπόν η θραύση της θύρας έχει γίνει από σεισμό; Αν ισχύει αυτό τότε η περίπτωση της τυμβωρυχίας ως αιτίας της κατάστασης της θύρας απομακρύνεται.

Και φυσικά παραμένει η απορία για το πως βρέθηκε ένα μεγάλο κομμάτι του θυρόφυλλου πάνω σε χώμα επίχωσης ύψους 1,5 μέτρων μέσα στον θάλαμο Θ2 ;

Το μυστήριο του τύμβου Καστά από ότι φαίνεται όχι μόνο συνεχίζεται αλλά μεγαλώνει.....

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-"ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΚΑΣΤΑ"

Ο πολύ καλός φίλος του ιστολογίου onar συνέταξε μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη "Περί των οικοδομημάτων επί του Τύμβου Καστά".

Ας την απολαύσουμε.......

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-Ο ΜΑΚΡΥΣ ΚΙΒΩΤΙΟΣΧΗΜΟΣ ΤΑΦΟΣ, Η ΤΕΦΡΟΔΟΧΟΣ ΚΑΙ Ο «ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ» : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ‘Η/ΚΑΙ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝ;

Στις 12/11/2014 η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ (http://www.yppo.gr/2/g22.jsp?obj_id=59112)  περιέγραφε τον κιβωτιόσχημο τάφο ο οποίος είχε ανευρεθεί  ως εξής :

«2. Οι εξωτερικές διαστάσεις του τάφου είναι μήκους 3,23μ., πλάτους 1,56μ. και σωζόμενου ύψους 1 μ. Ωστόσο, βρέθηκαν, κατά την ανασκαφή, ορθοστάτες από την ανωδομή του τάφου, που μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80μ.

3. Εντός του τάφου δημιουργήθηκε μια επιμήκης βάθυνση πλάτους 0,54μ.και μήκους 2,35μ. (φωτό 3). Πρόκειται για τη θέση στην οποία τοποθετήθηκε ξύλινο φέρετρο. Βρέθηκαν, διάσπαρτα, σιδερένια και χάλκινα καρφιά, καθώς και οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία του φερέτρου (φωτο 4). Επισημαίνεται ότι το συνολικό ύψος του τρίτου θαλάμου από την κορυφή της θόλου έως τον πυθμένα του τάφου είναι 8,90μ.»

Αυτό που έκανε εντύπωση σε όλους μας ήταν το μεγάλο μήκος του κιβωτιόσχημου τάφου (εξωτερικού μήκους ,23 και θέση φερέτρου  2,35μ)  που μας οδήγησε υποσυνείδητα εν πρώτοις  στην υπόθεση ότι ο νεκρός ήταν υψηλός, αλλά επίσης και στο πολύ μικρό πλάτος του φερέτρου (0,54μ) που είναι σχεδόν αδύνατο να χωρέσει έναν νεκρό, εκτός εάν ο νεκρός έχει πιθανόν αφυδατωθεί, ίσως μετά από μια διαδικασία μουμιοποίησης . Όσο όμως υψηλός και να ήταν ο νεκρός, το μεγάλο αυτό μήκος πάλι εξέπληττε.

Η εν συνεχεία ανακοίνωση ότι οι σκελετοί ήταν πέντε περιέπλεξε την κατάσταση και «θόλωσε» την εικόνα για το αν και ποιος μπορεί να είναι ο σκελετός του «ενοίκου» του Τάφου της Αμφίπολης.

Όμως στις 9/3/2015 ο κ.Λεφαντζής σε μια συνέντευξη του στα «Παραπολιτικά» κάνει την εξής  εκπληκτική αποκάλυψη :

“Στην ερώτησή αν αυτός που έχει βρεθεί είναι ο βασικός τάφος, ο κ. Λεφαντζής λέει: «Οι ενδείξεις που έχουμε, ιδίως στον τέταρτο χώρο, μας δίνουν μέσα στο όρυγμα του κιβωτιόσχημου τάφου δύο θέσεις: αυτές μιας νεκρικής κλίνης και μιας τεφροδόχου. Οι σκελετοί βρέθηκαν σε πιο ψηλά στρώματα και μαρτυρούν τη βίαιη κατάληξη κάποιων ανθρώπων στο σημείο όπου βρέθηκαν είτε λόγω της
λατρευτικής ιδιότητας του χώρου είτε για εξιλέωση από τις λεηλασίες που είχαν προηγηθεί στον χώρο»”

( http://www.parapolitika.gr/article/148930/peristeri-lefantzis-o-tymvos-kasta-tis-amfipolis-kryvei-polla-akomi)

Κατ’αρχήν μας αποκαλύπτει ότι εκτός από θέση για νεκρική κλίνη ευρέθη και θέση για τεφροδόχο!  Τι σημαίνει αυτό;

Είτε σημαίνει ότι οι βασικοί νεκροί είναι δύο, ο ένας αποτεφρωμένος και άλλος θαμένος, είτε ότι η τεφροδόχος περιείχε τα υπολείμματα καύσης  του νεκρού και η νεκρική κλίνη αποτελούσε απλώς  «εξοπλισμό» του τάφου, όπως συναντήσαμε και στον τάφο του Φιλίππου όπου η λάρνακα με τα οστά του ήταν επί της νεκρικής κλίνης. Νομίζω ότι η δεύτερη περίπτωση πρέπει να αποκλεισθεί, κυρίως γιατί μιλάμε για κιβωτιόσχημο τάφο.

Άρα καταλήγουμε ότι οι βασικοί νεκροί του τάφου είναι δύο! 

Το πρώτο ερώτημα που αβίαστα τίθεται είναι τι έγινε η τεφροδόχος; Βρέθηκε - ακέραιη ή έστω κατεστραμμένη-  ή δεν ευρέθη; Οστά φαίνεται  ότι βρέθηκαν.

Τίθεται επίσης το καίριο  ερώτημα, ο τάφος κατασκευάστηκε εξ αρχής για τους δύο ή φτιάχτηκε για έναν και στην συνέχεια ετάφη και ο άλλος; Φαίνεται  από το μέγεθος του τάφου ότι η πρόθεση ήταν από την αρχή να ενταφιαστούν δύο νεκροί, μιας και φαίνεται σχεδόν αδύνατο να φτιάχτηκε ο  τάφος και να «επεκτάθηκε» κάποια στιγμή αργότερα  για να υποδεχτεί και τον δεύτερο.  

Αν λοιπόν οι νεκροί ήταν δύο, τα οστά τους ανήκουν στα οστά των πέντε σκελετών που βρέθηκαν ή όχι;  Και σε κάθε περίπτωση  ποιανών είναι οι άλλοι τρεις σκελετοί;  Ο κ. Λεφαντζής συμπεραίνει ότι  «Οι σκελετοί βρέθηκαν σε πιο ψηλά στρώματα και μαρτυρούν τη βίαιη κατάληξη κάποιων ανθρώπων στο σημείο όπου βρέθηκαν είτε λόγω της λατρευτικής ιδιότητας του χώρου είτε για εξιλέωση από τις λεηλασίες που είχαν προηγηθεί στον χώρο».

Συνεπώς τα σκελετικά υπολείμματα (μερικά αν όχι όλα) δεν αποτελούν ταφές. 

Στο συμπέρασμα αυτό έχουμε καταλήξει ήδη και εμείς από προηγούμενες αναρτήσεις  όπου προσπαθήσαμε να δώσουμε μια εξήγηση για το ποιοι μπορεί να είναι οι ευρεθέντες σκελετοί και υποθέσαμε ότι κάποιοι από τους σκελετούς αποτελούν παραπλανητικές ταφές.  Η προσέγγιση του κ. Λεφαντζή  δεν μπορεί  να αποκλείσει αυτήν την περίπτωση  αυτή μιας και αναφέρεται  στην ύπαρξη τους εκεί «λόγω της λατρευτικής ιδιότητας του χώρου».

Αν όμως λάβουμε υπ’όψιν την επιμελημένη επίχωση του Ταφικού μνημείου όπως αναπτύξαμε σε προηγούμενη ανάρτηση ( Η «ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΕΠΙΧΩΣΗ» ) φαίνεται ότι με μεγάλη πιθανότητα κάποιος ή κάποιοι από τους νεκρούς να  αποτελούν και τον λόγο ύπαρξης αυτής της επίχωσης!

Μιας και αναφέραμε το θέμα της επίχωσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ.Λεφαντζής επιβεβαίωσε σε μια συνέντευξη του στην εφημερίδα «ΒΗΜΑ»  στις 8/3/2015 την εκτίμηση που είχαμε κάνει από τον Αύγουστο του 2014 περί εσκεμμένης επίχωσης, περί εσκεμμένων ανοιγμάτων στους διαφραγματικούς τοίχους  για διευκόλυνση της επίχωσης και της χρήσης της μαρμάρινης πλάκας ως «ράμπας» για την επίχωση!

Συγκεκριμένα αναφέρει :

[Θεωρείτε ότι η επιχωμάτωση του τάφου έγινε από ανθρώπινο χέρι;

«Μάλιστα. Η επιχωμάτωση έχει γίνει σε στρώσεις και ήταν ένα αρκετά επίπονο οικοδομικό έργο για το οποίο έχουμε δεδομένα. Σίγουρα δεν προήλθε από τσουνάμι...».

Και είχατε πει ότι χρησιμοποιήθηκε και η στήλη επάνω, της οροφής.

«Η στήλη της οροφής τούς ήταν χρήσιμη κατά την κατάχωση διότι λειτουργούσε ως ράμπα για την πρόσβαση ανάμεσα στα δύο ανοίγματα, στα τύμπανα. Στο τύμπανο του διαφράγματος με τις Κόρες και επάνω από την πόρτα του ταφικού θαλάμου, ακριβώς στην ίδια πλευρά, έχουμε τα δύο μικρά ανοίγματα. Αυτά "γεφυρώνονται" με το σωζόμενο τμήμα της οροφής»] ( http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=683548 )

Αναλύοντας  μια  συνέντευξη της κας  Περιστέρη στην εφημερίδα Real  την  1 Μαρτίου 2015 καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ένας από τους νεκρούς  ύψους 1,60μ, ο αποκληθείς ως «κοντούλης» να είναι ένας από τους νεκρούς στους οποίους ανήκει ο τάφος. ("Ο ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ ΝΕΚΡΟΣ 1,60μ" )

Και κατ’επέκταση ισχυρή υποψηφιότητα ως δεύτερος «ένοικος του τάφου»  θέτει ο αποτεφρωμένος νεκρός  του οποίου βρέθηκαν 9  οστά, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ. ( ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΕΣ ΟΙ ΤΑΦΕΣ ; )

Ένα επιπρόσθετο χαρακτηριστικό που ενισχύει την υπόθεση των δύο νεκρών είναι ότι τα κεφάλια των δύο σφιγγών δεν ήταν αντικρυστά  αλλά το ένα κοίταζε προς τα έξω και το άλλο προς τα μέσα όπως απεκάλυψε ο κ. Λεφαντζής  :

[Ο ιταλός μελετητής Αντόνιο Κόρσο δήλωσε πρόσφατα ότι το κεφάλι της μιας κοιτούσε προς τα μέσα και της άλλης προς τα έξω. Εχει βάση η εκτίμηση αυτή;

«Ναι, με τον Κόρσο συμφωνούμε. Η μία κοίταζε προς τα μέσα και άλλη προς τα έξω. Το κεφάλι της σφίγγας που κοιτάζει προς τα έξω το βρήκαμε. Αυτό που κοιτάζει προς τα μέσα δεν το βρήκαμε, σώζεται όμως η διαμορφωμένη βάθυνση για την ένθεσή του, όπως ακριβώς και τα σημεία ένθεσης των φτερών». (http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=683548)]

Κατά την  άποψη μου αυτό είναι ισχυρή ένδειξη ότι οι νεκροί στο ταφικό μνημείο ήταν δυο και ότι αυτή η «ασυμμετρία» των κεφαλιών των Σφιγγών ήταν σίγουρα συμβολική, μιας και το κεφάλι της σφίγγας συμβολίζει την λογική ψυχή του ανθρώπου, άρα εν προκειμένου των νεκρών.  Περισσότερα περί του συμβολισμού στον τάφο θα υπάρξουν σε νεώτερη ανάρτηση.

Αυτή η απλότης του κιβωτιόσχημου τάφου σε συνδυασμό με το εκπληκτικό ταφικό μνημείο  υπερτονίζει το πόσο σημαντικοί είναι οι νεκροί, πράγμα που σημείωσε και η κα Παλιαδέλη σε μια συνέντευξη της :

«Ο συγκεκριμένος κιβωτιόσχημος χώρος υποδοχής του νεκρού μπορεί να είναι σεμνός, όμως όλο αυτό που στήθηκε από πάνω του δεν μπορεί να ανήκει σε κάποιον 'κοινό θνητό'. Δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο το ένα από το άλλο. Απ ό,τι φαίνεται, άλλωστε, ο τάφος είναι τοποθετημένος συμμετρικά στο συνολικό οικοδόμημα. Αποκλείω το ενδεχόμενο να προϋπήρχε ο τάφος και από πάνω του να πήγαν να έχτισαν το υπόλοιπο οικοδόμημα.

Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπές ταφικό μνημείο, συνολικά, που φιλοξένησε έναν πολύ σημαντικό άνθρωπο»

( http://news247.gr/eidiseis/psixagogia/politismos/Amfipoli-news/amfipolh-semnos-o-tafos-spoydaios-o-nekros.3138412.html ).

Αν ανατρέξουμε στην αρχή της ιστορίας, θα δούμε ότι η αρχαιολόγος Dorothy King υπεστήριζε μετ’ επιτάσεως ότι ο συγκεκριμένος τάφος είχε κατασκευαστεί  κατ έντολήν του Μεγάλου  Αλεξάνδρου, όμως αυτός δεν είχε ταφεί εκεί μιας και όλες οι πηγές παραπέμπουν στο ότι έχει ταφεί στην Αλεξάνδρεια. Καθώς η Dorothy King παρακολουθούσε το θέμα πριν ακόμα αυτό φουντώσει και την εποχή που οι ειδήσεις για αυτό δεν υπέκειντο σε περιορισμό, φαίνεται ότι πολύ πιθανόν να είχε αποκτήσει πληροφόρηση από την ανασκαφική ομάδα, όπως διετείνοντο αρκετοί  ιστότοποι τότε.

Αλλωστε το είχε εξομολογηθεί στο ιστολόγιο  της στις 9.9.2013 όπου έλεγε :

«I am reluctant to write too much about the Amphipolis Tomb as I do not feel comfortable giving out information that has not officially been shared with the public. An original theory was to link it to Alexander's widow and son. Since then a lot more has been excavated of the structure, and some inscriptions have been found, giving pretty strong evidence about the use of the tomb. None of the inscriptions in any way suggest that it was the final resting place of Alexander the Great, and in fact every credible ancient source states that he was buried in Alexandria in Egypt. The tomb was destroyed in antiquity, possibly as at Vergina by Pyrrhus, and then restored. The chambers have not been investigated, so anything anyone says about them is pure conjecture.

The finds are very important, so I very much hope that this nonsense speculation does not lead to people now being disappointed with them. I have seen many ridiculous press releases by archaeologists seeking publicity for their excavations, but this speculation has nothing to do with anyone connected to the dig. Blog post coming soon».

Δηλαδή ότι είχε πληροφορίες που δεν είχαν ακόμα δημοσιευθεί, ότι είχαν βρεθεί επιγραφές που απεκάλυπταν την χρήση του Τύμβου, ότι ο τάφος καταστράφηκε  και  αποκαταστάθηκε την εποχή του Πύρρου, ότι οι θάλαμοι (!) δεν είχαν ακόμα ερευνηθεί και ότι –σύμφωνα με τις επιγραφές  δεν ήταν ο τάφος του Αλεξάνδρου. Και αυτά από τον Σεπτέμβριο του 2013!

( http://phdiva.blogspot.com/2013/09/house-keeping.html)

Εμμέσως δε υπονοεί ότι ο τάφος έχει σχέση με τον Ηφαιστίωνα στην ανάρτηση της όπου αναρωτιέται αν ο Αλέξανδρος εξεπλήρωσε τις επιθυμίες του (http://phdiva.blogspot.com/2014/08/were-alexanders-wishes-fulfilled.html.

Ενώ σε μια άλλη ανάρτηση της  υπονοεί ότι εμπλέκεται ο Αλέξανδρος με τον Ηφαιστίωνα καθώς αναρωτιέται αν υπάρχει και δεύτερος  τάφος εκεί κοντά.

«The idea of a smaller monument to complement the larger one has no equivalent that I can think of. But given that Alexander was worshiped alongside his friend Hephaestion in many of his cults in Egypt, and that one of the things Alexander did before he died was order a tomb for Hephaestion ... it could almost serve as a 'gateway' to the larger heroon, the way gates to sanctuaries served?  No, I do not think that there are two tombs, but I also think it is worth exploring ideas and it is not impossible.  It is only by discussing our ideas that we can clarify our thoughts».

[http://phdiva.blogspot.com/2014/10/amphipolis-oh-ye-of-little-faith.html]

Αλήθεια, από πού ξέρει ότι ο Αλέξανδρος είχε παραγγείλει έναν  τάφο για τον Ηφαιστίωνα; Δεν νομίζω ότι αυτό αναφέρεται στα κείμενα.

Και γιατί όμως εμπλέκει τώρα και τον Αλέξανδρο ενώ μέχρι κάποια στιγμή το φθινόπωρο του 2014 ο Αλέξανδρος για εκείνη απεκλείετο να είχε ταφεί εκεί. Μήπως από τα δημοσιευμένα ευρήματα τότε ή από άλλες πηγές είχε πληροφόρηση ότι ο τάφος ενδέχεται να ανήκει (και) στον Αλέξανδρο;

Αλλά και σχετικά πολύ πρόσφατα (11-12-2014) λέει ότι αν ο νεκρός είναι άνδρας τότε είναι πολύ πιθανόν ότι τα οστά θα είναι κάποιου όπως ο Ηφαιστείων!

"So that's why I think that if the bones are male, they are most likely to be those of someone like Hephaestion"(http://phdiva.blogspot.com/2014/11/amphipolis-bones.html )

Βέβαια η ανάγνωση του τέλους της πρότασης είναι αμφίσημη : Το «κάποιου όπως ο Ηφαιστείων» σημαίνει ότι είναι μάλλον του Ηφαιστείωνα ή ότι ο νεκρός είναι όπως ο Ηφαιστείων, δηλαδή ο Αλέξανδρος! (μιας και συγκρίσιμος με τον Ηφαιστείωνα είναι μόνο ο Αλέξανδρος).

Ας μην ξεχνάμε δε ότι  και ο καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Θεόδωρος Μαυρογιάννης σε εισήγηση του από τις 12/9/2014 υπεστήριξε ότι  «Ο "Ένοικος" του Τύμβου Καστά είναι ο Ηφαιστίωνας»

(http://www.skai.gr/news/culture/article/265391/amfipoli-enoikos-tou-tumvou-kasta-o-ifaistionas-ektima-arhaiologos-/ ) 

Είναι σίγουρο ότι οι επιγραφές που βρέθηκαν και κατά την Dorothy King και αποκαλύπτουν την χρήση του τύμβου θα έχουν πολύ σημαντικές πληροφορίες μιας και συνηθίζετο στα έργα να καταγράφεται ο κατασκευαστής, ο σκοπός κατασκευής και το κόστος της. Αλλωστε ως επισκέψιμος ο χώρος σίγουρα θα είχε σχετικές επιγραφές με αναφορά στον νεκρό και στο μνημείο.

Αν λοιπόν οι υποθέσεις και η ανάλυση που προηγήθηκε έχουν βάση τότε ίσως η ιστορία της υπόθεσης έχει ως εξής :

-          Ο Ηφαιστείων πεθαίνει στα Εκβάτανα , μεταφέρεται μετά από κάποιους μήνες στην Βαβυλώνα όπου αποτεφρώνεται.

-          Ο Αλέξανδρος μόλις έμαθε τον θάνατο του Ηφαιστίωνα παραγγέλνει την κατασκευή ενός λαμπρού ταφικού μνημείου προς τιμήν του με σκοπό να εναποτεθούν τα οστά του εκεί.  Σχετική τεκμηρίωση παρέχει η εισήγηση του καθηγητή κ.Μαυραγάνη. Μετά την αποτέφρωση τα οστά του μεταφέρονται στην Μακεδονία και συγκεκριμένα στην Αμφίπολη. Εκεί θάβονται μόλις ολοκληρώνεται ο τάφος .

-          Λίγους μήνες όμως μετά την αποτέφρωση του Ηφαιστείωνα πεθαίνει και ο Αλέξανδρος στην Βαβυλώνα και μεταφέρεται στην Αλεξάνδρεια όπου και θάβεται.

-          Όμως ο αρχικός προορισμός της σορού του Αλεξάνδρου ήταν η Μακεδονία όπως μας λέει ο Παυσανίας.  Ενώ όμως όλοι υποθέτουν ότι ήταν οι Αιγές, ίσως το γεγονός ότι ο φίλος του και ισόθεος Ηφαιστείων είχε ταφεί  στην Αμφίπολη  (ή  προορίζετο να ταφεί μιας και ο τάφος να μην είχε ακόμα ολοκληρωθεί) ο τελικός προορισμός του ήταν η Αμφίπολη.

-          Δεδομένου ότι ο τάφος ήταν ακόμα στο στάδιο κατασκευής (εκτιμάται ότι η κατασκευή του διήρκησε δύο χρόνια περίπου  και  «κατά σύμπτωση» η αρμάμαξα με την σορό του Αλεξάνδρου ξεκίνησε από την Βαβυλώνα δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου)  ο ταφικός θάλαμος και ο κιβωτιόσχημος τάφος ετοιμάστηκαν για να υποδεχτούν και την σορό του Αλεξάνδρου. Για αυτό και ο κιβωτιόσχημος τάφος είχε τέτοιες διαστάσεις ώστε να υποδεχτεί και την τεφροδόχο με τον Ηφαιστίωνα και την σορό του Αλεξάνδρου. Έτσι στολίζεται με όλα εκείνα τα σύμβολα που αρμόζουν σε δύο αφηρωισμένους νεκρούς, ιδιαίτερα δε για τον Αλέξανδρο τοποθετούνται οι ρόδακες αλλά και το χαρακτηριστικό γαλάζιο μάτι στο άλογο του ψηφιδωτού (κατ’εμέ το αδιαμφισβήτητο και καταλυτικό χαρακτηριστικό που παραπέμπει στον Αλέξανδρο -βλέπε   ΤΟ ΜΑΤΙ... ΠΟΥ «ΒΓΑΖΕΙ ΜΑΤΙ» ).

-          Οι Σφίγγες στην είσοδο έχουν τα κεφάλια τους στραμμένα το ένα προς τα μέσα και το άλλο προς τα έξω παραπέμποντας στην ύπαρξη δύο νεκρών μέσα στο ταφικό μνημείο. Ισως ο συμβολισμός να παραπέμπει στο ότι από τους δύο νεκρούς μόνο ο ένας ήταν μέσα, ενώ η δεύτερη σφίγγα κοίταζε προς τα έξω αναμένοντας να δει να έρχεται και ο δεύτερος νεκρός.

-          Όμως τελικά, λόγω της υφαρπαγής της σορού του Αλεξάνδρου από τον Πτολεμαίο  θάβεται μόνο ο Ηφαιστείων και το μνημείο γίνεται επισκέψιμο για να τιμάται ο αφηρωισμένος  και εντόπιος ήρωας   Ηφαιστείων. Η τεφροδόχος με τα οστά του κρύπτεται στον κιβωτιόσχημο τάφο  και  τοποθετείται  το δάπεδο του ταφικού θαλάμου. Όπως προκύτπει από τις διαστάσεις που εδόθησαν από το υπουργείο, ενώ «σε βάθος 1,60μ. από τους σωζόμενους λίθους του δαπέδου, αποκαλύφθηκε μεγάλος κιβωτιόσχημος τάφος» βρέθηκαν «ορθοστάτες από την ανωδομή του τάφου, που μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80μ» που σημαίνει ότι προεξείχαν τουλάχιστον κατά 20 εκ. από το δάπεδο σχηματίζοντας  έτσι «τράπεζα προσφορών» προς τιμήν του νεκρού ή/και χώρος απόθεσης των (μετέπειτα) παραπλανητικών ταφών.  Η κα Παλιαδέλη είχε παρατηρήσει το γεγονός του ότι οι ορθοστάτες προεξείχαν από το δάπεδο  αυτό σε μια τηλεοπτική της συνέντευξη και εξέφρασε την έκπληξη της.

-          Το ταφικό μνημείο λειτουργεί έτσι έως το 276 όπου οι γαλάτες του Πύρρου καταστρέφουν το μνημείο, το μνημείο αποκαθίσταται. Ισως στην συνέχεια να υπήρξαν και άλλες καταστροφές που οδηγούσαν σε διαδοχικές αποκαταστάσεις στο μνημείο.

-          Κάποια στιγμή, μετά από κάποια επιδρομή απεφασίσθη να υπάρξει τοποθέτηση παραπλανητικών νεκρών επί του ταφικού θαλάμου ή ίσως για εξιλέωση για τις λεηλασίες που είχαν γίνει.

-          Αργότερα ο Σεβήρος ή ο Καρακάλλας μετέφεραν και την σορό του Αλεξάνδρου και την ενταφίασαν στο ταφικό μνημείο και θέλοντας να προστατεύσουν τον πολύτιμο για αυτούς νεκρό (έτσι ίσως εξηγείται και το γεγονός ότι προέβησαν σε αυτήν την επιμελημένη επίχωση-ο Ηφαστείων από μόνος του δεν νομίζω ότι θα προσήλκυε τον σεβασμό των Ρωμαίων) (βλέπε σχετική επιχειρηματολογία στην ανάρτηση «Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΕΠΙΧΩΣΗ») επίχωσαν συστηματικά το ταφικό μνημείο. Το ότι ο τάφος προορίζετο και για τον Αλέξανδρο θα το είχαν μάθει από βιβλία που ευρίσκοντο στην Αλεξάνδρεια και που ο Σεβήρος φρόντισε να εξαφανίσει. Έτσι λοιπόν εξηγείται και η παρουσία του «κοντούλη» μέσα στον κιβωτιόσχημο τάφο.

-          Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι οι αφηρωισμένοι νεκροί ευρίσκοντο μέσα στον τάφο όταν έγινε η επίχωση, αλλοιώς είναι δύσκολο να ερμηνευθεί γιατί οι Ρωμαίοι να προχώρησαν σε τέτοια επιμελημένη επίχωση για να προστατέψουν δύο αγάλματα και ένα ψηφιδωτό. Σε καμία άλλη περίπτωση δεν συμπεριφέρθηκαν ανάλογα.

-          Όταν λοιπόν έγινε η επίχωση, λόγω του βάρους του χώματος ή  ίσως αργότερα λόγω κάποιου σεισμού, κατέρρευσε το δάπεδο του νεκρικού θαλάμου και οδήγησε στην εικόνα την οποία συνάντησαν οι ανασκαφείς. (σχετική εξήγηση έχει δοθεί στην ανάρτηση :  «Ο ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ ΝΕΚΡΟΣ 1,60μ»).

Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν ανασκαφικά ευρήματα τα οποία δεν έχουν ανακοινωθεί και τα οποία είναι πολύ σημαντικά και τα οποία ξεκαθαρίζουν σε μεγάλο βαθμό το μυστήριο του Τύμβου Καστά. 

Πρέπει να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε τις ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας οι οποίες από ό,τι φαίνεται θα μας κάνουν να ζήσουμε μεγάλες στιγμές!

Εν τω μεταξύ, εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ερευνούμε και να αναλύουμε όσα στοιχεία πέφτουν στην αντίληψη μας, με κριτικό μάτι όμως και χωρίς προκαταλήψεις.

Γιατί, όπως είπε και ο κ.Λεφαντζής :  «Πολλοί είδαν, λίγοι κατανόησαν».


[Απαγορεύεται η αναδημοσίευση της ανάρτησης αυτής χωρίς αναφορά στην πηγή και χωρίς την πλήρη αναγραφή όλων των συντακτών όπως ακριβώς αναφέρονται σε αυτήν. Σε αντίθετη περίπτωση το ιστολόγιο επιφυλάσσεται για χρήση κάθε νομίμου δικαιώματος του]      

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ – Η «ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΕΠΙΧΩΣΗ»

Η επιμελημένη και δαπανηρή επίχωση του ταφικού μνημείου του Τύμβου Καστά περιέχει το κλειδί της λύσης του μυστηρίου του Τύμβου Καστά.  Αυτό οδηγεί και στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματα από το ταφικό μνημείο σίγουρα θα ήταν  για αυτούς που σφράγισαν το μνημείο πολύ σημαντικά για να προχωρήσουν σε αυτήν την επίχωση και δεδομένου ότι βρέθηκαν σκελετικά ευρήματα, αυτό σημαίνει ότι κάποιος ή κάποιοι από τους ευρεθέντες σκελετούς θα πρέπει να είναι πολύ σημαντικοί ώστε να χρειάζονται τέτοια επιμελημένη προστασία.

Μετά την παρουσίαση της ανασκαφικής ομάδας στις 29/11/2014 και την ανακοίνωση δεδομένων που δεν ήταν γνωστά προηγουμένως, φαίνεται ότι το ταφικό μνημείο του Τύμβου Καστά επιχωματώθηκε κατά την Ρωμαϊκή εποχή. 

Γιατί όμως οι Ρωμαίοι να μπουν στον κόπο και να υποστούν κόστος για να προστατέψουν το μνημείο; Και μόνο η ύπαρξη του σφραγιστικού τοίχου μπροστά από τις Καρυάτιδες είναι σημάδι ότι η επίχωση έγινε για προστασία του μνημείου και των περιεχομένων του και όχι ως μια απλή «εξαφάνιση από προσώπου γης».

Αλλωστε όπως αναφέρει και ο κ.Λεφαντζής στις 29/11/2014 η επίχωση του τάφου έγινε σχεδόν συγχρόνως με το ξήλωμα  του περιβόλου.  Αυτό δηλαδή που ξήλωναν οι Ρωμαίοι το προστάτευαν κιόλας; Μήπως λόγω της σημαντικότητας του έπρεπε να αποκρυβεί προστατεύοντας τέλεια όπως αποδεικνύεται το περιεχόμενο του;

Και τι Μακεδονικό είχε τόσο μεγάλη σημασία για τους Ρωμαίους και ειδικά για τον Σεβήρο  ή/και τον Καρακάλλα όπως θα δούμε παρακάτω;

Η περίπτωση αυτή σε ανύποπτο χρόνο είχε συζητηθεί από σχολιαστές του ιστολογίου (βλέπε: "ΑΝ ΣΩΖΟΤΑΝ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΙΣΩΣ ΝΑ ΕΙΧΑΜΕ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ" ) και με βάση τα τότε νεώτερα δεδομένα θεωρήθηκε ως πιθανή εξήγηση ότι η επιχωμάτωση του ταφικού μνημείου έγινε από τον Σεβήρο ή τον Καρακάλλα.  

Πράγματι οι Σεβήρος και Καρακάλλας χρονολογικά σχετίζονται με την σφράγιση του Τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια ο πρώτος  και με την τελευταία επίσκεψη κάποιου στον τάφο του Αλεξάνδρου ο δεύτερος.

Όμως ο Σεβήρος έχει να κάνει και με την αρπαγή από τους Αιγυπτιακούς ναούς όλων των βιβλίων ώστε να μην παραμείνει τίποτα από τα άρρητα που είχαν καταγραφεί σε αυτά, όπως μας λέει ο Δίων ο Κάσσιος στην Ρωμαϊκή του ιστορία 76.13.2:

Αφορούσε όμως μόνο τα γραφέντα σχετικά με άρρητες γνώσεις ή υπήρχαν και άλλα στοιχεία που έπρεπε να «εξαφανισθούν» από προσώπου γης όπως για παράδειγμα σχετικά με την ταφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου ; Δεν γνωρίζουμε, αλλά δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε μιας και αμέσως μετά ο Σεβήρος προχώρησε στο σφράγισμα του τάφου του Αλεξάνδρου!

Μήπως λοιπόν γι’αυτό μετά τον Σεβήρο/Καρακάλλα οι ιστορικοί δεν αναφέρουν τίποτα για τον τάφο του Αλεξάνδρου;

Βέβαια χρονολογικά υπάρχει μια ασυνέπεια. Ο υιός του Σεβήρου Καρακάλλας επισκέφτηκε τον σφραγισμένο από τον πατέρα του Σεβήρο Τάφο του Αλεξάνδρου Μήπως εδώ υπάρχει κάποιο θέμα με τα κείμενα καθώς όπως έχουμε δει υπάρχουν υποψίες ότι σε πολλά σημεία πιθανόν να έχουν υποστεί αλλοιώσεις; (βλεπε :  ΓΙΑΤΙ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΙΘΑΝΟΝ ΝΑ ΕΤΑΦΗ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ )

Ποιόν τάφο λοιπόν σφράγισε ο Σεβήρος και ποιον επισκέφτηκε ο Καρακάλλας; 

Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι ο Edward Gibbon στο έργο του "Η Ιστορία της Παρακμής και της Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας" δεν αναφέρει καθόλου τις επισκέψεις του Σεβήρου και του Καρακάλλα στον Τάφο του Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια, όπως παρατηρεί ο Edward Daniel Clark στο έργο του : "The Tomb of Alexander- A Dissertation on the Sarophagus brought Alexandria and now in the British Museum" στην σελίδα 64.

Δεδομένου ότι η συγγραφή του έργου του βασιζόταν σε πρωτότυπες πηγές είναι αξιοπερίεργο που αγνοεί τις αναφορές που ήδη γνωρίζουμε εμείς. Εκτός και αν είχε στην κατοχή του πηγές που έδιναν άλλη εικόνα για αυτό το θέμα.

Ας δούμε μια πολύ συγκροτημένη προσέγγιση από τους πολύ καλούς φίλους του ιστολογίου Έλενα Β. και Planet σχετικά με το θέμα που ίσως ρίχνει φως στο μυστήριο του ταφικού μνημείου.

================================================

Ο Σεπτίμιος Σεβήρος, ο Καρακάλλας κι ο τύμβος Καστά

Παίρνοντας ως δεδομένο όσα ανέφεραν οι ανασκαφείς στην ομιλία τους στο ΥΠΠΟ στις 29/11/2014 περί επίχωσης του μνημείου στο λόφο Καστά από τους Ρωμαίους, θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια υπόθεση εργασίας για το ποιος και γιατί θα μπορούσε να πραγματοποιήσει κάτι τέτοιο κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε ότι βρέθηκε το πέδιλο του γερανού το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους για να αφαιρεθεί υλικό από τον μαρμάρινο περίβολο, καθώς και ράμπες οι οποίες υποδηλώνουν ξεφόρτωμα υλικού από την κορυφή. Υποστηρίζεται επίσης στην ίδια ομιλία, ότι την ίδια εποχή που ακολούθησε το ξήλωμα του περιβόλου, θα πρέπει να έγινε και η κατάχωση του μνημείου, αν και η ακριβής χρονική απόσταση των δύο γεγονότων δεν προσδιορίστηκε.

Γνωρίζουμε από ευρήματα προηγούμενων ανασκαφών στην Αμφίπολη ότι στην εποχή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων έγιναν τιμητικά ψηφίσματα προς τους εξής αυτοκράτορες: Σεπτίμιο Σεβήρο, Μάρκο Αυρήλιο, Αντωνίνο, Καρακάλλα, Γέτα και Αδριανό (1).  Ο Καρακάλλας και ο Γέτας ήταν γιοι του Σεπτιμίου Σεβήρου. Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε σε δύο από αυτά τα πρόσωπα,  τον Σεβήρο και τον Καρακάλλα.

1. Σεπτίμιος Σεβήρος

Ο Σεβήρος διετέλεσε αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας μεταξύ του 193 και το 211 μ.Χ. Ο Δίων Κάσσιος αναφέρει πως ο Σεβήρος σφράγισε τον τάφο του Μεγάλου Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του εκεί το 199 μ.Χ.. Οι λόγοι για αυτή του την πράξη είναι άγνωστοι, δεν είναι όμως απίθανο ο ίδιος ο Σεπτίμιος Σεβήρος να επανέλαβε την πράξη της σφράγισης του αλεξανδρινού τάφου και λίγο αργότερα και στον τύμβο Καστά. Η επιμελημένη επίχωση του μνημείου με τους σφραγιστικούς τοίχους εσωτερικά του μνημείου ήταν ένα μεγάλο και μάλλον δαπανηρό έργο. Ενδεχομένως αυτός που διέταξε την επίχωσή του κατά τα ρωμαϊκά χρόνια να ήθελε να το προστατέψει και ταυτόχρονα να το αποκρύψει ώστε να μην δεχτεί άλλες επιθέσεις, αλλά ταυτόχρονα να το αφανίσει από την ιστορία. Από πού όμως θα μπορούσε να προκύψει ένα τέτοιο κινητρο για τον Σεβήρο; Ας δούμε κάποια στοιχεία που γνωρίζουμε για αυτόν. 

Ο Σεβήρος είχε στο προσωπικό του ιερό, αγάλματα του Ορφέα, του Ιησού και του φιλοσόφου Απολλώνιου Τυανέα (2). Τιμούσε δηλαδή στο ιερό του τρεις τόσο διαφορετικές θεότητες! Είχε μάλιστα αναθέσει στον σοφιστή Φλάβιο Φιλόστρατο (κατά παράκληση της γυναίκας του) να συντάξει την βιογραφία του θεοποιημένου φιλόσοφου Απολλώνιου Τυανέα σύμφωνα με χειρόγραφα που είχαν συγκεντρωθεί από τη σύζυγό του. 

Ο Απολλώνιος Τυανέας ο Νεοπυθαγόρειος, ήταν μια ιδιαιτέρως αινιγματική μορφή της Αρχαίας Ελλάδας. Έζησε τον 1^ο αιώνα (15-100μ.Χ.) ήταν ιερέας του Ασκληπιού και ένας από τους τελευταίους Πυθαγόρειους φιλοσόφους. Πίστευε ότι το Θείο μπορεί να το αναζητήσει κάποιος και να το βρει σε όλες τις θρησκείες και για αυτό το λόγο ταξίδεψε σε όλο τον γνωστό έως τότε κόσμο και έλαβε μέρος σε όλες της ανά τόπο άρρητες μυητικές τελετές. 

Ο Τυανέας ήταν τόσο σημαντική προσωπικότητα που ενέπνευσε όλους τους Ρωμαίους ηγέτες από την εποχή του Οκταβιανού Αυγούστου μέχρι και τον Σεβήρο. Ο φιλόσοφος Ευνάπιος έγραψε για τον Απολλώνιο: «Ο Τυανέας δεν είναι απλώς φιλόσοφος αλλά μία οντότητα – μέσον μεταξύ Θεών και ανθρώπων», ενώ ο Πορφύριος έγραφε πως ο Απολλώνιος ήταν «ανήρ φιλοσοφία πάση κεκοσμημένος» (3). Ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος (121-180 μ.Χ) παραδέχτηκε ότι χρωστούσε τη φιλοσοφία του στον Απολλώνιο.: «Από τον Απολλώνιο διδάχθηκα την ελευθερία της βούλησης και την κατανόηση, τη σταθερότητα στο σκοπό και να μην κοιτάζω τίποτα άλλο, ούτε για μια στιγμή, εκτός από το να σκέπτομαι λογικά» (3).

Έχοντας υπόψιν μας λοιπόν ότι ο Σεπτίμιος Σεβήρος λάτρευε σαν θεό του τον Απολλώνιο Τυανέα ο οποίος ήταν υπερασπιστής όλων των θρησκειών, θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι ο Σεβήρος περνώντας από την Αμφίπολη σεβάστηκε το ιερό μιας άλλης θρησκείας, στην οποία άλλωστε ίσως και να πίστευε αν αναλογιστούμε ότι στο ιερό του είχε άγαλμα του Ορφέα.

Μια διαφορετική εκδοχή για τα κίνητρα του Σεβήρου παρουσιάζεται από τον Ν. Saunders, (αρχαιολόγος και ανθρωπολόγος του University College London) στο βιβλίο του για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (4). O Saunders εστιάζει στο γεγονός πως μαζί με τον τάφο του Αλεξάνδρου σφραγίστηκαν σε αυτόν και μια σειρά από αποκρυφιστικά βιβλία που βρίσκονταν σε ναούς της Αλεξάνδρειας. Υποστηρίζει πως όταν ο Σεβήρος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια, αναγνώρισε τη συνύπαρξη μιας ασυνήθιστης μείξης παγανιστικών και αιγυπτιακών λατρειών (που είχαν τη βάση τους στην ιστορία της πόλης και στη στενή της σχέση με τον Αλέξανδρο και τους Πτολεμαίους), όπως και χριστιανικών λατρειών. Οι θρησκευτικές αυτές πρακτικές ήταν αντίθετες και με τη επίσημη θρησκεία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και η συνύπαρξη όλων αυτών των στοιχείων δημιουργούσε κινδύνους για τη σταθερότητα στην Αλεξάνδρεια και την ευρύτερη περιοχή. Το κίνητρο για τη σφράγιση του τάφου του Μ. Αλεξάνδρου (μαζί με τα αποκρυφιστικά βιβλία) ίσως εντοπίζεται σε αυτές τις ανησυχίες του Σεβήρου.  

Ίσως και τα αίτια της σφράγισης και απόκρυψης του μνημείου της Αμφίπολης να είναι παρόμοια, αν αποδώσουμε την πράξη στο Σεβήρο, ο οποίος επισκέφτηκε την περιοχή κατά τη διάρκεια της βασιλείας του. Στην Αμφίπολη της εποχής του Σεβήρου συνυπήρχαν αρκετές διαφορετικές λατρείες, όπως πχ. αποτυπώνεται σε μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο του 2ου μ.Χ. αιώνα. Το ανάγλυφο καταγράφηκε για πρώτη φορά απο περιηγητές του 19^ου αιώνα ως τμήμα της τοιχοποιίας εκκλησίας της Αμφιπόλεως. Πλέον βρίσκεται σε μουσείο της Ουγγαρίας (5) (Εικόνα 1). 

Εικονα 1 (πηγή: 5) Ανάγλυφη εικόνα σε μαρμάρινη πλάκα του 2^ου μ.Χ. αι. που βρέθηκε στην Αμφίπολη και είναι αφιερωμένη στο θεό Θεοδαίμονα, τον οποίο τιμούσαν στην Αμφίπολη

2. Καρακάλλας

Στην περίπτωση του Καρακάλλα, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορική αναφορά του περάσματός του από τη Μακεδονία, τη Θράκη και την Τροία, σε συνδυασμό με ένα κάπως αξιοπρόσεκτο αρχαιολογικό εύρημα.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρωδιανό, ο Καρακάλλας επισκέφτηκε το μακεδονικό σύνορο της Μακεδονίας στην Θράκη κι εκεί αυτοανακηρύχτηκε Μέγας Αλέξανδρος (6, 7)! Παρήγγειλε να ετοιμαστούν αγάλματα και πίνακες με τον Μέγα Αλέξανδρο και να τοποθετηθούν σε όλες τις πόλεις. Γέμισε το Καπιτώλειο και όλους τους ναούς της Ρώμης με αναπαραστάσεις του Μ. Αλεξάνδρου θέλοντας να πείσει όλους ότι ο ίδιος είναι ένας δεύτερος Μέγας Αλέξανδρος. Ο ίδιος ο Καρακάλλας φόρεσε μακεδονική ενδυμασία κι ονόμασε τους στρατηγούς του με τα ονόματα των αρχηγών του Αλέξανδρου. Τακτοποίησε ζητήματα στην περιοχή αυτή της Μακεδονίας όπως αυτός ήθελε και ξεκίνησε για την Πέργαμο στην Μικρά Ασία όπου ήθελε να μάθει για τις θεραπείες που προσέφερε το Ασκληπιείο εκεί. Μετά την Πέργαμο πήγε στην Τροία, όπου επισκέφτηκε όλα τα εναπομείναντα μνημεία. Στην Τροία κατέληξε στον τάφο/τύμβο που πιστευόταν εκείνη την εποχή πως ανήκε στον Αχιλλέα όπου πραγματοποίησε τελετές και αυτοανακηρύχτηκε Αχιλλέας.

Θέλοντας να αναβιώσει τα ομηρικά ταφικά έθιμα έψαξε για κάποιον που θα είναι ο Πάτροκλος κι έτσι βρήκε τον Φαιστό, ένα αιχμάλωτό του, ο οποίος κρατούσε το αρχείο του Καίσαρα και τον δηλητηρίασε. Για τον Φαιστό, ο Καρακάλλας παρήγγειλε την ανέγερση μεγάλης ταφικής πυράς στην οποία τοποθέτησε στο κέντρο το σώμα του νεκρού (που αντιπροσώπευε τον Πάτροκλο). Έκανε θυσίες κι έκοψε λίγα από τα ελάχιστα μαλλιά του σε ένδειξη πένθους, όπως ορίζει το ομηρικό έθιμο και όπως είχε πράξει και ο Αχιλλέας. Με την ταφή του Φαιστού θέλησε να κάνει ότι κι ο Αχιλλέας με τον Πάτροκλο κι ότι ο Αλέξανδρος με τον Ηφαιστίωνα. 

Εικόνα 2 (πηγή: 10) Uvesic Tepe, πιθανός τύμβος του Φαιστού στην Τροία

Ο Σλήμαν έκανε ανασκαφές τόσο στον υποτιθέμενο τύμβο του Αχιλλέα (Kesik Tepe), όπου σύμφωνα με το Ρωμαίο ιστορικό Αρριανό από την Νικομήδεια ο Μέγας Αλέξανδρος έκανε θυσίες. Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν και σε ένα επίσης μεγάλο τύμβο λίγο πιο νότια που ονομάζεται Uvesik Tepe (Εικόνα 2). Το συγκεκριμένο λόφο, λόγω μεγαλοπρέπειας, τοποθεσίας αλλά και μερικών ευρημάτων, που για τους συνεργάτες του Σλήμαν έμοιαζαν πολύ μεταγενέστερα των ομηρικών χρόνων, τον απέδωσε στον Φαιστό (8, 9, 10), άποψη με την οποία συμφώνησαν και μεταγενέστεροι ερευνητές (11).

Σε μεταγενέστερες έρευνες από αυτές του Σλήμαν, που περιγράφονται στην αναφορά (13), παρουσιάζονται και μερικά ενδιαφέροντα κτερίσματα (Εικόνα 3). Κάποια από αυτά θυμίζουν έντονα τα σύμβολα που υπάρχουν στο ταφικό μνημείο του Καστά, όπως την κόρη, τις σφίγγες και τους λέοντες. Όλα τα μέλη συνυπάρχουν σε ένα μπρούτζινο αγαλματιδίο, για την κατάληξη του οποίου δε μπορέσαμε να βρούμε κάποιες περισσότερες πληροφορίες. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν επίσης στην περιοχή αγγεία ετρουσκικού ρυθμού (9, 11).

Αν και είναι πιθανό η ύπαρξη των κοινών χαρακτηριστικών αυτού του αγαλματιδίου με τον Καστά να είναι συμπτωματική, η υπόθεση πως τα κτερίσματα δείχνουν ότι ο Καρακάλλας ενδεχομένως είχε δει τον τάφο όσο ήταν στην Αμφίπολη δεν είναι ακραία. Αν είναι έτσι, τότε ο τύμβος δεν είχε επιχωθεί ακόμα (γύρω στο 212-214), και ίσως αυτός που τελικά διέταξε την επίχωση να ήταν ο Καρακάλλας. 

Αν όμως ήταν ο Καρακάλλας που όντως επίχωσε το μνημείο, ποιό θα μπορούσε να είναι το κίνητρό του; Ίσως να θεώρησε σωστό να μιμηθεί την πράξη του πατέρα του στην Αλεξάνδρεια και να πράξει το ίδιο και με το ταφικό μνημείο στον Καστά, παρακινούμενος από τα ίδια κίνητρα και θεωρώντας (ή και γνωρίζοντας) πως το μνημείο έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο. Στη συνέχεια τίμησε τον Φαιστό στην Τροία, προσφέροντας μεταξύ άλλων και αφιερώματα τα οποία βασίστηκαν σε παρατηρήσεις του στο μνημείο της Αμφίπολης. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως κατά τον Δίων Κάσσιο, και ο Καρακάλλας τιμούσε τον Απολλώνιο Τυανέα, για τον οποίο ανήγειρε και ηρώον.

Εικόνα 3 (πηγή: 11) Κτερίσματα από τον φερόμενο ως τάφο του Φαιστού

Συμπεράσματα

Στο παραπάνω κείμενο παρουσιάσαμε μια σειρά από σενάρια τα οποία θα μπορούσαν να εξηγήσουν το κίνητρο για την επιχωμάτωση και απόκρυψη του μνημείου στο λόφο Καστά. Φυσικά, δε μπορούμε να απορρίψουμε το σενάριο αυτοκράτορες προγενέστεροι ή μεταγενέστεροι του Σεβήρου και του Καρακάλλα να ήταν αυτοί που πραγματοποίησαν τη σφράγιση του τάφου.

Για παράδειγμα, ένας ακόμα υποψήφιος θα μπορούσε να είναι ο Οκταβιανός Αύγουστος που το 42-43 μ.Χ. ανοικοδόμησε και οχύρωσε την Αμφίπολη. Προς τιμήν του ονομάστηκε η σημαντικότερη πύλη της πόλης ‘’Πύλη του αυτοκράτορα Αυγούστου’’ και στήθηκε ανδριάντας τους θεοποιημένου και αποκαλούμενου σωτήρα και κτίστη της πόλης αυτοκράτορα. Στα δύο μαρμάρινα βάθρα ήταν τοποθετημένοι σύμφωνα με τις επιγραφές, αριστερά ο ανδριάντας του ανθυπάτου Λεύκιος Καλπούρνιου Πείσωνα και δεξιά ο ανδριάντας του Αυγούστου (Εικόνα 4). Η ανοικοδόμηση κρίθηκε απαραίτητη δεδομένης της υποβαθμισμένης κατάστασης της περιοχής μετά απο μια σειρά απο επιδρομές, όπως αυτή των Θράκών κατέστρεψαν την Αμφίπολη κατά τον πόλεμο του Μυθριδάτη ΣΤ’ με τους Ρωμαίους. Η ανοικοδόμηση της Αμφίπολης θα χρειάστηκε σίγουρα τεράστιες ποσοτητες υλικού, τις οποίες ίσως ο Οκταβιανος τις εντόπισε στον περίβολο του τύμβου Καστά. Είναι συνεπώς πιο λογικό να συνδέσουμε τον Οκταβιανό με την καταστροφή του περιβόλου παρά με την επιχωμάτωση του μνημείου.  Άλλωστε, μερικά από τα σύμβολα που συναντάμε στο μνημείο του τύμβου Καστά χρησιμοποιήθηκαν και από τον Αύγουστο (π.χ. Σφίγγες, Καρυάτιδες). Αν αυτό δεν είναι συμπτωματικό, αναδεικνύει τη σχέση και το θαυμασμό του συγκεκριμένου αυτοκράτορα για το μνημείο, για το οποίο θα είχε περισσότερους λόγους να το «επαναφέρει στη ζωή» παρά να το αποκρύψει με επιχωμάτωση.  

Εικόνα 4, (πηγή: 1)Τα 2 βάθρα στην Πύλη του αυτοκράτορα Αυγούστου στην Αμφίπολη

Όσον αφορά τα δύο σενάρια στα οποία εστιάσαμε, η ιστορία του Καρακάλλα σε συνδυασμό με τά αρχαιολογικά ευρήματα στον τύμβο του Φαιστού, αφήνει περιθώρια για σύνδεση του συγκεκριμένου αυτοκράτορα με την ιστορική εξέλιξη του τύμβου Καστά, όπως επίσης και το γεγονός ότι στο συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο (Μακεδονικο σύνορο Θράκης) ο Καρακάλλας αυτοανακηρύχτηκε Μ. Αλέξανδρος δείχνει ότι το μνημείο ίσως έχει σύνδεση με τον Μ. Αλέξανδρο. Θεωρουμε ωστόσο ως πιο πιθανό η επίχωση να έγινε απο τον Σεπτίμιο για να προφυλλαξει/εξαφανισει τον ταφο οπως εκανε λιγα χρονια πριν με τον ταφο του Μ. Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια.

Περιμένουμε πως με την ανακοίνωση νέων δεδομένων για τις ανασκαφές κάποια από τα παραπάνω σενάρια να αποκτήσουν περισσότερο νόημα από άλλα και να αποτελέσουν τη βάση για ενδιαφέρουσα κουβέντα σχετικά με την επιχωμάτωση του μνημείου.

Αναφορές:

(1) Κυριάκος Παπακυριάκου, Ιστορία του νομού Σερρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της απελευθερώσεώς του το 1912-1913

(2) https://gatesofnineveh.wordpress.com/2014/01/22/sextus-julius-africanus-and-the-dawn-of-christian-scholarship-part-1-the-diplomat/

(3) http://master-lista.blogspot.gr/2015/04/blog-post_729.html

(4) N. Saunders, Alexnader's Tomb: The two thousand year old obsession to find the tomb of the lost conqueror

(5) János György Szilágyi: Ancient Art. Department of Antiquities Handbook of the Permanent Exhibition Room V – 5:  http://www2.szepmuveszeti.hu/pegasos/targy.php?id=28

(6) Dilyana Boteva, Following  in Alexander’s Footsteps: The Case of Caracalla (https://www.academia.edu/444901/Following_in_Alexander_s_Footsteps_The_Case_of_Caracalla)

(7) http://www.livius.org/he-hg/herodian/hre408.html

(8) Henry Schliemann, Ilios: The city and country of the Trojans. The results and researches on the site of Troy and throughout the Troad in the years 1871-72-73-78-79.

(9) Philostratus's Heroikos: Religion And Cultural Identity In The Third Century C.Ε. (https://books.google.gr/books?id=KESzH7Mhyq0C&pg=PA161&lpg=PA161&dq=kesik%20tepe&source=bl&ots=p4XgclUnV3&sig=C2EZonA8qhCfTYrQUXRbwVkl19s&hl=en&sa=X& ei=r0QsVbz5FsPLaPTXgYAJ&ved=0CEoQ6AEwBw#v=onepage&q=kesik%20tepe&f=false)

(10) http://www.livius.org/to-ts/troy/troy_surroundings.html

 

(11) Choiseul-Gouffier, Voyage Pittoresque de la Grece, Tome Second (http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/choiseul1809?sid=0515f40ad5049aaeeb58fb3a1de1afdc)

[Απαγορεύεται η αναδημοσίευση της ανάρτησης αυτής χωρίς αναφορά στην πηγή και χωρίς την πλήρη αναγραφή όλων των συντακτών όπως ακριβώς αναφέρονται σε αυτήν. Σε αντίθετη περίπτωση το ιστολόγιο επιφυλάσσεται για χρήση κάθε νομίμου δικαιώματος του]