Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ - ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΣΚΟΠΗΣΗ

Σήμερα, 22/12/2014, το ΥΠΠΟ εξέδωσε μια ανακοίνωση με κάποια πρωταρχικά δεδομένα από την γεωφυσική διασκόπηση του λόφου Καστά. (http://www.yppo.gr/2/g22.jsp?obj_id=59552)

Οι αξιοποιήσιμες πληροφορίες που δίνονται είναι πολύ λίγες, υποθέτουμε ότι με την πρόοδο των εργασιών θα ανακοινωθούν περισσότερα.

Τα βασικά σημεία που εν πρώτοις εντοπίζονται είναι κατά την άποψη μας τα εξής :

«Η έρευνα επικεντρώθηκε στη δημιουργία μοντέλου του εδάφους της εποχής, πριν από την παρέμβαση για την ανέγερση της θόλου»

Είναι σαφές ότι η ανασκαφική ομάδα προσπαθεί να έχει μια εικόνα πριν την κατασκευή του ταφικού μνημείου, ώστε να εκτιμήσει τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά την ανέγερση του μνημείου και να προβλέψει ίσως την στρατηγική του αρχιτέκτονα του τάφου.

«Σ’αυτή την φάση ερευνήθηκε το υπέδαφος στο χώρο γύρω από τη θόλο, δηλαδή το πρανές βόρεια, όπως και τα άνδηρα που σχηματίστηκαν από την προηγηθείσα ανασκαφή, στα ανατολικά και δυτικά της»

Η έρευνα δεν επεκτάθηκε στο σύνολο του λόφου Καστά αλλά εστιάσθηκε στον χώρο όπου ανεγέρθηκε το ταφικό μνημείο.

«Η έρευνα επιβεβαίωσε ότι ο λόφος έχει μικτή δομή με το μεγαλύτερο τμήμα του να είναι φυσικό, ενώ η ανθρωπογενής επίχωση συνιστά σχετικά μικρό τμήμα. Η θόλος φαίνεται ότι εδράστηκε και ανεγέρθηκε εντός ορύγματος, το οποίο διανοίχτηκε στους γεωλογικούς σχηματισμούς των πρανών του προϋπάρχοντος λόφου, που περατώνεται λίγα μέτρα βόρεια της θόλου….. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία φαίνεται ότι το αρχαίο όρυγμα περατώνεται σε μικρή απόσταση βόρεια της θόλου, το βορειότερο τμήμα της οποίας υποδεικνύεται και από το πλαστικό κάλυμμα το οποίο διακρίνεται» 

Επιβεβαιώθηκαν οι αρχικές πληροφορίες ότι ο λόφος Καστά είναι κατά κύριον λόγο φυσικός και ότι το ταφικό μνημείο ανηγέρθη σε τεχνητά μικρό  επιχωματωμένο μέρος του τύμβου.

Σημαντικό επίσης είναι ότι επιβεβαιώνεται η από 22 Σεπτεμβρίου  υπόθεση μας ότι ολόκληρη  η θόλος (και όχι μόνο ο κιβωτιόσχημος τάφος όπως γνωρίζαμε μέχρι τώρα) έχει αναγερθεί εντός ορύγματος του φυσικού βραχώδους τμήματος του λόφου Καστά!!!  (βλέπε  ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΡΙΩΣ ΤΑΦΟΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΦΥΣΙΚΟ ΒΡΑΧΩΔΕΣ ΣΠΗΛΑΙΟ)

«Κάποια άλλα σημεία, τα οποία έχουν εντοπιστεί χρήζουν ανασκαφικής διερεύνησης»

Φαίνεται ότι υπάρχουν και άλλα σημεία (μάλλον δύο) στα οποία θα εστιασθεί η προσοχή της ανασκαφικής ομάδας.

Πάντως, δεν δίνονται ενδείξεις περί ύπαρξης άλλου τάφου ή και κάποιας άλλης εισόδου στον τύμβο Καστά. Ίσως κάποια από τα σημεία ενδιαφέροντος να δώσουν κάποια ευρήματα.

Άλλη είσοδος   ήταν αναμενόμενο να μην υπάρχει καθώς είναι λογικότατο ότι ο αρχιτέκτονας του τάφου δεν θα διακινδύνευε να υπάρχει ένα άλλο πολύ πιθανόν "αδύνατο" σημείο για να παραβιασθεί το ταφικό μνημείο.

 

Προσωπική άποψη, και δεδομένης της πιθανής μη ύπαρξης άλλου τάφου, είναι ότι το σημείο P4 είναι το πλέον υποψήφιο για να δώσει κάποια περαιτέρω ευρήματα, καθώς αφ’ ενός μεν εφάπτεται σχεδόν του ταφικού μνημείου και αφ’ ετέρου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του τερματικού τοίχου του τρίτου θαλάμου Θ3 όπου παρατηρείται και το «περίεργο» εξόγκωμα όπως αποτυπώνεται και στην ψηφιακή αναπαράσταση του κ.Λεφαντζή και για το οποίο δεν έχει δοθεί μέχρι τώρα κάποια ερμηνεία.

Αναμένουμε περαιτέρω στοιχεία από την γεωφυσική διασκόπηση προϊόντος του χρόνου……

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ - ΟΤΑΝ Η κα ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ ΑΦΗΝΕΤΑΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ

Σήμερα, 19/12/2014, το ΥΠΠΟ εξέδωσε μια ανακοίνωση λόγω των διαφόρων φημών που κυκλοφόρησαν περί δήθεν στοιχείων που προέκυψαν από το οστεολογικό υλικό του σκελετού του τάφου της Αμφίπολης :

«Επειδή, χτες και σήμερα, διακινούνται στο διαδίκτυο ανυπόστατες “πληροφορίες” και εικασίες, σχετικά με το οστεολογικό υλικό, που βρέθηκε στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, ανακοινώνονται τα εξής:

Η μελέτη του οστεολογικού υλικού, που βρέθηκε στον τέταρτο χώρο του ταφικού μνημείου, στο λόφο Καστά, ανατέθηκε σε διεπιστημονική ομάδα, που συγκροτείται από ειδικούς επιστήμονες των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και Δημοκριτείου. Το ερευνητικό πρόγραμμα αποσκοπεί στη σύγχρονη προσέγγιση της αρχαιολογίας του θανάτου. Με αφετηρία το άτομο, που εκπροσωπείται από τα σκελετικά κατάλοιπα του τύμβου Καστά, θα διερευνηθεί -με συστηματικό και επιστημονικά δεοντολογικό τρόπο- το ανθρωπολογικό, κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο του πληθυσμού της Αμφίπολης.

Η ανάλυση του συγκεκριμένου υλικού εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ερευνητικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει την ολιστική προσέγγιση ενός δείγματος τριακοσίων περίπου σκελετών, που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης και καλύπτουν χρονολογικά την περίοδο από το 1000 π.Χ έως 200 π.Χ.

Τα αποτελέσματα-όπως φύλο, ηλικία, ανάστημα-της μακροσκοπικής μελέτης του οστεολογικού υλικού, από τον τέταρτο χώρο του ταφικού συγκροτήματος, θα ανακοινωθούν εντός του Ιανουαρίου.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος, το οποίο είναι διετές, θα εφαρμοστούν οι αναγκαίες σύγχρονες αναλυτικές μέθοδοι. Τα αποτελέσματα των ερευνών του συνολικού υλικού θα ολοκληρωθούν σε διάστημα είκοσι μηνών»

Παρά την παταγώδη διάψευση όλων των δήθεν αποκαλύψεων που εγίνοντο από γνωστές πηγές παραπληροφόρησης του διαδικτύου ως προερχόμενες από εσωτερική πληροφόρηση κατά την διάρκεια της ανασκαφής, δυστυχώς συνεχίζεται ακόμα αυτή η πρακτική, προφανώς για τόνωση της επισκεψιμότητας τους μιας και το ενδιαφέρον του κόσμου για το θέμα της Αμφίπολης έχει ατονίσει  λόγω μη ύπαρξης  νέων στοιχείων.

Εμείς θα βασιστούμε σε αυτά τα οποία αποκαλύπτουν οι ίδιοι οι ανασκαφείς.

Συγκεκριμένα, η κα Περιστέρη σε μια εκ βαθέων συνέντευξη της στο Ράδιο Σέρρες τον περασμένο Νοέμβριο, λίγο πριν την ανεύρεση του σκελετού, μας αποκάλυψε πολύ σημαντικά στοιχεία, τα οποία συνδυαζόμενα και με τις μετέπειτα παρουσιάσεις της, τόσο στην Αθήνα (βλέπε :  "ΑΝ ΣΩΖΟΤΑΝ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΙΣΩΣ ΝΑ ΕΙΧΑΜΕ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ" ) όσο και στο Παρίσι (βλέπε :  ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ) μας δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι αναμένεται να ανακοινωθεί (και να επιβεβαιωθεί) μετά τις αναλύσεις του σκελετικού υλικού κατά πρώτον και της γεωφυσικής διασκόπησης όπως και της στρωματογραφίας του τάφου κατά δεύτερον.

Ας απολαύσουμε την κυρία Περιστέρη στην «χαλαρή» συνέντευξη της…..

Ακούστε την προσεκτικά ==>  Συνέντευξη Περιστέρη στο Ράδιο Σέρρες

Τα βασικά σημεία τα οποία αξίζει να προσέξουμε κατά την γνώμη μου είναι τα εξής (σε παρένθεση το χρονικό σημείο της συνέντευξης όπου παρατίθενται τα αναγραφόμενα) :

1) Ο Αρχιτέκτονας είναι ο Δεινοκράτης, αρχιτέκτονας του Μεγάλου Αλεξάνδρου  και ίσως να έχουν εμπλακεί  και αγαπημένοι ζωγράφοι και γλύπτες του Αλεξάνδρου (05:55)

2) Δεν ξέρουμε που έχει καταλήξει η σορός του Μεγάλου Αλεξάνδρου (06:37)

3) Σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μεγάλη προσωπικότητα, στρατηλάτης, και βασιλικό άτομο. (06:55)

4) Πολύ ακριβή Κατασκευή- Μένουμε στο ότι ήταν βασιλιάς (09:00)

5) Σφράγισμα σε όλη την διάρκεια της κατασκευής και μετά, δεν ξέρουμε πόσο υστερότερα έγιναν οι τοίχοι σφράγισης. Σίγουρα δεν είναι η εποχή του Κασσάνδρου, ο Κάσσανδρος είναι μετά. Έπειτα έχουμε τους Ρωμαίους. Οι τελευταίοι Μακεδόνες θα προσπάθησαν να καλύψουν τα μνημεία τους (10:08)

6)Δεν αποκλείεται να έχει γίνει κατά παραγγελία ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει την όλη ιστορία.(11:55)

7) Βρήκαμε ζωγραφιστό διάκοσμο (23:08)

8) Οι προηγούμενοι ανασκαφείς δεν είχαν βρει τον περίβολο. Ο περίβολος βρέθηκε περίπου 10 μέτρα κάτω από τον υπάρχοντα αγροτικό δρόμο. (25:00)

9) Λογικά πρέπει να είναι ο μοναδικός τάφος για αυτόν τον τύμβο, πράγμα που ενισχύει την υπόθεση ότι είναι πολύ μεγάλη προσωπικότητα. (26:28)

10) Και γιατί όχι να μην είναι ο Μέγας Αλέξανδρος ; Έχουμε τον αρχιτέκτονα του και ίσως και κάποιους άλλους από τους καλλιτέχνες του, κάποιους από τους γλύπτες του….Ο καλλιτέχνης του ψηφιδωτού είναι ένας από τους πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες  (28:18)

---------

Από την παραπάνω «εξομολόγηση» της κας Περιστέρη είναι αφ’ένός μεν προφανές  ποια πιθανόν να είναι η ταυτότητα του νεκρού, την οποία βεβαίως θα επιβεβαιώσουν ή θα διαψεύσουν οι αναλύσεις του σκελετικού υλικού  και αφ’ετέρου δίδεται η εντύπωση ότι πολύ πιθανόν να έχουν βρεθεί «υπογραφές» των καλλιτεχνών πάνω στα έργα τους (π.χ. Καρυάτιδες, ψηφιδωτό- πράγμα βεβαίως που εσυνηθίζετο ), και που πολύ πιθανόν να ταυτοποιούνται με γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής του  Μεγάλου Αλεξάνδρου που κατά την γνώμη μου, εντέχνως αφήνει να υπονοηθεί η κα Περιστέρη. 

Ειδικά η επιμονή της για αναφορά σε γλύπτες ίσως να κρύβει κάτι πολύ ουσιαστικό …..

Είναι σαφές ότι η έκδοση των αποτελεσμάτων των σχετικών αναλύσεων και μετρήσεων είναι αυτό που αναμένει το ΥΠΠΟ για να κάνει μια πιο εμπεριστατωμένη και εκτενέστερη παρουσίαση των ευρημάτων στο σύνολο τους.

Άλλωστε μόνο η μελέτη των μετρήσεων και των αναλύσεων θα μας δώσει ασφαλή συμπεράσματα, για αυτό και πρέπει να κάνουμε υπομονή…..

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ

Το Σάββατο 6/12/2014 η κα Περιστέρη παρουσίασε τα αποτελέσματα της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά στην Γαλλική Σχολή Κλασσικής Αρχαιολογίας (Société française d’archéologie classique) στο Παρίσι.

( https://storify.com/LeGlaneur/paris-samedi-6-decembre-2014-15h-les-fouilles-rece )

Από τα tweets κάποιου που παρευρέθη στην παρουσίαση συνάγουμε τα εξής :

-Η κα Περιστέρη εμφανίσθηκε με τον συνηθισμένο μπερέ της και παρουσίασε τα αποτελέσματα της τριετούς (2012-2014) ανασκαφής της στον Τύμβο Καστά σε άπταιστα γαλλικά.

- Η παρουσίαση δεν προσέφερε τίποτε το καινούργιο σε σχέση με αυτή που έγινε στην Αθήνα.

- Η κα Περιστέρη παρουσίασε το σύνολο του μνημείου, τον τύμβο, τον περίβολο, τον τάφο και τους διαφορετικούς θαλάμους.

- Ανεφέρθη στον περίβολο που έχει περιφέρεια 500 μέτρα περίπου ότι κατασκευάστηκε το τελευταίο τέταρτο του 4^ου αιώνα, αποδομήθηκε από τους Ρωμαίους και το 1912 από τους Βρετανούς για να φτιαχθεί μια γέφυρα στον Στρυμώνα, όπως επίσης και στο φράγμα στην λίμνη Κερκίνη.

- Το 1971 ο SG Miller  ανακάλυψε μέσα στην λίμνη πολλά μέρη της περιβόλου στα οποία υπάρχουν επιγραφές.  Άλλα τμήματα του περιβόλου ανεκαλύφθησαν τον προηγούμενο Νοέμβριο που και αυτά φέρουν επιγραφές που είναι αναμφίβολα  μεταγενέστερες.

- Μια σημαντική σημείωση : ο τάφος ήταν συλημένος , αλλά από την αρχαιότητα, σε μια εποχή που ήταν ανοικτός και επισκέψιμος από όλους.

-Έχουν χαθεί όλα τα κτερίσματα και τα έπιπλα που συνόδευαν τον νεκρό.

- Μετά την σύληση κατασκεύασαν τους τοίχους : έναν μπροστά στην είσοδο των Σφιγγών, έναν  δεύτερο   μπροστά στην θύρα των Καρυατίδων και τέλος  σφράγισαν την πρόσβαση (εδώ υπονοείται η επιχωμάτωση).

-Το φέρετρο ευρέθη άθιχτο.

-  Για την ταυτότητα του νεκρού η κα Περιστέρη δεν τοποθετήθηκε. Ανέφερε τα ονόματα  του Λαομέδωντα, του Νεάρχου, του Κασσάνδρου, ακόμα και του Αλεξάνδρου, χωρίς να αποκλείσει ο νεκρός να είναι γυναίκα. απλώς μην κάνοντας  αναφορά σε γυναίκα (αν καταλαβαίνω καλά από το tweet).

 

- Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις όπως αναφέρεται στο tweet ήταν απογοητευτικές (με την έννοια ότι δεν απεκάλυψαν τίποτα συγκεκριμένο. 

- Ανέφερε ότι βρέθηκαν νομίσματα και κεραμική  αλλά ελέχθη ότι υπάρχει ακόμα πολύ δουλειά να γίνει και  ότι περιμένουν τις αναλύσεις….

ΑΝ Η ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΕΧΘΕΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ τότε αξίζει να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις :

-    Αναφέροντας τους πιθανούς υποψήφιους για ταύτιση του νεκρού η κα Περιστέρη αναφέρθηκε μόνο σε άνδρες (άρα φαίνεται ότι το φύλο του νεκρού είναι ήδη γνωστό)  και δεν απέκλεισε  την περίπτωση ο νεκρός να είναι ο Αλέξανδρος.

-    Γίνεται αναφορά ότι το φέρετρο παρέμεινε άθικτο. Αν η συγκεκριμένη αναφορά δεν μεταφέρει λάθος τα λεχθέντα (ίσως να έγινε αναφορά σε σκελετό και να μεταφέρεται στο tweet ως φέρετρο) τότε τίθεται σοβαρό θέμα μιας και από όσο γνωρίζουμε δεν διεσώθη κανένα τμήμα του φερέτρου.  

       Ξαναδιαβάζοντας όμως  την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ της 12/11/2014  συνειδητοποιούμε ότι δεν γίνεται αναφορά αν βρέθηκε ή όχι το φέρετρο, απλώς αναφέρεται ότι βρέθηκαν καρφιά και διακοσμητικά στοιχεία.  Η μη αναφορά στο φέρετρο δεν σημαίνει κατ'ανάγκην ότι δεν βρέθηκε.

-       Εξακολουθεί και πάλι να προβληματίζει η αναφορά περί επισκεψιμότητας του χώρου, σύλησης του και μετέπειτα σφράγισης.

     

       Αν ο νεκρός ήταν σπουδαίος τότε δεν θα αφήνετο να λεηλατηθεί ο τάφος αλλά θα  προστατεύετο. Αλλωστε ο Λεφαντζής είπε ότι η πρόσβαση στον τάφο ήταν ελεγχόμενη.

    Αφού όμως επετράπη η  σύληση, δηλαδή αμέλησαν να τον προστατέψουν, τότε αυτό σημαίνει ότι ο νεκρός δεν ήταν και τόσο σπουδαίος, όπως παρουσιάζεται

        

       Και το ερώτημα εξακολουθεί να παραμένει, ποιος, πότε  και γιατί σφράγισε τον τάφο;

  

       Αν αυτός που σφράγισε τον τάφο το έκανε για να προστατέψει τον νεκρό, τότε γιατί άφησε τον νεκρό σε τέτοια κατάσταση και δεν τον έθαψε κανονικά πριν επιχωματώσει τον τάφο; Και σε αυτήν την περίπτωση πως βρέθηκε το ένα θυρόφυλλο σπασμένο πάνω σε 1,5 μέτρο χώμα στον δεύτερο θάλαμο και το άλλο θυρόφυλλο μέσα στο όρυγμα του τρίτου θαλάμου καλυμμένο από χώμα και από πάνω το κεφάλι της Σφίγγας;

          

      Όπως επίσης πως βρεθηκε το κρανίο και η κάτω γνάθος έξω από το όρυγμα ενώ ο υπόλοιπος σκελετός βρέθηκε θαμένος μέσα στο όρυγμα; Σίγουρα οι υποτιθέμενοι τυμβωρύχοι δεν θα μπάζωσαν το όρυγμα. Μήπως αυτό σημαίνει ότι τηρήθηκε το έθιμο που υπήρχε παλαιότερα στην περίπτωση δευτερογενούς ταφής και δεν αποτελεί πράξη τυμβωρυχίας; (Δηλαδή επανενταφιασμός του νεκρού μετά από μεταφορά του από το αρχικό σημείο πρώτης ταφής).

      

      Είναι απίθανο έως αδύνατο να έκανε κάποιος άλλος, πέραν αυτού που νοιαζόταν για τον νεκρό,  την σφράγιση.

   Αν όντως ισχύει το προαναφερθέν σενάριο, ίσως η απουσία κτερισμάτων και επίπλων εξηγείται με το ότι  όταν πάρθηκε η απόφαση να σφραγιστεί ο τάφος απέσυραν όλα τα κτερίσματα και τα έπιπλα και τα πήγαν σε άλλο χώρο μέσα στον τύμβο οπότε έτσι εξηγείται και η μη εύρεση τους. Αλλωστε, το ότι τα κτερίσματα μπορεί να είναι σε άλλο χώρομέσα στον τύμβο αναφέρθηκε και στην παρουσίαση στο ΥΠΠΟ. Αν όμως ισχύει αυτό, τότε τίθεται εν αμφιβόλω η περίπτωση σύλησης.

    Τα νομίσματα δε που ευρέθησαν δεν διευκρινίζεται (στην παρουσίαση της Αθήνας) ποιά από αυτά και  που ευρέθησαν, αν δηλαδή ευρέθησαν εντός του τάφου (ειδικά αυτά του 3^ου αι.) ή στον περίβολο, δηλαδή έξω από τον τάφο. Άλλωστε η αναφορά της κας Περιστέρη στην παρουσίαση  της Αθήνας ότι οι τελευταίοι Μακεδόνες απεφάσισαν την σφράγιση του τάφου, αποκλείει την περίπτωση τα  νομίσματα του 3^ου  αι. να βρέθηκαν μέσα στον τάφο.

Το συμπέρασμα συνεπώς που προκύπτει είναι ότι η εξήγηση που δίνεται δεν είναι   καθόλου πειστική και δημιουργεί περισσότερες απορίες και συνεπώς το θέμα          επισκέψιμος τάφος -  σύληση - σφράγιση παραμένει ανοικτό μέχρις ότου οι         αναλύσεις και η στρωματογραφία της ανασκαφής αποφανθούν.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ

 Η πολύ καλή φίλη του ιστολογίου Poly Katri εργάστηκε πάνω σε μια υπόθεση επί του προσανατολισμού του τύμβου Καστά.

Ας δούμε  τα συμπεράσματα της.

======================

ΥΠΟΘΕΣΗ προσανατολισμού τύμβου Καστά Αμφίπολης

Περίληψη:

Φαίνεται ότι υπάρχει σχέση προσανατολισμού του μνημείου με: Πυραμίδες Αιγύπτου, Βαβυλώνα, Έφεσο, Τροία, Ιερό Άμμωνα Δία Χαλκιδικής, Δελφούς.

Το σχήμα έλλειψης στην κορυφή φαίνεται συμβατό με τις αποτυπώσεις Πολυμενάκου.

 

Ανάλυση:

Ο κύριος Λεφαντζής μας έδωσε πληροφορίες, σε σχέση με την κάτοψη του τύμβου, τις δύο κορυφές που δημιουργούν έλλειψη, και αναφέρθηκε στον σημαντικό προσανατολισμό του τάφου. 

Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, καθώς και όλες τις διασταυρωμένες και έγκυρες πληροφορίες σε σχέση με τις διαστάσεις του μνημείου και την γεωγραφική του θέση, προσπάθησα να αποτυπώσω το σχήμα της έλλειψης στην κορυφή του τύμβου, και από αυτό προέκτεινα τις παράλληλες που σχηματίζονται στις μοίρες που προκύπτουν, με χρήση google earth που υπολογίζει την παραμόρφωση της ευθείας λόγο του σφαιρικού σχήματος της γης, και δίνει ανάμεσα σε δύο σημεία στον χάρτη την χιλιομετρική τους απόσταση καθώς και την υπό γωνία διαφορά τους (μοίρες).

Για την έλλειψη στην κορυφή (σχέδιο έλλειψης κορυφής τύμβου):

Η δεύτερη κορυφή του τύμβου, εντοπίζεται στο σημείο προέκτασης της πορείας θαλάμων που δημιουργεί ορθή γωνία με τον Λέων. Το σημείο αυτό είναι και το μέσο των δύο υψομετρικά υψηλότερων κορυφών του τύμβου από το τοπογραφικό Πολυμενάκου.

Από τα δύο κέντρα του τύμβου, το προαναφερθέν και το κέντρο της βάσης του λέοντα, έφερα κύκλους με ίδια διάμετρο και έτσι δημιουργήθηκε η έλλειψη. 

Από το κέντρο της έλλειψης περνά η μοβ παράλληλος (22,5 μοίρες, ένδειξη βέλους), η κάθετη ως προς αυτή μοβ παράλληλος (112,5 μοίρες), καθώς και η κόκκινη παράλληλος (επίσης κάθετη ως προς την πορεία του τάφου), η οποία είναι και η οριζόντια διχοτόμος της έλλειψης.

Από το κέντρο του λέοντα και τη διάμετρο του κύκλου που περικλείει το δεύτερο κέντρο, δημιουργείται ισόπλευρο τρίγωνο μία πλευρά ισο-παράλληλη του άξονα του τάφου, μία πλευρά στις 90 μοίρες και μία στις 150 μοίρες. Το ίδιο ακριβώς τρίγωνο προκύπτει αν ξεκινήσουμε από το δεύτερο κέντρο κορυφής, με διάταξη κατά 180 μοίρες διαφορετική, ενώ οι πλευρές και οι γωνίες παραμένουν στις ίδιες διαστάσεις.

Εσωκλείοντας την έλλειψη σε παραλληλόγραμμο, βλέπουμε ότι οι πλευρές του είναι ισο-παράλληλες με την πορεία των θαλάμων και την κάθετη ως προς αυτή. Επίσης η θέση του πάνω στην διασκόπηση Πολυμενάκου, συμφωνεί με την πορεία από τα ίχνη από το Η5 και Η1 και από τα Η2 Η3, ενώ το Η7 βρίσκετε (σαν ίχνος) περίπου κάθετα στο κέντρο της έλλειψης κορυφής. 

Για τους προσανατολισμούς:

Η κίτρινη παράλληλος, πλευρά ισόπλευρων τριγώνων στις 150 μοίρες: Η προέκταση της περνά ακριβώς πάνω από τις Πυραμίδες της Αιγύπτου. (Google earth εικόνα 1).

Η πράσινη παράλληλος, πορεία προσανατολισμού Λέων κορυφής Νότιο-Ανατολική, στις 135 μοίρες: Η προέκτασή της περνά πάνω από την Έφεσο, με απόκλιση 1,08 μοίρες (Google earth εικόνα 3).

Η κόκκινη παράλληλος, κάθετη στον άξονα του τάφου (30 μοίρες) και οριζόντια τομή έλλειψης κορυφής στις 120 μοίρες: Περνά από την Τροία με απόκλιση 4,25 μοίρες. Σημείωση ότι δεν έχει βρεθεί ο τάφος Αχιλλέα-Πάτροκλου, με την πιθανότητα αυτός να είναι πιο κοντά στις 120 μοίρες (Google earth εικόνα 4).

Η μοβ παράλληλος, κάθετη στον άξονα από τον τάφο ως το κέντρο της έλλειψης (22,5 μοίρες) στις 112,5 μοίρες: Η προέκτασή της περνά πάνω από τη Βαβυλώνα με απόκλιση 2 μοίρες (Google earth εικόνα 2).

Η κίτρινη παράλληλος, πλευρά ισόπλευρου τριγώνου στις 90 μοίρες: Η προέκταση της δεν δίνει με ακρίβεια κάποιο σημείο, πλην των Βάκτρων (στις 82,47 μοίρες, απόκλιση 7,53 μοίρες). (Google earth εικόνα 7 και 8).

Η μαύρη παράλληλος, προέκταση ένωσης τάφου με κέντρο έλλειψης, στις 22,5 μοίρες: Περνά ακριβώς πάνω από το ιερό του Άμμωνα Δία στην Χαλκιδική (Google earth εικόνα 5) και τους Δελφούς με απόκλιση 2 μοίρες  (Google earth εικόνα 6).

Η κόκκινη παράλληλος, προέκταση κατεύθυνσης θαλάμων τάφου στις 30 μοίρες: Περνάει κοντά από την Ολυμπία. Η αίσθησή μου είναι ότι σε αυτή την κατεύθυνση θα υπάρχει σημαντικός αστρολογικός προσανατολισμός του τάφου.

Οι παράλληλες των δύο ισόπλευρων τριγώνων εσωκλείουν τις κατακτήσεις του Μ Αλεξάνδρου.

Στις εικόνες από Google earth εικόνα 9, 10, 11, 12 φαίνονται οι κατευθύνσεις των παράλληλων στις 135 και 120 μοίρες για περαιτέρω μελέτη.

Συμπεράσματα:

Η έλλειψη στην κορυφή του τύμβου φαίνεται συμβατή με τα ίχνη της διασκόπησης Πολυμενάκου, και πιθανόν διαφωτίζει περαιτέρω την πιθανή εσωτερική διάταξη των δομών του τύμβου.

Οι προεκτάσεις των παραλλήλων που προκύπτουν από την πορεία θαλάμων και την έλλειψη κορυφής, συναντούν σημαντικές πόλης και μνημεία που σχετίζονται με την ζωή του Μ Αλεξάνδρου ( Πυραμίδες Αιγύπτου, Βαβυλώνα, Έφεσος, Τροία, ιερό Άμμωνα Δία, Δελφοί), και άρα συσχετίζουν περαιτέρω το μνημείο με τον Μ Αλέξανδρο.

Η πορεία των θαλάμων πιθανόν έχει και αστρολογικό προσανατολισμό.

Οι συμπτώσεις των παραλλήλων της έλλειψης με τις τοποθεσίες και τον πιθανό αστρολογικό προσανατολισμό, καθιστούν τον λόφο Καστά μοναδικό ως γεωγραφικό σημείο, και ενισχύουν την άποψη ότι η Αμφίπολη δεν ήταν τυχαία επιλογή για την γεωγραφική τοποθέτηση του μνημείου, ενώ επίσης ενισχύουν την άποψη ότι το μνημείο αυτό αφορά άμεσα τον Μ Αλέξανδρο.

Μέχρι να δούμε κάτοψη της κορυφής του τύμβου από τον κύριο Λεφαντζή, αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να απορριφθεί.

Poly Katri

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΔΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΥΛΙΟΥ;

Η πολύ καλή φίλη του ιστολογίου Σουλτάνα Κιριβιτάκη έκανε μια πολύ καλή προσπάθεια ανάλυσης  του κεντρικού θέματος του επιστυλίου που ανακοινώθηκε πρόσφατα. 

Τα συμπεράσματα είναι πολύ σημαντικά.

Ας δούμε τι μας λέει η φίλη Σουλτάνα :

H εικόνα που βλέπετε έχει δουλευτεί στο Photoshop, δεν περιέχει καμία προσωπική παρέμβαση και έχει φτιαχτεί αποκλειστικά στα πατήματα των "αχνοφαινουσών" γραμμών. Οι γραμμές τονίστηκαν με κοκκίδωση ώστε να μείνω όσο πιο κοντά γίνεται στην αρχική αποτύπωση.

Μετά από παρότρυνση της Βιργινίας και το απίστευτο μάτι του Ζήνωνα που είδε την ασπίδα στην αρχική μου απόπειρα, αποφάσισα να το ψάξω λίγο ακόμα. Ο Εμπεδότιμος μου ζήτησε να προσθέσω χρώματα, ώστε να γίνουν πιο κατανοητά και ξεκάθαρα όσα παρουσιάζονται, το οποίο και ευτυχώς έκανα.

Τι αποκαλύπτεται:

Ο άνδρας, που είναι σε βηματισμό ρίψης, φαίνεται να ακουμπά ασπίδα με το αριστερό του χέρι, ενώ μπροστά του είναι στοιβαγμένη πολεμική εξάρτυση ίσως φαρέτρα ή θώρακας και αγγεία. Στην δεξιά πλευρά του περίτεχνου ενδύματός του είναι προσδεδεμένη θήκη με ξίφος που πατά πάνω σε μικρό σακίδιο. Στα πόδια φορά περίτεχνα σανδάλια.

Ο άνδρας φαίνεται να φορά μάσκα ή κράνος. Ή μήπως είναι λεοντοκεφαλή ;

(το χέρι κρατάει ασπίδα)

(ο άνδρας φέρει μικρό ξιφίδιο)

Η γυναίκα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον με το τελετουργικό ντύσιμο και τη χορευτική στάση της. Φοράει ζώνη με ιερό κόμβο και είναι ζωσμένη με εντυπωσιακό ξιφίδιο με πολύτιμο λίθο στο κέντρο. Στο πλάι διακρίνεται θηκάριο από το οποίο κρέμεται αντικείμενο που καταλήγει σε φουντωτή απόληξη. Πάνω από τον δεξί της ώμο ξεχωρίζει σείστρο. Φαίνεται ότι φοράει περιδέραιο και στα μαλλιά της έχει δέσιμο με κόμπο μπροστά. Το δεξί της χέρι μάλλον συγκρατεί ύφασμα και φορά επιγονατίδα.

Ο ταύρος που αποτελεί και το κέντρο της παράστασης είναι στεφανωμένος. Στο μπροστινό τμήμα του αποκαλύπτονται κομβικά δεσίματα οριζόντια και κάθετα με κρίκους και κορδόνια, σαν πλέγμα από λωρίδες. Στο λαιμό του εμφανίζονται μεγάλα στρόγγυλα κοσμήματα.

Γενικά όλο είναι ένα εντυπωσιακό κέντημα λεπτομερειών.

Έχω την εντύπωση ότι πρόκειται για έργο πολύ μεγάλου καλλιτέχνη.

Σουλτάνα Κιριβατάκη

 ========

Μια παρατήρηση που μπορεί να γίνει είναι ότι επειδή η γυναικεία μορφή είναι ημίγυμνη πολύ πιθανόν να αναπαριστάνει θεά, μιας και μόνο οι θεότητες απεδίδοντο ημίγυμνες ή γυμνές σε παραστάσεις και αγάλματα.

 

Κοιτάζοντας πολύ προσεκτικά το κεφάλι της ανδρικής μορφής δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε ότι μοιάζει πάρα πολύ  με το κεφάλι της Περσεφόνης στο ψηφιδωτό.

Όπως δε έχουμε υποστηρίξει σε παλαιότερη ανάρτηση (βλέπε ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΙ ΤΟΝ ΝΕΚΡΟ ) ο κατασκευαστής του ψηφιδωτού απέδωσε στην Περσεφόνη τα χαρακτηριστικά του νεκρού, που κατά την άποψη μας είναι ο Αλέξανδρος.

 Η ίδια αποτύπωση υπάρχει και στην κεφαλή της Σφίγγας όπου και εκεί φαίνεται ότι αποτυπώνεται ο Αλέξαδρος. Δηλαδή το ψηφιδωτό και η Σφίγγα φωνάζουν "Αλέξανδρος".

Αν δε συνυπολογίσουμε σε αυτά τα χαρακτηριστικά την υπόλοιπη σημειολογία του ψηφιδωτού αλλά και τον ευρύτερο συμβολισμό του δεύτερου θαλάμου (βλέπε : Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΘΑΛΑΜΟΣ ΦΩΝΑΖΕΙ "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ" ), όπως επίσης ότι τα επιστύλια ευρέθησαν στον δεύτερο θάλαμο όπου εκεί φαίνεται ότι προδιαφράφεται ο νεκρός,  τότε ίσως η παρατήρηση της Σουλτάνας ότι η ανδρική μορφή φέρει λεοντοκεφαλή πάνω στο κεφάλι της (η οποία και μου "ψιθύρισε" ότι η ανδρική μορφή είναι ο Αλέξανδρος) να μην απέχει από την πραγματικότητα, μιας και είναι γνωστή η παράσταση του Αλεξάνδρου φέροντα   λεοντοκεφαλή.

Οταν τελικά δημοσιευθεί η συνολική παράσταση που υπάρχει και στα επτά τμήματα του επιστυλίου, τότε θα μπορέσουμε να τοποθετηθούμε με περισσότερη σαφήνεια.

 

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΥΛΙΟ ΥΠ'ΑΡΙΘΜΟΝ ΕΝΑ

Σήμερα 3/12/2014 το ΥΠΠΟ με μια ανακοίνωση του μας παρουσίασε το πρώτο από τα επτά τμήματα των επιστυλίων που όπως είχε ανακοινωθεί έφεραν ζωγραφιστές παραστάσεις.

Συγκεκριμένα η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ μας λέει :

"Καθώς προχωρούν οι εργασίες συντήρησης στα επτά μαρμάρινα τμήματα των “επιστυλίων” -ανήκουν στον τρίτο και πιο περίτεχνο χώρο του ταφικού μνημείου, στο λόφο Καστά- αποκαλύπτονται, σταδιακά, παραστάσεις. Διευκρινίζεται ότι η θέση των μαρμάρινων μελών, τα οποία αποτελούν τμήμα θριγκού, φέρουν γραπτό διάκοσμο. Ήσαν τοποθετημένα πάνω από τους ορθοστάτες των τοίχων και κάτω από τις μαρμάρινες δοκούς της οροφής, οι οποίες, όπως έχει ανακοινωθεί, φέρουν, επίσης, γραπτό διάκοσμο, ήτοι μίμηση φατνωμάτων, με εγγεγραμμένους ρόδακες.

Στο ένα από τα τμήματα των “επιστυλίων”, κατά την πρώτη φάση των εργασιών συντήρησης, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, διακρίνονται στο κέντρο ζώο, πιθανόν ταύρος και εκατέρωθεν δύο μορφές, εν κινήσει, γυναικεία και ανδρική. Δεξιά της γυναικείας και αριστερά της ανδρικής διακρίνονται υδρίες και φτερωτές μορφές. Η δεξιά φτερωτή μορφή κατευθύνεται προς ένα τριποδικό λέβητα. Σε πολλά σημεία της παράστασης, όπως στο ένδυμα και στην κεφαλή της γυναικείας μορφής, στο ένδυμα της ανδρικής και της φτερωτής μορφής και στον τρίποδα, είναι εμφανή ίχνη από χρώματα κόκκινο, μπλε και ώχρα.
Το άνω μέρος του επιστυλίου φέρει διακόσμηση ιωνικού κυματίου."

Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να εκφέρουμε συγκεκιρμένη άποψη για το τι απεικονίζεται στο τμήμα αυτό του επιστυλίου, τόσο διότι οι παραστάσεις δεν είναι εμφανείς, όπως επίσης και από το γεγονός ότι έχουμε ένα πολύ μικρό μέρος της όλης παράστασης μιας και υπολείπονται έξι ακόμα τμήματα.

Παρόλα αυτά θα διακινδυνέψουμε μια πρώτη υπόθεση για το τι πιθανόν να σημαίνει αυτή η παράσταση, με δεδομένο και το σημείο του ταφικού μνημείου στο οποίο βρέθηκε, δηλαδή πίσω ακριβώς από τις Καρυάτιδες.

Θα βασιστούμε στην ερμηνεία που παραθέτει το υπουργείο, δηλαδή ότι απεικονίζεται ένας ταύρος, μια ανδρική και μια γυναικεία μορφή, υδρίες και φτερωτές μορφές.και ένας τριποδικός λέβητας.

Κατά πρώτον ας προσεγγίσουμε τον ταύρο ως σύμβολο.
Γνωρίζουμε ότι ο ταύρος ήταν μια απεικόνιση του Διονύσου. Πέραν όμως αυτού ο ταύρος είναι σύμβολο της γέννησης για αυτό και η σελήνη φέρεται να ιππεύει ταύρους και μάλιστα πτερωτούς όπως μας λέει ο Ερμείας :

"Οἰκείως δὲ καὶ τὸν μὲν ἥλιον ἐπὶ ἵππων ποιοῦσι τὸ κινητικὸν αὐτοῦ πάσης τῆς ὑποβεβλημένης φύσεως σημαίνοντες, τὴν δὲ σελήνην ἐπὶ ταύρων διὰ τὸ προστάτιν εἶναι τῆς γενέσεως καὶ προσεχῶς ἐξ αὐτῆς ἐξῆφθαι τὴν γένεσιν (γενέσεως γὰρ σύμβολον ὁ ταῦρος), οὓς δὲ πτερωτοὺς, ὡς ῎Ερωτα, Νίκην, ῾Ερμῆν, τὴν ἀναγωγὸν  αὐτῶν δύναμιν σημαίνοντες".

Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Αργοναυτική εκστρατεία που είναι η αλληγορική προσπάθεια της ψυχής να μεταβεί στο νοητό, ο Ιάσων παλεύει στην Κολχίδα με ταύρο, ώστε νικώντας τον να κατορθώσει να ξεφύγει από τον κόσμο της γέννησης, να αποκτήσει το χρυσόμαλλο δέρας, δηλαδή να καθαρίσει το αυγοειδές όχημα του  και να παραμείνει στην Κολχίδα που συμβολίζει το νοητό.

Ο τριποδικός λέβητας ίσως να παραπέμπει σε συμβολισμό του χρόνου μιας και η Πυθία στους Δελφούς καθόταν πάνω σε τρίποδα και όπως  μας λέει ο Πρόκλος, ο τρίποδας είχε τρία πόδια που συμβόλιζαν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, από όπου η Πυθία εμπνεόταν για να χρησμοδοτήσει.

Οι φτερωτές φιγούρες μπορεί να είναι κάποιες θεότητες που  είναι υπεύθυνες για την αναγωγή της ψυχής. Αναφορά σε αυτές μας κάνει ο Ερμείας ο οποίος αναφέρεται στην Νίκη, τον Ερωτα και τον Ερμή. Ισως όμως να είναι και απλές ψυχές οι οποίες έχουν αναπτύξει τα φτερά τους, δηλαδή έχουν αποκτήσει τις αναγωγικές δυνάμεις οι οποίες τις επιτρέπουν να ανέλθουν στο νοητό.

Οι υδρίες είναι σκεύη για σπονδές νερού ( αξίζει να θυμηθούμε ότι το νερό είναι σύμβολο του κόσμου της γέννησης)  και εχρησιμοποιούντο για καθαρμούς. 

Είναι  πολύ πιθανόν λοιπόν η όλη παράσταση, της οποίας μέρος βλέπουμε μόνο, να αποτελεί παράσταση όπου ο νεκρός απεικονίζεται να ετοιμάζεται να φύγει από τον κόσμο της γέννησης και να ανέλθει στο νοητό.

Ετσι η ανδρική και η γυναικεία μορφή ίσως να αποτελούν αγαπημένα πρόσωπα του νεκρού (πατέρας και μητέρα ίσως) ή κάποια από αυτές τις μορφές να είναι απεικόνιση του νεκρού ενώ η άλλη να είναι οικεία μορφή σε αυτόν  που τον αποχαιρετά από τον κόσμο της γέννησης. 

Το ότι ανέρχεται στο νοητό υπονοείται από τις φτερωτές μορφές, οι οποίες είτε είναι αναγωγικές θεότητες (όπως αυτές που αναφέρει ο Ερμείας) είτε είναι όπως είπαμε αναχθείσες ψυχές (αποθεωθείσες) υποδηλώνοντας έτσι ότι ο νεκρός, αποθεούμενος  θα συναντήσει και τις υπόλοιπες αποθεωθείσες ψυχές.

Πριν ανέλθει δε στο νοητό, πρέπει να καθαρθεί δι ύδατος ώστε να αποχωριστεί από τις βρωμιές της ύλης, μιας και δεν επιτρέπεται το καθαρό (νοητό) να έρχεται σε επαφή με το ακάθαρτο (ύλη), στο σημείο δε αυτό στο οποίο κατευθύνεται ο νεκρός παύει να υπάρχει η έννοια του χρόνου, το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον συνυπάρχουν (τριποδικός λέβητας), δηλαδή ο νεκρός μεταβαίνει στην αιωνιότητα! Αναμενόμενο μιας και είναι αποθεωμένος νεκρός.

Το σημείο όπου υπήρχε το επιστύλιο βρίσκεται ακριβώς στο σημείο όπου τελειώνει ο κόσμος της γένεσης και αρχίζει ο κόσμος των ψυχών, όπως έχουμε δείξει στην ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ.

Στην ανάρτηση μας αυτή  υποστηρίξαμε ότι το σημείο του ταφικού μνημείου όπου βρίσκονται οι Καρυάτιδες αλληγορεί την μυστηριακή Σελήνη, που είναι το ανώτατο όριο του κόσμου της γέννησης. Βλέπουμε ότι ίσως η παράσταση του ταύρου σε αυτό το σημείο, που είναι σύμβολο του κόσμου της γέννησης και πάνω στον οποίο σε πολλές παραστάσεις συμβολικά  ιππεύει η Σελήνη δεν είναι καθόλου τυχαία, αλλά εντάσσεται μέσα στην ευρύτερη συμβολική του μνημείου.

Αναμένουμε την αποκάλυψη και των  παραστάσεων των υπολοίπων τμημάτων του επιστυλίου, σίγουρα η υπόθεση μας είναι διακινδυνευμένη και πιθανόν να αντραπεί ή να διαφοροποιηθεί όταν αποκτήσουμε μια ευρύτερη εικόνα της παράστασης.

Ενα άλλο σημαντικό δεδομένο που προκύπτει από την σημερινή ανακοίνωση ήταν η αποκάλυψη ότι υπήρχαν και άλλες μαρμάρινες πλάκες όπως αυτή που είχε δημοσιευθεί και που ένωνε τα δύο ανοίγματα στους διαφραγματικούς τοίχους τα οποία χρησίμευαν για την επιχωμάτωση του μνημείου. 

Δεν αναφέρει πλήθος, αλλά νομίζω ότι πρέπει να θεωρήσουμε ότι θα ευρέθη  άλλη μια τέτοια μαρμάρινη πλάκα (οι συνολικές δηλαδή μαρμάρινες πλάκες είναι δύο)  η οποία θα ευρίσκετο στην απέναντι πλευρά από αυτήν που είχε δημοσιευθεί, και συνεπώς λύνεται το "παράδοξο" του ότι είχε σχηματισθεί η εντύπωση ότι το μνημείο στο σημείο αυτό είχε κατασκευασθεί ασύμμετρο.