Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-"ΑΝ ΣΩΖΟΤΑΝ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΙΣΩΣ ΝΑ ΕΙΧΑΜΕ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ"

Σήμερα , 29/11/2014, σε μια "χλωμή" και "απογοητευτική" (όπως παρουσιάστηκε από τα ΜΜΕ,  παρουσίαση η ανασκαφική ομάδα παρουσίασε τα πεπραγμένα της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά.

Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι δεν παρέσχε κανένα νέο στοιχείο, αντίθετα απογοήτευσε όσους περίμεναν κάτι συγκλονιστικό.  Είναι όμως πράγματι έτσι τα πράγματα ;

Η πολύ καλή φίλη και αρχαιολόγος Φωτεινή Αναστασοπούλου κατόρθωσε να παρευρεθεί στην σημερινή παρουσίαση και να καταγράψει υπό τύπον πρακτικών όσα  διημείφθησαν
 σήμερα και μου τα έστειλε για να τα αναρτήσω.
Παραθέτω το συνοδευτικό κείμενο που μου έστειλε και τα πρακτικά από τα οποία αντλούνται πολύ σημαντικά στοιχεία που μπορεί κάποιος να παρατηρήσει μόνο αν διαβάσει "ανάμεσα στις λέξεις" που ειπώθησαν.

Θέλω να ευχαριστήσω την Φωτεινή και να την συγχαρώ για τον κόπο της αλλά και την επαγγελματική της ευσυνειδησία που ουσιαστικά "έβαλε τα γυαλιά" στα δήθεν ρεπορτάζ των διαφόρων ΜΜΕ που παρακολούθησαν την παρουσίαση.

Σε γενικές γραμμές η κατάσταση όπως κατεγράφη ήταν η εξής :

-Το μνημείο κατασκευαστηκε για έναν  αφηρωισμένο νεκρό, ήταν ελεγχόμενα επισκέψιμο και στους Ρωμαϊκούς χρόνους εσφραγίσθηκε με την επιχωμάτωση που συναντήσαμε η οποία αποκλείεται να ήταν φυσική.
- Κατά την διάρκεια που ήταν επισκέψιμο εσυλήθη (?)
-  Δεν ευρέθησαν καθόλου κτερίσματα στον ταφικό θάλαμο που όμως δεν αποκλείεται να υπάρχουν σε κάποιο άλλο σημείο του τύμβου!
- Αν σωζόταν η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ίσως να είχαμε γραπτές πηγές για το μνημείο.
- Οι τρύπες στους διαφραγματικούς τοίχους ήταν εσκεμμένες για να γίνει η επιχωμάτωση


Εδώ δημιουργούνται αρκετά ερωτήματα, τα βασικότερα των οποίων είναι τα εξής :

- Γιατί οι Ρωμαίοι να είχαν τόσο ζήλο να σφραγίσουν ένα μνημείο το οποίο μάλιστα δεν ήταν ρωμαϊκό και μάλιστα ήταν συλημένο ;
- Γιατί αν σωζόταν η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ίσως να είχαμε γραπτές πηγές για το μνημείο; Εχει καμία σχέση με την Αλεξάνδρεια το μνημείο αυτό το οποίο και θα ερμήνευε την ανάγκη καταγραφής του ;
 - Γιατί δεν υπάρχει καταγραφή από τους Ρωμαίους αυτού του μνημείου και μάλιστα για την επιχωμάτωση του που ήταν αρκετά επιμελημένη και δαπανηρή, ενώ γνωρίζουμε ότι κατέγραφαν το οτιδήποτε ;

Αυτά τα ερωτήματα μας αναγκάζουν πλέον  να εστιάσουμε την προσοχή μας στην Ρωμαϊκή περίοδο. Κάνοντας αυτό παρατηρούμε τα εξής :

- Ο τελευταίος αυτοκράτωρ ο οποίος είδε τον Αλέξανδρο ήταν ο Καρακάλλας και ο Σεπτίμιος Σεβήρος ήταν αυτός που σφράγισε τον τάφο ώστε να μην τον επισκεφτεί ξανά κανείς.
Αυτό εκ πρώτης όψεως δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα, όμως αν προσέξουμε ότι ο Σεβήρος ήταν ο πατέρας του Καρακάλλα τότε προκύπτει ένα παράδοξο. Πως ο Καρακάλλας επισκέφτηκε τον τάφο του Αλεξάνδρου ενώ τον είχε σφραγίσει ο πατέρας του και πως κανείς μετά από αυτόν δεν είδε πλέον τον Αλέξανδρο;
Η αποδιδόμενη στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο της ρήσης "Που είναι το σήμα Αλεξάνδρου, δείξον μοι" μήπως υπονοεί ότι το σώμα του Αλεξάνδρου δεν ήταν πλέον στην Αλεξάνδρεια και όχι αυτό που κοινώς του αποδίδεται, ότι εχάθη τότε πλέον η μνήμη  του Αλεξάνδρου ;


Ο Καρακάλλας είναι γνωστός για την λατρεία που έτρεφε για τον Αλέξανδρο.
"Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι το κύριο –αν όχι μοναδικό– αίτιο για την εκστρατεία του Καρακάλλα εναντίον των Πάρθων πήγαζε από τον απεριόριστο και μάλλον νοσηρό θαυμασμό του για τον Μέγα Αλέξανδρο και όχι από κάποια ιδιαίτερη στρατηγική ανάγκη της εποχής. Άλλωστε η επιθυμία του αυτοκράτορα να μιμηθεί το Μακεδόνα βασιλιά και τα επιτεύγματά του φαίνεται να καθόρισε γενικότερα την όλη πολιτική του^"
 Μάλιστα στον στρατό του υπηρετούσαν και 16.000 Μακεδόνες.
 ^{( http://www2.egeonet.gr/aigaio/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=6823)} 

[Αξιοσημείωτο είναι ότι τα περί Αμφίπολης, Καρακάλλα και πιθανής σχέσης του με την σορό του Αλεξάνδρου είχαν συζητηθεί σε ανύποπτο χρόνο στο ιστολόγιο από τους χρήστες virgi, Νιόβη, Εφη, Ιωάννα, Διονυσία και Κική.]

Ετσι λοιπόν διαμορφώνεται μια άλλη πραγματικότητα που μπορούμε να υποθέσουμε, η οποία είναι η εξής :

Ο Σεπτίμιος Σεβήρος σφραγίζει τον τάφο του Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια διότι η σορός του Αλεξάνδρου μεταφέρεται για να ταφεί στον τάφο που εξ αρχής προοριζόταν για αυτόν, στην Αμφίπολη. Ο τάφος αυτός είχε παραμείνει άδειος λόγω του ότι η σορός του Αλεξάνδρου υφαρπάχτηκε από τον Πτολεμαίο και κατέληξε στην Αίγυπτο.

Παρόλα αυτά στον μη χρησιμοποιηθέντα τάφο του στην Αμφίπολη του απεδίδοντο τιμές ήρωα/θεού. Ο τάφος του είχε κατασκευαστεί  εξ αρχής με προδιαγραφές  επιχωμάτωσης για αυτό και υπήρχαν τα ανοίγματα  στους διαφραγματικούς τοίχους και η μαρμάρινη πλάκα που συνδέει τα δύο αυτά ανοίγματα. Θυμίζουμε ότι η προσχεδιασμένη σφράγιση με την χρήση των ανοιγμάτων και της μαρμάρινης πλάκας είχε προβλεφθεί από τις αρχικές ακόμα αναρτήσεις του ιστολογίου.

Οταν λοιπόν εσφραγίσθη ο τάφος στηνΑλεξάνδρεια, η σορός μετεφέρθη από τον Σεβήρο ή τον Καρακάλλα στην Αμφίπολη, όπου και ενεταφιάσθη και αμέσως ο τάφος σφραγίσθηκε. Το γεγονός δεν κατεγράφη στα αυτοκρατορικά αρχεία σίγουρα με εντολή του αυτοκράτορα, προφανώς για να μην αποκαλυφθεί τι ακριβώς συνέβη εκεί.
Ο Καρακάλλας συνεπώς προσκυνά τον Αλέξανδρο στην Αμφίπολη τελικά και όχι στην Αλεξάνδρεια και σφραγίζοντας τον τάφο αποκλείει πλέον την επίσκεψη του από οποιονδήποτε άλλο.
Ας σημειωθεί ότι στο σημείο που υπάρχει ο λόφος Καστά ευρέθη ένα μιλλιάριο (οδοδείκτης) του Καρακάλλα.

Ετσι εξηγείται επίσης η ρήση της κας Περιστέρη γιατί  αν σωζόταν η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ίσως να είχαμε γραπτές πηγές για το μνημείο. Διότι πολύ πιθανόν να είχε καταγραφεί εκεί η μεταφορά της σορού του Αλεξάνδρου από την Αλεξάνδρεια στην Αμφίπολη.

Ενα επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο είναι ότι και η ανασκαφική ομάδα εκτιμά ότι τα κτερίσματα να είναι θαμμένα σε άλλο σημείο του τύμβου, όπως ακριβώς είχα εκτιμήσει σε συνέντευξη που έδωσα πρόσφατα στο gazzetta.gr όπου είχα εκτιμήσει ότι :
"Το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν κτερίσματα δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι ο τάφος έχει συληθεί (αναπτύσσω το σκεπτικό σε μία από τις τελευταίες αναρτήσεις μου) και δεδομένου ότι όλος ο τύμβος αποδίδεται στον νεκρό, όπως προανέφερα, δεν αποκλείεται τα όποια κτερίσματα να βρεθούν σε άλλο χώρο, κάπου μέσα στον τύμβο"
(http://www.gazzetta.gr/stili/oi-prwtagwnistes/article/672054/o-empedotimos-apokalyptei-sto-gazzettagr-ta-mystika-tis-amfipolis)

Είναι σαφές λοιπόν ότι από τις ενδείξεις που έχει η ανασκαφική ομάδα προκύπτει ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο όμως προφανώς δεν μπορεί να υιοθετηθεί δημοσίως και έτσι αναμένουν να "δέσουν" αυτήν την υπόθεση με περισσότερα στοιχεία και μετά από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων. Για αυτό και είναι φειδωλοί στις ανακοινώσεις τους.

Βέβαια αυτό μένει να αποδειχθεί ή να καταρριφθεί από τις επερχόμενες ανακοινώσεις.

Εν αναμονή λοιπόν... Το μέλλον ίσως να κρύβει εκπλήξεις.....

[Από τον φίλο του ιστολογίου Amomfaretos : στο παρακάτω link μπορείτε να κατεβάσετε αρχείο ήχου με το Q&A. Θα πρέπει πρώτα να το αποσυμπιέσετε με winrar και μετά παίζει με windows media player. Πιο μετά θα ανέβει και στο youtube. Eπίσης, αναφέρω πάλι μαζεμένα όλα τα βίντεο που έχω ανεβάσει. Καλό βράδυ σε όλους και καλή ακρόαση.

Q&A 
https://www.youtube.com/watch?v=uz4gJKNdyhw
 
Μέρος από την παρουσίαση της κας. Περιστέρη. No 1
https://www.youtube.com/watch?v=iJ8U_I5bb6M

Μέρος από την παρουσίαση της κας. Περιστέρη. No 2
https://www.youtube.com/watch?v=n4rwJ66Ds1U

Μέρος από την παρουσίαση του κου. Λεφαντζή
https://www.youtube.com/watch?v=FkM6Y-NYnO8

Αμέσως μετά τα πρακτικά, παρατίθενται οι καταγραφές των όσων διημείφθησαν στα διάφορα "πηγαδάκια" μετά την παρουσίαση καθώς  και προσωπικές εντυπώσεις από την παρουσίαση, όπως κατεγράφησαν από τον φίλο Amomfaretos, τον οποίο και ευχαριστώ και συγχαίρω για την συνεισφορά του αυτή.]

=======
Αφού κατάφερα να μπω σήμερα στη συνέντευξη τύπου σου χαρίζω όλες τις σημειώσεις που κατάφερα να κρατήσω ώστε να τις χρησιμοποιήσεις όλες ή μέρος τους, ότι σου φανεί πιο πρόσφορο.
Να ξέρεις ότι έχω καταγράψει το μεγαλύτερο  μέρος από όσα ειπώθηκαν.
Η διαδικασία των ερωταπαντήσεων τελείωσε στις 15.30 και πάλι πολλοί που είχαν ζητήσει να θέσουν ερωτήσεις δεν πρόλαβαν (ούτε κι εγώ).

Η κ. Περιστέρη ήταν συγκινημένη αλλά και χαρούμενη και απαντούσε αυθόρμητα, χαμογελώντας και κοιτώντας στα μάτια το συνομιλητή της. Η κ. Μενδώνη παρενέβη ελάχιστα η δε κ. Παναγιωταρέα ήταν μεν παρούσα αλλά βουβό πρόσωπο.
Έλαμψαν δια της απουσίας τους πολλοί καθηγηταράδες που κάνουν το γύρο των καναλιών για να ευλογούν τα γένια τους. Μόνη παρουσία από τους πολύ επώνυμους καθηγητές ήταν η κ. Κοκορού-Αλευρά, που τιμητικά της δόθηκε πρώτης ο λόγος για ερωτήσεις.

Δεν έγιναν ιδιαίτερες αποκαλύψεις εκτός από το ότι βρέθηκαν και νομίσματα του Μεγ. Αλεξάνδρου σε Θ1 Θ2 κι οτι οι Βρετανοί προσπάθησαν να κλέψουν τα κομμάτια του Λέοντα και της βάσης του, κάτι που αποκάλυψε ο κ. Λεφαντζής ο οποίος είπε ότι είναι και ιστορικά επιβεβαιωμένο.
Λύθηκε και το μυστήριο γιατί δεν έχουν δείξει φωτογραφίες του σκελετού και γιατί ακόμα δεν έχουμε εκτίμηση αν ήταν γυναίκα ή άνδρας.
Σημαντικό επίσης θεωρώ ότι ειπώθηκε πως πιθανόν τα κτερίσματα-δώρα του νεκρού να βρίσκονται σε άλλο χώρο του τύμβου.

Πολλά ερωτήματα μένουν αναπάντητα αλλά και η πιθανότητα να είναι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά την ταπεινή μου γνώμη όχι μόνο δεν καταρρίφθηκε αλλά ενισχύθηκε.

Αυτά, φίλε μου και είθε αυτά που προσμένουμε να αποδειχτούν και επιστημονικά και να ζήσουμε να τα δούμε και να τα σχολιάσουμε.

 Επίσημη συνέντευξη τύπου στο ΥΠΠΟ για το Ταφικό μνημείο της Αμφίπολης

Την εκδήλωση προλόγισαν οι δύο εισηγητές, Βασίλης Λαμπρινουδάκης, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών και Νίκος Σταμπουλίδης, αρχαιολόγος, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης οι οποίοι και συντόνισαν τις ερωτήσεις.

 Ομιλία κ. Περιστέρη

Αρχικά δήλωσε ότι σήμερα θα γίνει μια παρουσίαση των μέχρι στιγμής ευρημάτων της ανασκαφής κι ότι απομένει πολύ μελέτη και δουλειά για να ερμηνευθούν όσα αποκάλυψε η ανασκαφική σκαπάνη.

Έκανε μια αναδρομή σε προηγούμενες ανασκαφικές έρευνες που είχαν γίνει στον τύμβο Καστά κατά την δεκαετία του 50 από τον κ. Λαζαρίδη και που αποκάλυψαν τάφους της εποχής του σιδήρου καθώς και της ελληνιστικής περιόδου.

Η σύγχρονη έρευνα στον τύμβο ξεκίνησε το 2012. Υπήρχε μια λαϊκή παράδοση στην περιοχή ότι ο τύμβος κρύβει τον «τάφο της βασίλισσας». Αρχικά επιχειρήθηκε να οριοθετηθεί ο τύμβος ώσπου τελικά ανακαλύφθηκε το αντίθημα του περιβόλου και κατόπιν ο ίδιος ο μαρμάρινος περίβολος από θασίτικο μάρμαρο. Αποκαλύφθηκαν σιγά-σιγά δόμοι, ορθοστάτες και επιστέψεις και αναδείχθηκε, σε συνεργασία και με τον αρχιτέκτονα κ. Λεφαντζή, ότι η διάμετρος του περιβόλου είναι 158,40 μ. το δε ύψος 3μ.

Την πρώτη χρονιά είχαν βρει μόνο διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη του περιβόλου. Βρέθηκαν δόμοι όχι μόνο στον αρχαιολογικό χώρο αλλά και δίπλα στο σημείο που βρίσκεται ο λέων.

Φαίνεται ότι τον 3^ο αι μ.Χ κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους υπήρξε γερανός που ξεκόλλησε κομμάτια του περιβόλου τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε άλλες κατασκευές όπως φράγματα κλπ.

Τέλος, βρέθηκαν επιτόπου 80μ. του περιβόλου με όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη, γείσα, επιστύλια, βάσεις.

Στα τελευταία 30-40 μέτρα του περιβόλου που αποκαλύφθηκαν το 2014, εντοπίστηκε και η είσοδος του ταφικού μνημείου.

Η βάση του λέοντα είναι κατασκευασμένη από τμήματα του περιβόλου.

Ανάμεσα στα τμήματα του περιβόλου που βρέθηκαν στο Λιθότοπο μπορεί να υπάρχουν και κομμάτια που ανήκουν στον τάφο.

Η βάση του πρώτου διαφραγματικού τοίχου πίσω από τις σφίγγες στηριζόταν μόνο σε έναν δόμο στο κέντρο, η υπόλοιπη ήταν στον αέρα!

Το γείσο πάνω από τις καρυάτιδες είχε λεπτομέρειες ίδιες με τα γείσα του περιβόλου.

Από δοκάρι που κατέπεσε (σε αδιευκρίνιστη χρονική στιγμή) και που βρέθηκε στην ανασκαφή κατεστράφη το πρόσωπο της μιας Καρυάτιδας (αυτής που βρίσκεται στα δεξιά, προς Α.).

Δεν είχαμε βεβήλωση του μνημείου από χριστιανούς καθώς δεν βρέθηκαν οι χαρακτηριστικοί σταυροί που συνήθιζαν να σκαλίζουν.

Καθώς μέσα στον τάφο αφαιρούνταν τα χώματα και οι διαφραγματικοί τοίχοι γινόταν παράλληλα στερέωση.

Τα μαρμάρινα θυρόφυλλα του ταφικού θαλάμου θα μπορέσουν να συγκολληθούν μια και βρέθηκαν σπασμένα σε μεγάλα κομμάτια.

Πρόκειται για λατρευτικό ταφικό μνημείο με νεκρό αφηρωισμένο.

Έχουν περάσει από το μνημείο βέβηλα χέρια τα οποία προκάλεσαν πολλές ζημιές και διαταραχή ιδίως στον ταφικό θάλαμο.

Ο σκελετός έχει προβλήματα λόγω της υγρασίας και θα πρέπει να αποκατασταθεί για να δώσει συμπεράσματα. Έχει μεταφερθεί με τα χώματα από τον τάφο στο μουσείο της Αμφίπολης για να μελετηθεί καλύτερα από ομάδα ανθρωπολόγων.

Ομιλία κ. Λεφαντζή

Λέων και Τύμβος

Μια βρετανική ταξιαρχία προσπάθησε να μεταφέρει το 1916 1000 κομμάτια του λέοντος με 4 φορτηγίδες πλην όμως Βούλγαροι και Αυστριακοί βύθισαν τα πλοιάρια και τα τμήματα του λέοντα βυθίστηκαν στο Στρυμώνα.

Ο αρχαιολόγος Miller αποτύπωσε το υλικό και έκανε μια πρώτη τεκμηρίωση.

Όταν προ ημερών κατέβηκε η στάθμη του Στρυμώνα αποκαλύφθηκαν 52 μαρμάρινα κομμάτια τα οποία την επόμενη μέρα αυξήθηκαν κατά 5 (φαίνεται ότι κάποιοι κάτοικοι «επέστρεψαν» κάποια κομμάτια που είχαν στα σπίτια τους!). Ενδέχεται κάποια κομμάτια του περιβόλου να βρίσκονται στη βάση του φράγματος της Κερκίνης και τα οποία ποτέ δεν θα ανακτήσουμε.

Η βάση του Λέοντα ίσως είχε γλυπτά και ζωφόρο.

 Ο κατασκευαστής του περιβόλου γνώριζε ότι π=3,14 και έκανε χρήση της χρυσής τομής με βασική διάσταση 0,528 της οποίας όλα τα υπόλοιπα είναι πολλαπλάσια.

Διαπιστώθηκαν τεκτονικά σημεία, γράμματα Α και Ε σε πλάκες του περιβόλου εκ κατασκευής, τα οποία επιβεβαιώνουν την χρονολόγηση στο τελευταίο τέταρτο του 4^ου αι π.Χ.

Ο Λέων κοίταξε ΝΑ.

Ο Λέων και ο τύμβος ανήκουν σε ένα ευρύτερο σύνολο στο οποίο θα περιλαμβάνεται και ο παρακείμενος λόφος 133.

Μελετάται όλη η τοπογραφία της περιοχής.

Στα ρωμαϊκά χρόνια, ξηλώθηκαν μάρμαρα του περιβόλου και τότε πρέπει να έγινε η κατάχωση του τάφου. Η ανασκαφή αποκάλυψε τα αντίβαρα ρωμαϊκού γερανού και ένα από τα πέδιλα του που εδραζόταν στο έδαφος της ανασκαφής.
500 κομμάτια του περιβόλου βρέθηκαν στη λίμνη Κερκίνη, τα οποία η ομάδα συγκέντρωνε μέχρι και την περασμένη Κυριακή. Οι εργασίες αναστήλωσης θα δώσουν στο τέλος μία καλή αναπαράσταση του περιβόλου.

Ομιλία κ. Εγγλέζου, Αρχιτέκτονος

Ο τάφος έγινε με εκσκαφή και επανεπίχωση.

Η απομάκρυνση εξωτερικά των χωμάτων, ιδίως πάνω από τον ταφικό θάλαμο, θα γίνει εφόσον πρώτα ολοκληρωθούν τα στερεωτικά έργα στο εσωτερικό του μνημείου. Αλλιώς το βάρος των μηχανημάτων και οι δονήσεις θα προκαλέσουν ζημιές.

Στο ταφικό μνημείο έχουν τοποθετηθεί 19 αισθητήρες παραμόρφωσης, οι περισσότεροι στον ταφικό θάλαμο.

Η κατασκευή του ταφικού ορύγματος φαίνεται ότι έγινε πριν την κατασκευή του μνημείου.

Μεγάλοι σεισμοί στην περιοχή έγιναν κατά τον 6-7^ο αι. μ.Χ.  καθώς και το 1829 με επίκεντρο τη Δράμα. Είναι περιορισμένες οι ζημιές από σεισμούς που προκλήθηκαν στο μνημείο.

Όσον αφορά το ερώτημα αν επέφερε κατάχωση μια μεγάλη πλημμύρα, αυτό δεν συνέβη γιατί σ’ αυτή την περίπτωση θα είχαν καταρρεύσει οι σφραγιστικοί τοίχοι.

Ο σκελετός του νεκρού είναι διαταραγμένος από αρχαίους τυμβωρύχους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ακολούθησαν ερωτήσεις –εναλλάξ από αρχαιολόγους και δημοσιογράφους- οι οποίες απαντήθηκαν και από τους 3 που έκαναν την παρουσίαση (κκ Περιστέρη, Λεφαντζής, Εγγλέζος) και σε μια περίπτωση από την κ. Μενδώνη.

Κ. Κοκορού – Αλευρά

(καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο παν/μιο Αθηνών)

Ε: Για το ταφικό όρυγμα, πόσο απέχει χρονικά η κατασκευή του από τον υπόλοιπο τάφο ή είναι ταυτόχρονη;

Α: Το όρυγμα προηγήθηκε δεν ξέρουμε αν έγινε ταυτόχρονα.

Ε: Βρέθηκαν λιθόπλινθοι μέσα στο όρυγμα από την επένδυσή του;

Α: Υπάρχει επένδυση στο κατώτερο τμήμα του ορύγματος. Από τα ευρήματα συμπεραίνεται ότι υπήρχε επένδυση του ορύγματος.

Ε: Πότε έγιναν οι σφραγιστικοί τοίχοι και οι επιχωματώσεις;

Α: Οι τοίχοι σφράγισης κατασκευάστηκαν με υλικό σε 2^η χρήση. Το πώρινο υλικό του μνημείου είναι της ίδιας εποχής με τον τάφο.σ

Στο δάπεδο του 4^ου χώρου (εννοεί του ταφικού θαλάμου) είναι πιο εκλεπτυσμένη η επεξεργασία των πωρολίθων.

Μαρμάρινο υλικό από το μνημείο επαναχρησιμοποιήθηκε σε άλλα μνημεία.

Τα επιγραφικά υλικά είναι μόνον τεκτονικά και οικοδομικά σημεία.

Κώττη, ΕΘΝΟΣ

Ε: Ποιος είναι θαμμένος εκεί;

Α: Με λέοντα στην κορυφή και τόσο τεράστιο ταφικό μνημείο θα μπορούσε να ήταν ένας μεγάλος στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όμως θα πρέπει να μελετηθεί το σκελετικό υλικό από ανθρωπολόγο για να έχουμε κάποιες απαντήσεις.

          Χατζόπουλος

Ε: Φαίνεται ότι οι δυο προθάλαμοι του μνημείου ήταν επισκέψιμοι αρχικά. Οπότε οι προστατευτικοί τοίχοι είναι μεταγενέστεροι. Άρα μετά από ηθελημένη καταστροφή υπολείμματα και τμήματα γλυπτών αποτέθηκαν στον ταφικό θάλαμο και έκλεισε με τοίχους το μνημείο;

Α: Είχαμε πολλές επιδρομές από Θρακικά φύλα μετά τη μάχη της Πύδνας. Μετά τον 3^ο αι μ.Χ. συνέβη μερική καταστροφή του μνημείου.

Στην αρχαιότητα το μνημείο ήταν γνωστό και ορατό οπότε, όπως είναι φυσικό, προσέλκυσε τυμβωρύχους.

          Παπαδή MEGA

Ε: Αρχικά υποστηρίχθηκε ότι το μνημείο ήταν ασύλητο. Πότε έγινε και γιατί έγινε η επίχωση;

Α: Έγινε ταυτόχρονα με τους σφραγιστικούς τοίχους. Πρέπει να γίνει μελέτη επ’ αυτού. Τα ανοίγματα στα τύμπανα των διαφραγμάτων χρησιμοποιήθηκαν για να περάσει το χώμα της επίχωσης και σε μια περίπτωση χρησιμοποιήθηκε τμήμα (πλάκα) της μαρμάρινης οροφής ως ράμπα.

Ε: Άρα έγινε βεβήλωση πριν την επίχωση.

Α: Ναι, η βεβήλωση τοποθετείται στα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια.

          Antonio Corso

Ε: Η λεηλάτηση του μνημείου έγινε τον 3^ο αι. της μ.Χ.

Α: Τότε οι τελευταίοι Μακεδόνες προσπάθησαν να προστατεύσουν το μνημείο, κληρονομιά ιστορική και πολιτιστική.

          Αδαμοπούλου ΝΕΑ

Ε: Γιατί όχι καύση; Γιατί δεν έχουμε αναφορά σε κάποιες πηγές για το μνημείο;

Α: Υπήρχε πρόθεση του Μεγάλου Αλεξάνδρου να κατασκευαστεί ένα λαμπρό μνημείο στην Αμφίπολη, όπως αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης. Αν σωζόταν η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ίσως να είχαμε γραπτές πηγές για το μνημείο. Το λιοντάρι αποδεικνύει ότι είναι θαμμένη μια σημαντική προσωπικότητα. Οι τοίχοι σφράγισης και η κατάχωση είναι της ρωμαϊκής περιόδου με υλικό σε 2^η χρήση από το υλικό κατασκευής του τάφου.

(σημείωση δική μου: δεν της απάντησαν για την απουσία καύσης)

Μπάνου

Ε: Μας είπατε ότι ήταν ένα λατρευτικό μνημείο. Ποια η σχέση του με τον περίβολο; Δεν βρέθηκε καθόλου κεραμεική;

Α: Δεν βρέθηκαν καθόλου κτερίσματα στον ταφικό θάλαμο. Μπορεί και να είναι σε άλλο σημείο του τύμβου τα κτερίσματα. Στον 1^ο και 2^ο χώρο βρέθηκαν κτερίσματα και κεραμεική που χρονολογούνται από 2-3^ο αι. μ.Χ

Αρχικά ήταν ανοιχτός ο περίβολος εκεί και υπήρχε πρόσβαση στο ταφικό μνημείο. Αργότερα έκλεισε. Ήταν χώρος λατρείας για ήρωα που ήταν ελεγχόμενα επισκέψιμος.

          Κριμιώτη ΑΥΓΗ

Ε: Έγινε επίσκεψη του πρωθυπουργού ενώ δεν υπάρχει το ίδιο ενδιαφέρον, δημοσιότητα και χρηματοδότηση για άλλες ανασκαφές. Εσείς καλέσατε τον πρωθυπουργό;

Α: Ο Πρωθυπουργός ήρθε από ενδιαφέρον, μετά από την ενημέρωση που εγώ είχα κάνει προς το ΥΠ.ΠΟ. Από τη δημοσιότητα αυτό που κερδήθηκε είναι η σωτηρία του μνημείου.

          Βελένη

Ε: Βρέθηκε μελαμβαφής ή ερυθρόμορφη ζωγραφική στα κεραμεικά;

Έγινε τομή στο σημείο καταστροφής του ψηφιδωτού;

Α: Ναι βρέθηκε μελαμβαφής κεραμεική καθώς και κάποια νομίσματα μεταξύ των οποίων του Αλέξανδρου του Γ (του Μέγα!) στους δυο χώρους εκτός από τον ταφικό θάλαμο. Στην τομή που έγινε στο ψηφιδωτό δεν βρέθηκε κάτι συγκεκριμένο αλλά διεπιστώθη το πάχος του ψηφιδωτού.

          Κοντράρου – Ρασσιά ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Ε: Τα ανοίγματα στην επίχωση έγιναν από τυμβωρύχους;

Α: Αρχικά η κατάχωση έφθανε μέχρι την οροφή και σιγά – σιγά κατακάθησε. Άρα μετά την επίχωση δεν θα μπορούσαν να εισέλθουν τυμβωρύχοι.

          Τσακίρογλου ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Ε: Ο σκελετός ανήκει σε ένα άτομο κι αν ανήκει στο άτομο για το οποίο κατασκευάστηκε το μνημείο. Αν υπάρχουν αναλογίες με αλεξανδρινά μνημεία.

Α: Φαίνεται ότι είναι ένας ο νεκρός, δεν ξέρουμε αν έγινε ο τάφος γι αυτό τον νεκρό, θα αποφανθεί ανθρωπολόγος για την χρονολόγηση και την ταυτότητα του νεκρού.

Όσον αφορά τον προσανατολισμό του τάφου, θέλει πολύ μελέτη διότι ο άξονας του τάφου δεν κινείται προς το κέντρο του τύμβου.

Τζιβελέκου

Ε: Έχει αποφασιστεί ποια θα είναι η ομάδα των ανθρωπολόγων;

Πείτε μας για τις ανθρώπινες φιγούρες στα επιστύλια.

Α: Πρέπει να ολοκληρωθεί η συντήρηση, φαίνονται αμυδρά ίχνη αλλά ακόμα δεν μπορούμε να πούμε κάτι με σαφήνεια.

Για τους ανθρωπολόγους δεν έχει ακόμα αποφασισθεί η ομάδα που θα αναλάβει τη μελέτη, θεωρούμε όμως ότι θα μπορούσαν να είναι Έλληνες.

          Νικολούλια (συντηρήτρια ΥΠ.ΠΟ.)

Ε: Υπάρχει 2^η είσοδος στο ταφικό μνημείο κάπου αλλού;

Α: Δεν υπάρχει άλλη είσοδος. Θα συνεχιστεί η ανασκαφή στον υπόλοιπο τύμβο.

          Λυμπεροπούλου THE TOC

Ε: Πότε θα έχουμε τα αποτελέσματα της διασκόπησης;

Α: Σε 2-3 μήνες θα έχουμε απάντηση.

          Μερτζάνη (συντηρήτρια)

Έκανε μια σύντομη παρέμβαση για τις ζωγραφιές στα επιστύλια. Είπε ότι απαιτεί πολύ χρόνο η συντήρηση και μας ζήτησε να τον παράσχουμε στους συντηρητές.

          Ανέστη Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

Ε: Που βρίσκεται σήμερα ο σκελετός; Θα προκαλούσε κακό η φωτογράφιση; Οι ζωγραφιές εντοπίστηκαν πριν 2 μήνες;

Α: Ο σκελετός βρίσκεται στο μουσείο της Αμφίπολης. Οι παραστάσεις στα επιστύλια φάνηκαν μετά τον πρώτο καθαρισμό. Απομένει να γίνει καθαρισμός, συντήρηση και μελέτη νομισμάτων και κεραμεικών ευρημάτων.

          Σπανέλης ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ

Ε: Υποστηρίχθηκε ως αρχιτέκτων του περιβόλου και του μνημείου ο Δεινοκράτης;

Α: Το υποστηρίζουμε -είπε η κ. Περιστέρη- εγώ και ο κ. Λεφαντζής.

Να σας πούμε εδώ ότι αυτά που αναφέρετε τόσην ώρα ως επιστύλια είναι στην πραγματικότητα τμήμα θριγκού, πλίνθος με δυο κυμάτια και όχι επιστύλια.

Ο χώρος εισόδου του ταφικού μνημείου με την κλίμακα ήταν κλειστός, δίστηλος εν παραστάσει με στέγη κατά τους αρχαίους χρόνους και πριν τη βεβήλωση και σφράγιση του μνημείου.

Πρόκειται για ένα μεγάλο δημόσιο έργο όπου χρησιμοποιήθηκαν περίπου 3.000 κυβικά μέτρα μαρμάρου. Άρα, το ανέλαβε ένας μεγάλος αρχιτέκτονας που μπορεί να ήταν ο Δεινοκράτης. Ως δημόσιο έργο δεν είναι δυνατόν να ανατέθηκε από έναν πλούσιο άνθρωπο αλλά από σημαντικό πρόσωπο της εποχής.

          (Δεν συγκράτησα το όνομά του) Βοτανολόγος

Ε: Υπάρχουν βοτανολογικά δεδομένα;

Α: Όχι κάτι ιδιαίτερο, αλλά υπάρχουν δείγματα χώματος από τη στρωματογραφία, τα οποία στο μέλλον θα μελετηθούν.

          Καρατζαφέρης ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

Ε: Ο νεκρός και ο τάφος ταυτίζονται;

Α: Θα απαντήσει ανθρωπολόγος.

          Παγουλάκης           ΑΝΤ1

Ε: Μπορούμε να αποκλείσουμε ότι ο νεκρός ήταν μέλος της βασιλικής οικογένειας ή και ο ίδιος ο Αλέξανδρος ο Μέγας;

Α: Τίποτε δεν μπορούμε να αποκλείσουμε. Δεν ξέρουμε ακόμη αν πρόκειται για μέλος της βασιλικής οικογένειας ή στρατηγό.

Όσον αφορά τη χρονολόγηση, το βοτσαλωτό ψηφιδωτό από την τεχνοτροπία του και ο τρόπος κατασκευής του τοποθετείται στο τελευταίο τέταρτο του 4^ου αι. π.Χ. καθώς επίσης και η τοιχοδομία του περιβόλου και του μνημείου. Επίσης το θέμα του ψηφιδωτού ήταν σύνηθες και αγαπητό κατά την ίδια αυτή εποχή.

          Χατζή ALPHA

Ε: Ποια μέλη από το σκελετό βρέθηκαν;

Τι λέει το ένστικτό σας, υπάρχουν κι άλλα μνημεία στον τύμβο;

Έχουμε κομμάτια από τις ασπίδες που κοσμούσαν το βάθρο του λέοντα;

Α: Για το πρώτο ερώτημα θα αποφανθεί ανθρωπολόγος, ενώ για το δεύτερο θα μας δείξει η διασκόπηση.

Τώρα, για το τρίτο ερώτημα, βρέθηκαν ημικίονες και 2 κομμάτια από έξεργες ασπίδες. Στις ασπίδες υπάρχει επεξεργασία που δείχνει ότι είχαν δεχθεί στούκο σαν βάση και επ’ αυτού ζωγραφικές παραστάσεις. Επίσης, στη βάση του λέοντα έχουμε σε δωρικούς ημικίονες ιωνικά κιονόκρανα.

Εδώ παρενέβη η κ. Μενδώνη η οποία είπε ότι η λεκάνη του νεκρού είναι διαμελισμένη και έχει συνθλιβεί από την πτώση των άνω λίθων. Ότι γενικά ο σκελετός είναι σε ευαίσθητη κατάσταση λόγω της υγρασίας και θα πρέπει να συντηρηθεί και να στερεωθεί για να μπορέσει να δώσει απαντήσεις. Επίσης διευκρίνισε ότι προς το παρόν η ανασκαφή χαρακτηρίζεται σωστική όμως, μετά και από την κατάθεση σχετικού φακέλου που έχει ζητηθεί από την κ. Περιστέρη, θα χαρακτηριστεί συστηματική, πράγμα που ούτως ή άλλως φάνηκε από την αρχή, όταν ανευρέθησαν οι σφίγγες.

Η ανασκαφή αυτή είναι σαν εργασία σε ορυχείο ή τούνελ, με λάμπες ορυχείου και γι αυτό υπήρξε συνεργασία και βοήθεια από την ΕΓΝΑΤΙΑ.

=========
[Απο Amomfaretos :

Μιά πρώτη εντύπωση από την σημερινή συνέντευξη τύπου / παρουσίαση των ευρημάτων από την ανασκαφική ομάδα, είναι ότι όλοι ήταν συγκρατημένοι. Η κα Περιστέρη φανερά μαζεμένη, χωρίς τον αυθόρμητο ενθουσιασμό που την διακατέχει παρουσίασε το ημερολόγιο της ανασκαφής χωρίς να μας πει τίποτε καινούριο, ίσως ακόμη και λιγότερα από όλα όσα έχουμε πληροφορηθεί από τα Δελτία Τύπου του υπουργείου. Ο κος Εγγλέζος ήταν αρκετά διαφωτιστικός σε θέματα στατικότητας, θεμελίωσης και συντήρησης. Εξαιρετικά επιστημονικά εμπεριστατωμένη παρουσίαση. Ανέλυσε προβλήματα της ανσκαφής και κατέρριψε τις θεωρίες περί καταστροφών λόγω πλημμύρας-τσουνάμι και σεισμού. Μόνο ένα «ατόπημα» μπορεί να του χρεωθεί το οποίο θα το αναφέρω πιο κάτω στα «πηγαδάκια». Ο κος Λεφαντζής και αυτός με μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση-προσέγγιση με πρωτότυπα γραφικά και σχέδια. Μας άρεσε ιδιαίτερα το κομμάτι με την αναπαράσταση για την κατασκευή του Λέοντα. Και μετά αρχίζουν οι ερωτήσεις...

Με μεγάλη μας απογοήτευση διαπιστώσαμε το χαμηλό επίπεδο της ελληνικής δημοσιογραφίας με ελάχιστες εξαιρέσεις. Ποιοι μας ενημερώνουν! Αδιάβαστοι (εγώ και η σύζυγός μου μέσα απο το μπλογκ και από τα διάφορα λινκ που ποστάρουν οι φίλοι γνωρίζαμε περισσότερα), αγενείς, καταδιωκτικοί, καταγγελτικοί, σε γενικες γραμμές απογοητευτικοί πλην εξαιρέσεων. Δεν αναγνωρίσαμε γνωστούς αρχαιολόγους τηλεπαραθύρων, προφανώς κρύφτηκαν...

Το πιο ενδιαφέρον ίσως όμως μέρος ήταν για εμάς που είχαμε την υπομονή να κάτσουμε μετά το τέλος της συνέντευξης τύπου και να παρακολουθήσουμε τα «πηγαδάκια» που στήθηκαν μέσα και έξω από το αμφιθέατρο.

«Πηγαδάκι» 1: Μενδώνη-δημοσιογράφοι μέσα στο αμφιθέατρο. Έντονη συζήτηση με τους δημοσιογράφους να διαμαρτύρονται ότι ήταν απαράδεκτη η συνέντευξη τύπου , ότι η κα. Περιστέρη εξέθεσε το υπουργείο λέγωντας ότι λόγω του πρωθυπουργού προστατεύτηκε το μνημείο και άλλα ανούσια. Η κα. Μενδώνη ανάφερε το ιστορικό της επικοινωνίας στις 8 Αυγούστου την οποία για πρώτη φορά η κα. Περιστέρη την πήρε τηλέφωνο και την ενημέρωσε για τις Σφίγγες. Σε κάποιο σημέιο εμφανίστηκε και ο κος. Τασούλας δίνοντας και αυτός διευκρινήσεις.

«Πηγαδάκι» 2: κος. Εγγλέζος – κόρη Λαζαρίδη. Υπήρξε έντονη αντίδραση από την κα. Λαζαρίδη για το σχόλιο το οποίο έγινε και κατά την παρουσίαση αλλά και σε προηγούμενες συνεντεύξεις ότι «τα μπάζα Λαζαρίδη κατέστρεψαν το μνημείο». (Προσωπικά δεν έχω ακούσει αυτή την φράση να έχει αναφερθεί σε προηγούμενες συνεντεύξεις). Στην παρουσίαση όντως έγινε ξεκάθαρη αναφορά ότι «τα χώματα από προηγούμενες ανασκαφές δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα στατικότητας του μνημείου». Ο κος. Εγγλέζος υπερασπίστηκε την θέση του απέναντι στην κα. Λαζαρίδη, τονίζοντας παράλληλα και την σπουδαιότητα του έργου Λαζαρίδη αλλά από την άλλη αναφέρθηκε και σε λαθρανασκαφές αναφέροντας ότι σίγουρα θα αποτελεί μια ενδιαφέρουσα μελέτη οι μετακινήσεις των χωμάτων. Κατά την γνώμη μου αυτό ήταν και το μόνο «ατόπημα» της παρουσίασής του αφού δεν θα έπρεπε να αναφέρει τη φράση «προηγούμενες ανασκαφές» αλλά απλώς «μετακινήσεις χωμάτων» αποφεύγοντας έτσι να τις εκθέσει χωρίς να έχει παρουσιάσει επιστημονικές αποδείξεις ότι όντως οφείλετε σε ανασκαφές.

«Πηγαδάκι» 3: Λεφαντζής έξω από το αμφιθέατρο με διαφόρους, συμπεριελαμβανομένων ημών.
Αρχικά κουβέντα με δημοσιογράφους, δίνοντας διευκρινήσεις σχετικά με την ασπίδα στη βάση του Λέοντα, ικανοποιώντας αιτήματα για αποστολή της παρουσίασης/γραφημάτων του (αύριο πολύ πιθανόν να τα δούμε δημοσιευμένα) κλπ. Στο τέλος βρήκα την ευκαιρία και έκανα την ερώτηση (από το συγκεκριμένο blog) που ήθελα να κάνω σε όλη την διάρκεια της συνέντευξης τύπου πάνω στην αναφορά ότι η συγκεκριμένη ανασκαφή έλαβε τέλος: “ 20) Αν το χώμα κάτω από τον τάφο είναι ίδιο με το υπόλοιπο της επίχωσης γιατί σταματά η ανασκαφή;”. Η απάντηση που έλαβα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα! Αρχικά χαμογέλασε (!!) και απάντησε ότι «η φράση, το τέλος της ανασκαφής δεν είναι απόλυτη. Ανέφερε και στην παρουσίαση ότι ολόκληρος ο τύμβος και η γύρω περιοχή έχουν σημαντικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον με πιθανά νέα ευρήματα και άλλους νεκρούς». Η απάντηση του αλλά κυρίως το ύφος του, μου έδειξαν ξεκάθαρα ότι ΚΑΙ στο συγκεκριμένο ταφικό μνημείο μπορεί να υπάρχει συνέχεια. Θα μπορούσε ξεκάθαρα να δώσει συγκεκριμένη αρνητική απάντηση για το υπέδαφος του ορύγματος/τάφου αλλά αντ΄ αυτού απάντησε με κάτι απολύτως σωστό αλλά όμως γενικόλογο. Ίδωμεν...

Σε γενικές γραμμές, όπως σχολιάζουν και αρκετοί εδώ, η συνέντευξη τύπου δυστυχώς δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες μας κυρίως στο μέρος της κας. Περιστέρη αφού δεν παρουσίασε καθόλου επιστημονικά στοιχεία και αποδείξεις. Άν δεν ήταν οι άλλοι δύο και το Q&A, τότε θα ήταν ανούσια. Τελικά γίνεται προφανές κατά την άποψη μας ότι η κα. Περιστέρη στο επικοινωνιακό κομμάτι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που έχει μια τέτοια σημαντική ανασκαφή. Στο επιστημονικό κομμάτι, όπως έλεγε και η ίδια συνεχώς, κάνουμε υπομονή για την μελέτη της... ]