Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ - ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ

Ο πολύ καλός φίλος του ιστολογίου Ίων  ο οποίος με τα λίγα μεν (δυστυχώς) αλλά πολύ σημαντικά σχόλια του συμβάλλει καθοριστικά στην προαγωγή της μελέτης για τον Τάφο της Αμφίπολης, διατύπωσε την παρακάτω εξαιρετική μελέτη για το ποιός μπορεί να είναι ο καλλιτέχνης που κατασκεύασε το άρτι αποκαλυφθέν  ψηφιδωτό στην Αμφίπολη.

===========

"Κρατώ στα χέρια μου το 35ο Βιβλίο της Φυσικής Ιστορίας (Περί της Αρχαίας Ελληνικής Ζωγραφικής)(ανατύπωση Απριλίου 2009), του περίφημου Γάιου Πλίνιου Σεκούνδου,  Ρωμαίου στρατιωτικού, ιστοριογράφου (και συναδέλφου μου για κάποιο διάστημα...), του επονομαζόμενου και Πρεσβύτερου, σε μετάφραση και σχόλια του ζωγράφου Αλέκου Λεβίδη και του Τάσου Ρούσσου, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Άγρα» το 1986 και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών εννέα χρόνια αργότερα.
 
Διαβάζω αρχικά από τη σελίδα 97:
«Πρέπει σε αυτόν τον κατάλογο να προσθέσουμε και το Νικόμαχο, γιο και μαθητή του Αριστείδη. Ζωγράφισε την Αρπαγή της Περσεφόνης, πίνακα που βρισκόταν στο Καπιτώλιο, στο ναό της Αθηνάς, πάνω από το ναϊσκο της Νεότητας.... Ταχύτερος του σε αυτήν την τέχνη δεν υπήρξε άλλος.... Μαθητές είχε τον αδερφό του Αρίστωνα, τον γιο του Αριστείδη και τον Φιλόξενο από την Ερέτρια...»

Σταματώ, προς το παρόν, την ανάγνωση της συγκεκριμένης σελίδας εδώ και διαβάζω από το ίδιο, πάντα, βιβλίο, τα σχόλια κάτω από τη δισέλιδη έγχρωμη απεικόνιση της Αρπαγής της Περσεφόνης, ήτοι την πασίγνωστη «τοιχογραφία απο τον ομώνυμο τάφο στη Βεργίνα που έφερε στο φως ο Μ. Ανδρόνικος. Ο Ανδρόνικος αποδίδει την τοιχογραφία στον Νικόμαχο» (και όχι μόνο ο Ανδρόνικος, συμπληρώνω, μέσα από την επίσημη σελίδα του Υπουργείου ... http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=10781 )

Ξεφυλλίζω μερικές ακόμη σελίδες του βιβλίου των εκδόσεων «Άγρα» και στέκομαι στην απεικόνιση του παγκοσμίως γνωστού ψηφιδωτού από την Πομπηία, που αναπαριστά τη μάχη του Αλέξανδρου με τον Δαρείο. Στα σχόλια σημειώνεται ότι θεωρείται αντίγραφο του πίνακα με το ίδιο θέμα του Φιλόξενου από την Ερέτρια, τέλος του 4ου π.Χ. αι. Φωτοσκίαση και συνιζήσεις χαρακτηριστικά της ελληνιστικής ζωγραφικής στο απόγειό τους...»

Επανέρχομαι, πλέον, στο προηγούμενο χωρίο από την αφήγηση του Γάιου Πλίνιου (σελ.97): « Μαθητές είχε (ο Νικόμαχος) τον αδερφό του Αρίστωνα, τον γιο του Αριστείδη και τον Φιλόξενο από την Ερέτρια, που ο αξέπεραστος πίνακάς του, ζωγραφισμένος για τον βασιλιά Κάσσανδρο, παρίστανε τη μάχη του Αλέξανδρου με τον Δαρείο.»

Τί έχουμε, λοιπόν, μέχρι τώρα;

1. Διαθέτουμε την πληροφορία ότι η διάσημη, ιδίως τα τελευταία 24ώρα, τοιχογραφία από τον κιβωτιόσχημο «Τάφο της Περσεφόνης» αποδίδεται από τον ίδιο τον μεγάλο δάσκαλο Μανώλη Ανδρόνικο, στον σπουδαίο ζωγράφο Νικόμαχο.

2. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος μάς δίδει την κρίσιμη πληροφορία ότι μαθητής του Νικόμαχου είναι ο Φιλόξενος από την Ερέτρια.

3. Πριν μόλις μερικά 24ώρα, το Υπουργείο δίδει στη δημοσιότητα το συγκλονιστικό ψηφιδωτό του δαπέδου από το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, το θέμα του οποίου, σε κάθε περίπτωση και λαμβάνοντας ασφαλώς υπόψη τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων, συνιστά παραλλαγή/σπουδή του πρώτου και πάντως, βασικό στοιχείο εμπνεύσεως, ενδεχομένως λίγα μόνο χρόνια αργότερα από την δημιουργία της ως άνω τοιχογραφίας.

Ποιά, όμως, η σχέση του ζωγράφου Φιλόξενου από την Ερέτρια με τη μακεδονική γη αλλά και την ακμάζουσα ακόμη μακεδονική δυναστεία;

Στο παρακάτω link http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=5988 και πάλι από την επίσημη σελίδα του Υπουργείου, αυτήν την φορά για την Αρχαία Ερέτρια, διαβάζουμε:
«Το 338 π.Χ. μετά την μάχη της Χαιρώνειας η Ερέτρια βρέθηκε υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων και στην πόλη ξεκίνησε μια νέα περίοδος άνθησης, οικονομικής και πολιτιστικής. Τα τείχη επισκευάσθηκαν και διευρύνθηκαν, κτίσθηκαν πολλά ιδιωτικά και δημόσια κτήρια, αναπτύχθηκαν εργαστήρια κοροπλαστικής και το θέατρο απέκτησε την τελική του μορφή…

Στην Ερέτρια έζησαν ο ζωγράφος Φιλόξενος, που φιλοτέχνησε τον ζωγραφικό πίνακα με τη μάχη της Ισσού, ο τραγικός ποιητής Αχαιός, ο φιλόσοφος Μενέδημος, ιδρυτής της Ερετριακής Σχολής, ενώ εδώ διέμειναν για ένα διάστημα και οι Μακεδόνες βασιλείς Κάσσανδρος, Δημήτριος Πολιορκητής και Αντίγονος Γονατάς.”

Έχω την αίσθηση, πια, φίλες & φίλοι, ότι οι ανωτέρω επίσημες θέσεις του αρμόδιου Υπουργείου, συσχετιζόμενες άμεσα με την πληροφορία του Γάιου Πλίνιου σχετικά με τον άνθρωπο για λογαριασμό του οποίου φιλοτέχνησε ο μαθητής του Νικόμαχου τον πίνακα με την αναπαράσταση της θρυλικής μάχης του Αλέξανδρου κατά του Δαρείου, παρέχει σε όλους μας όχι μόνο τη διερευνώμενη τις τελευταίες ώρες -μόνο σε τούτο το εξαίρετο blog- σχέση της Ερέτριας με την μακεδονική Αμφίπολη, αλλά, κυρίως, μάς φέρει στην «καρδιά» της μοναδικής αυτής αρχαιολογικής ανάκαλυψης που έχει δικαίως προσελκύσει το παγκόσμιο, κυριολεκτικά, ενδιαφέρον".