ΠΡΟΟΔΟΣ

Οπως έχουμε ήδη δει, η έννοια της Προόδου είναι ότι, το ΟΝ μεταβαίνει από μια κατάσταση σε επόμενη με εξασθένιση ενώ η αντίστροφη πορεία λέγεται Επιστροφή.

Τα είδη της Προόδου είναι τα εξής :

- Πρόοδος καθ' ένωσιν : Αφορά τις υπερούσιες ενάδες

- Πρόοδος κατά ταυτότητα : Αφορά τις Αμέριστες Ουσίες, όπου αυτό που προοδεύει είναι κατά κάποιο τρόπο ίδιο με αυτό που μένει

- Πρόοδος κατά Ομοιότητα : Αφορά τα μεσαία και τελευταία όντα

Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 745.15

Για το θέμα της Προόδου των Ενάδων από το Εν, θα ασχοληθούμε ειδικότερα όταν ασχοληθούμε με τις Ενάδες.

Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί να προχωρά η πρόοδος μέχρι την έσχατη ύλη και να μην σταματά στους θεούς.

Η απάντηση είναι ότι επειδή το θείο είναι αγαθό, εκ φύσεως έχει την τάση να γεννά. Αρα αν σταμάταγε να γεννά, αυτόματα θα γινόταν μη αγαθό, πράγμα αδύνατο για το θείο.

Τα γεννήματα του όμως είναι κατώτερα από αυτό. Προφανώς, δεν είναι δυνατόν, ένα γέννημα να είναι ανώτερο του γεννήτορα του. Αρα κάθε υπόσταση του θείου, δίνει υπόσταση σε κατώτερες υποστάσεις και αυτό μέχρι την έσχατη ύλη, η οποία δεν έχει αυτή την δύναμη πια.

Η δύναμη αυτή είναι το Απειρον. Υπάρχει σε δύο καταστάσεις, εν δυνάμει και εν ενεργεία.
Στην αρχή η δύναμη αυτή είναι εν δυνάμει ( κρυφίως κατά τον Πρόκλο και μην αναφερόμενο στην πρώτη τριάδα των νοητών στον Παρμενίδη του Πλάτωνα ) και βαίνει μειούμενη, ενώ η αντίστοιχη εν ενεργεία δύναμη βαίνει αυξανόμενη, έως ότου στην έσχατη ύλη έχει εξαντληθεί πλήρως το εν δυνάμει Απειρον και η υλη έτσι μεταπίπτει σε μία κατάσταση στην οποία δεν έχει την ικανότητα να "επιστρέψει" μόνη της, αλλά αντίθετα έχει την μεγίστη ικανότητα να "δεχθεί" επιδράσεις ώστε να αρχίσει την επιστροφή της σε ανώτερες οντικές καταστάσεις.


-------

Κάθετι που γεννά είναι αγαθότερο από αυτό που γεννιέται. Μετά τους θεούς λαμβάνουν υπόσταση τα κατώτερα όντα μέχρι και την ίδια την ύλη

Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Β 373.5

Αν η πρόοδος φθάνει μέχρι τους θεούς, δεν θα είναι τα πάντα αγαθά. Γιατί τα πρώτα θα λάβουν την τελευταία θέση και θα χάσουν την αγαθότητα, και όσα μπορούν και θέλουν να γεννούν λόγω της δικής τους αγαθότητας, θα τοποθετηθούν τελευταία, και θα γίνουν άγονα και οχι αγαθά, γιατί πως θα είναι αγαθό το να είναι το θείο άγονο...

Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Β 372.18