ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΠΡΟΚΛΟ-ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ

Την Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου τιμούμε τα γενέθλια του Πρόκλου, ενός από τους μεγαλύτερους Φιλοσόφους, που διετέλεσε Διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας και μας παρέδωσε ένα απίστευτης σημασίας έργο το οποίο και ουσιαστικά συνετέλεσε στην διάσωση της Ελληνικής Φιλοσοφίας.

Οπως μας διασώζει ο βιογράφος του Μαρίνος :"Για να διατηρηθεί πλέον ανόθευτη και γνήσια η διαδοχή στον Πλάτωνα, τον οδηγούν οι θεοί στην προστάτιδα της φιλοσοφίας, όπως ξεκάθαρα φανέρωσαν όσα προηγήθηκαν από το ταξίδι του, και τα θεϊκά σημάδια που πραγματικά συνέβησαν, προφητεύοντας σε αυτόν ξεκάθαρα την κληρονομιά από τον πατέρα του και την απόφαση για την διαδοχή που θα ερχόταν από ψηλά"

Αφιερώστε λίγο από τον χρόνο σας για να διαβάσετε ένα αφίερωμα στην ζωή και το έργο του, που δυστυχώς παραμένει ακόμα άγνωστη στους πολλούς : http://empedotimos.blogspot.com/2009/02/blog-post.html

To σπίτι του Πρόκλου, βρίσκεται απέναντι από το Ηρώδειο στην πλαγιά της Ακροπόλεως και αποτέλεσε τον χώρο όπου συνέχιζε την λειτουργία της η Πλατωνική Ακαδημία, μέχρι το κλείσιμο της το 529 Κ.Ε. από τον Ιουστινιανό.

Το «Ελληνικό» κράτος, αντί να τιμήσει και να αναδείξει το τελευταίο καταφύγιο της Πλατωνικής Ακαδημίας η οποία κρυφίως λειτουργούσε σαν "Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών" και στεγαζόταν στο σπίτι όπου έζησε και δίδαξε ο Πρόκλος ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους, κατέχωσε τον χώρο, αφιέρωσε μια μικρή και σκουριασμένη πια πινακίδα για να «ψελλίσσει» κάποια λόγια για τον χώρο και αποτύπωσε την κάτοψη του σπιτιού στον πεζόδρομο, όπου περιπατούν οι Αθηναίοι. Πάλι καλά! Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες!

Σαν μια μικρή συνεισφορά στην απόδοση τιμής παραθέτω και ένα απόσπασμα από το άρθρο «Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ – Ο ΓΙΟΥΝΓΚ ΚΑΙ Ο ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» του Δρ Robin Robertson, μετάφραση Εμεπδότιμος.

Ο ΠΡΟΚΛΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΥ

Η κορύφωση του Νεοπλατωνισμού επιτεύχθηκε στην Αθήνα στα τέλη του 5ου αιώνα με τον άνθρωπο που θεωρώ τον μεγαλύτερο Φιλόσοφο του Νεοπλατωνισμού, τον Πρόκλο.

Ο Πρόκλος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, σπούδασε τόσο στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα και ήταν ο Διευθυντής της Νεοπλατωνικής Σχολής των Αθηνών μέχρι τον θάνατο του.

Για να αποκτήσουμε μια αίσθηση για την σπουδαιότητα του Πρόκλου, πρέπει να σκεφτούμε ότι είναι για τον Νεοπλατωνισμό ότι ήταν ο Μπάχ για την μουσική Μπαρόκ.

Σε καμμία από τις δύο περιπτώσεις δεν θα μπορούσαμε να υπερτονίσουμε επαναστατική δημιουργία, αν και οι δύο ήταν δημιουργικές διάνοιες πολύ υψηλής τάξεως.

Και στις δύο περιπτώσεις, μια ολόκληρη παράδοση έφτασε στο αποκορύφωμα της και βρήκε πλήρη έκφραση στο έργο τους.

Ο Μπαχ συμπύκνωσε την μουσική Μπαρόκ τόσο τέλεια ώστε, μετά τον Μπαχ, δεν υπήρχε στην πραγματικότητα καμμία ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη της Μπαρόκ μουσικής. Προετοιμάστηκε ο δρόμος για την «Κλασσική» μουσική.

Ομοίως, ο Πρόκλος συνεκέντρωσε όλες τις διαφορετικές απόψεις της Νεοπλατωνικής σκέψης, όχι μόνο στην φιλοσοφία, αλλά και στην ζωή του.

Ο Πρόκλος ζούσε την Φιλοσοφία του, όπως ο Μπαχ ζούσε την μουσική του και όπως ο Γιούνγκ ζούσε την ψυχολογία του.

Υπήρχε μια ολότητα, μια ισορροπία στην Νεοπλατωνική έκφραση του Πρόκλου που έλειπε από τις προγενέστερες της και που ποτέ μετά δεν συμπεριελήφθη στις επόμενες της.

Στην προσπάθεια του να συγκεντρώσει όλον τον Νεοπλατωνισμό σε ένα μοναδικό σύστημα τόσο σκέψης όσο και ζωής, ο Πρόκλος ήταν αρκετά ιδιοφυής ώστε να διακρίνει δύο κεντρικές ιδέες.

(Ι) Η Ουράνια Κλίμακα που οδηγεί από τον Θεό κάτω στον άνθρωπο, και πάλι πίσω είναι ολογραφική σε κάθε επίπεδο,

δηλαδή ακόμα και αν ο κόσμος των ανδρών και των γυναικών είναι κατώτερος του Θεού και του κόσμου του, ο καθένας μας περιέχει τον κόσμο σε κάποιο μέρος μέσα μας.

Ακόμα και στο χαμηλότατο επίπεδο της ενστικτώδους φύσης, μπορούμε να βιώσουμε την θειότητα. Ολη η Φύση είναι θεία.

Αυτή είναι μια απίστευτα σύγχρονη οπτική. Δεν γνωρίζω μια τέτοια αληθινά ξεκάθαρη παρουσίαση της έως τον 20ο αιώνα, όταν ο ιστορικός θεολογίας Μίρκεα Ελιάντ συζήτησε την οπτική του περί Ιερού και Βέβηλου.

Ο Ελιάντ είπε ότι «με το να εκδηλώνει το Ιερό, κάθε αντικείμενο γίνεται κάτι άλλο, παρόλα αυτά συνεχίζει να παραμένει το ίδιο». Με άλλα λόγια, κάθε τι είναι ταυτόχρονα και ιερό και βέβηλο. Κάτι γίνεται ιερό , υπερφυσικό, όταν το βλέπουμε σαν υπερφυσικό.

Είναι το Ιερό μέσα μας που μπορεί να βιώσει το Ιερό σε κάτι που είναι έξω μας.

Αυτή η συνειδητοποίηση οδήγησε τον Πρόκλο στην δεύτερη μεγάλη Νεοπλατωνική Ιδέα.

(ΙΙ) Η πρακτική της θεουργίας είναι υπεράνω κάθε ανθρώπινης γνώσης

Ο Πρόκλος είδε τον κόσμο σαν να είναι γεμάτος από θειότητα.

Με αυτό δεν εννοούσε απλώς μια αμφιλεγόμενη ζωογονική δύναμη που διαπερνούσε τα πάντα. Εννοούσε ότι υπήρχαν σαφώς διακεκριμένοι θεοί, οι οποίοι στο σύνολο τους εκπροσωπούσαν κάθε όψη τόσο του Ιερού όσο και του Βεβήλου.

Αλληλεπιδρώντας με αυτές τις θεότητες με έναν κατάλληλο τελετουργικό χαρακτήρα, ο άνθρωπος μπορεί να ξυπνήσει παρόμοιες ιδιότητες μέσα του και σταδιακά να ανέβει την Κλίμακα προς το Εν.

Ξανά, αυτή είναι μια συναρπαστικά σύγχρονη ιδέα, όχι μια επιστροφή σε ένα πρωτόγονο σύστημα πίστης.

Ο Γιούνκ απηχούσε όμοιες σκέψεις όταν είπε ότι οι θεοί έχουν γίνει ασθένειες.

Με αυτό εννοούσε ότι, εφόσον αρνούμαστε τις υπεράνθρωπες δυνάμεις της ψυχής που προηγουμένως θεωρούσαμε σαν θεούς, οι θεοί εκφράζονται με τον μόνο τρόπο που μπορούν : μέσω εξαιρετικά ειδικών ασθενειών των σωμάτων και των ψυχών μας.

Ο πρωτόγονος άνθρωπος γέμισε τον κόσμο με θεούς και θεές που προσωποποιούσαν διαφορετικές οπτικές της πραγματικότητας.

Οι σύγχρονοι ψυχολόγοι αντιλαμβάνονται ότι οι θεοί ήταν στην πραγματικότητα όψεις των ψυχών μας που προβάλλαμε έξω στον κόσμο.

Εν τούτοις, ο Γιούνγκ, είδε βαθύτερα. Επέμεινε ότι η ενημερότητα μας για την ψυχολογική καταγωγή των θεών σε καμμιά περίπτωση δεν ακυρώνει την υπερανθρώπινη τους μυστηριακότητα. Είμαστε ακόμα καλλίτερα να τους θεωρούμε σαν θεούς παρά να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να τους απορρίψουμε σαν νοερές κατασκευές.

Ζώντας 1.500 χρόνια πριν, ο Πρόκλος δεν θα μπορούσε να έχει την διορατικότητα ενός Γιούνγκ. Παρόλα αυτά, αντιλαμβανόταν ότι οι θεοί δεν είναι μόνο έξω από εμάς, αλλά ζουν και μέσα μας.

Συνθέτοντας τελετουργικά για να αλληλεπιδράσουμε με τους θεούς όπως εμφανίζονται στον κόσμο, μπορούμε να προσπελάσουμε τα αντίστοιχα θεία μέρη των βαθύτατων προσωπικοτήτων μας.

Αυτό είναι μια πολύ περισσότερο πολύπλοκη οπτική από αυτή που είχε ο πρωτόγονος άνθρωπος, που έκανε τελετές για να κατευνάσει ή να τιμήσει τους θεούς. Είναι ακόμα πιο πολύπλοκη από αυτή του σύγχρονου ανθρώπου που απορρίπτει τους θεούς σαν απλώς νοερές κατασκευές.

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ