Ο σημαντικός μελετητής της Ορφικής παράδοσης W.K.C. Guthrie στο βιβλίο του «Ο Ορφέας και η Αρχαία Ελληνική Θρησκεία»- Εκδόσεις Καρδαμίτσα ISBN 960-354-096-X, στις σελίδες 391-404 κάνει μια σύγκριση μεταξύ Χριστιανισμού και Ορφισμού και παραθέτει σημεία του Ορφισμού τα οποία χρησιμοποίησαν οι Χριστιανοί για να παρουσιάσουν ομοιότητα της θρησκείας τους με τον Ορφισμό.
Στις σελίδες 396-397 αναφέρεται στον σφραγιδόλιθο με τον εσταυρωμένο Ορφέα και διατυπώνει την άποψη ότι αυτό αποτελεί μεταγενέστερη Χριστιανική παρομοίαση του Ορφέα και όχι γνήσια Ορφική παράδοση, στο τέλος δε του βιβλίου παραθέτει αναφορά του διασήμου μελετητή των Ορφικών Otto Kern ο οποίος καταλήγει στην διαπίστωση ότι ο σφραγιδόλιθος αυτός είναι κίβδηλος.
Ας δούμε τι γράφει λοιπόν ο Guthrie για το θέμα αυτό :
«Στο μέρος αυτής της έρευνας ανήκει και η αναφορά του παράξενου και πολυσυζητημένου σφραγιδολίθου ή φυλαχτού που βρίσκεται στο Βερολίνο
Το σχέδιο πάνω στην σφραγίδα αυτή, που χρονολογείται τον τρίτο ή τέταρτο αιώνα μ.Χ, δείχνει έναν σταυρωμένο άνδρα.
Πάνω από το σταυρό βρίσκονται ένα μισοφέγγαρο και επτά αστέρια και εκατέρωθεν και από κάτω βρίσκεται η λεζάντα ΟΡΦΕΟC ΒΑΚΚΙΚΟC. Αυτό συνήθως θεωρείται ότι είναι έργο κάποιας γνωστικής αίρεσης, που παρουσιάζει συγκρητισμό ορφικών και χριστιανικών ιδεών.
Οπως ακριβώς ο Χριστός εικονίζεται στα χριστιανικά μνημεία με τα χαρακτηριστικά του Ορφέα, έτσι και εδώ, ως φόρος τιμής από την άλλη πλευρά, ο Ορφέας παρουσιάζεται με την στάση του Χριστού.
Ο Eisler (Orpheus 338 κ.ε) υποστηρίζει με μεγάλη επινοητικότητα ότι το σχέδιο αυτό έχει καθαρά παγανιστική προέλευση. Προτείνει ότι υπήρχε επίσης μια παλιά παράδοση για την σταύρωση του Ορφέα, αντλώντας επιχειρήματα από μια μεμονωμένη παράδοση που διέσωσε ο Διόδωρος (3.65) , ότι ο Λυκούργος, ο εχθρός του Διονύσου, σταυρώθηκε από τον θεό. Και επίσης από ιστορίες ότι ο ίδιος ο Διόνυσος και άλλες διονυσιακές μορφές «δέθηκαν στο δένδρο».
Δεν είναι παρά σύμπτωση το ότι μέσα στα σπαράγματα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας που μας παραδόθηκαν δεν σώθηκε καμία ανάμνηση για αυτό. Το ισχυρότερο επιχείρημα υπερ της άποψης αυτής είναι ότι οι χριστιανικές παραστάσεις της Σταύρωσης στην τέχνη δεν είναι παλιότερες από τον πέμπτο ή έκτο αιώνα. Επρεπε βέβαια να ξεπραστεί μια τεράστια προκατάληψη.
Ο ιστορικός ιδρυτής μιας νέας θρησκείας απεικονίστηκε σαν ένας κοινός κακούργος στην κρεμάλα.
Ομως αν πρόκειται να πιστέψουμε ότι η πλήρης άγνοια που έχουμε για τον εσταυρωμένο Ορφέα είναι σύμπτωση, τότε βέβαια δεν είναι υπερβολικό να πιστέψουμε ότι η έλλειψη παλιότερων παραστάσεων της χριστιανικής Σταύρωσης μπορεί επίσης να είναι συμπτωματική.
Είναι σαφές ότι ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας δεν γνώριζε καμιά ιστορία για την σταύρωση του Ορφέα ή του Διονύσου. Διακήρυττε(πο. 1.54) ότι η ιστορία του Διονύσου επινοήθηκε από «δαίμονες», για να ταιριάζει με μια ορισμένη προφητεία στη Γένεση (49.10 κ.επ.) με σκοπό να σπείρει την αμφιβολία για τον αληθινό Χριστό. Για τον λόγο αυτό, έβαλαν μέσα σε αυτή και σε άλλες ιστορίες για εκείνους που τους αποκαλούσαν γυιούς του Δία, την θεική πατρότητα, την γέννηση από την παρθένα, το πάθος κ.ο.κ «Ομως» λέει στην συνέχεια (κεφ. 55) «δε μιμήθηκαν ποτέ την Σταύρωση, ούτε την απόδωσαν σε κανέναν από τους γυιούς του Δία, γιατί δεν την κατάλαβαν, αφού όλα όσα λέγονται και σχετίζονται με αυτήν έχουν διατυπωθεί με σύμβολα».
Η μαρτυρία αυτή εξασθενίζει οερισσότερο ένα επιχείρημα για το οποίο ακόμη και ο πολυμαθής συγγραφέας του δεν θέλησε να διεκδικήσει volle Sicherheit έτσι, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το αίνιγμα της σφραγίδας έχει λυθεί. Όμως η ίδια η πρόταση του και οι μαρτυρίες που παρέχει γι’αυτήν έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και αξίζουν να γίνουν ευρύτερα γνωστές, όπως πολλές από τις γνώσεις του Dr. Eisler.
Παραμένει μυστήριο, ποιός είχε την τόλμη να χαράξει το όνομα του μυθικού αρπιστή κάτω από το σκυμμένο κεφάλι και τ’απλωμένα χέρια.
Οποιος και αν ήταν, καθώς κοιτάζουμε την σφραγίδα του και σκεφτόμαστε ποιά μπορεί να ήταν η θρησκεία του και η πνευματική του κατάσταση, η άποψη μας για τις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής βαθαίνει και φωτίζεται.
Στις δε συμπληρωματικές σημειώσεις του βιβλίου στην σελίδα 412 γράφει :
«Στην κριτική του βιβλίου αυτού στο Gnomon 1935,476 ο Kern μετανιώνει και ισχυρίζεται πως έχει πειστεί από τα λεγόμενα των εμπειρογνωμόνων J.Reil και R. Zahn (Αγγελος, Arch f. Neatest. Zeitgesch. Und Kulturkunde, 1926, 62 κ.ε.) ότι ο ημιπολύτιμος λίθος με την επιγραφή ΟΡΦΕΟC ΒΑΚΚΙΚΟC είναι κίβδηλος»
Παρατίθεται απόσπασμα από το Gnomon με την άποψη του Otto Kern στα Γερμανικά :
«Wenn ich hier die Freude habe, ein neues Denkmal an die Spitze aller Orpheusdarstellungen zu setzen, muß ich ein anderes, das mir fast als das jüngste aller monumentalen Zeugnisse für die orphische Bewegung erschien, streichen und bekennen, daß ich allein daran die Schuld trage, daß es nach der Publikation in den Orphicor. fragm. S. 46 test. 150 von R. Eisler und anderen jetzt auch von Guthrie, ohne Bedenken als glaubwürdiges Dokument gewertet wird. Diesem ist es offenbar entgangen, daß das Amulett mit dem Bilde des Crucifixus und der Inschrift ΟΡΦΕΟΣ ΒΑΚΚΙΚΟΣ im Kaiser Friedrich-Museum zu Berlin höchst wahrscheinlich eine Fälschung ist. Solchen hervorragenden Kennern dieser Materia wie Joh. Reil und Rob. Zahn, die dies im Ἄγγελος 2, 1926, 62ff. ausgesprochen haben, muß man Glauben schenken, und es ist daran kein Anstoß zu nehmen, daß auch dieser italienische Fälscher wie soviele -- das Amulett stammt aus Italien, kam aus E. Gerhards Nachlaß in das Berliner Museum -- gelehrte Kentnisse hatte und von der Beziehung des Orpheus zu Bakchos wußte.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου