ΟΝΟΜΑΤΑ ΘΕΩΝ

Τα ονόματα που δίνονται στους Θεούς ανήκουν σε τρείς κατηγορίες :

- Αυτά τα οποία είναι γνωστά μεταξύ των Θεών, είναι κυριολεκτικά και όντως θεία ονόματα.
- Αυτά τα οποία προέρχονται από τα πρώτα κατά νοερό τρόπο ως ομοιώματα τους και ανήκουν στην μερίδα των δαιμόνων.
- Αυτά τα οποία πλάθονται με υπόδειγμα την αλήθεια και παρουσιάζονται από αυτούς που κατέχουν την επιστημονική γνώση, αποκαλύπτονται στους χρησμούς και στις θεολογίες

( βλέπε σχετικά Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία A. 124.4 )

Σχετικά με αυτό κάνει νύξη ο Σωκράτης στον Κρατύλο, όταν αναφέρεται στον ποταμό Ξάνθο και λέει ότι αυτός είναι γνωστός στους Θεούς με το όνομα αυτό , ενώ στους θνητούς με το όνομα Σκάμανδρος.

Τα ονόματα, σαν ονόματα, αναφέρονται - λόγω της τριαδικής σύστασης των Θεών ( Υπαρξις-Δύναμις- Νους ή αλλοιώς Πέρας-Απειρον-Μικτόν) - αντίστοιχα σε κάθε ένα στοιχείο της σύστασης τους.
Ετσι, τα ονόματα που αναφέρονται στην Υπαρξη (Πέρας) του Θεού, ο Πρόκλος τα χαρακτηρίζει "Χαρακτήρες Φωτός" και είναι άρρητα και άγνωστα στους θνητούς.

Τα ονόματα που αναφέρονται στην Δύναμη (Απειρον) του Θεού είναι άρρητα, και ρητά μόνο στους θεουργούς τα οποία και μιμείται η τέχνη των θεουργών.

Τα ονόματα που αναφέρονται στον Νου (Μικτόν) των Θεών είναι τα λατρευτικά ονόματα των Θεών.

( βλέπε σχετικά Πρόκλος - Σχόλια στον Κρατύλο 71 )


Οπως έχει ήδη λεχθεί, οι Φιλόσοφοι αναφέρονται σε τάξεις Θεών , ενώ τα ονόματα των Θεών που ανήκουν σε κάθε τάξη μας τα δίνουν οι Θεολόγοι.
Για αυτό ο Πρόκλος λέγει ότι εμείς (=οι Φιλόσοφοι ) μιλάμε για αυτούς και όχι για κάθε έναν από αυτούς, πράγμα που είναι έργο των θεολόγων.

Περί αυτών μεν λέγομεν, αυτό δε έκαστον ου λέγομεν μεν, επιστημονικώς μεν δυνάμεθα λέγειν, νοερώς δε ού.

Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Β 303.18-20

Λόγω του ότι σε κάθε θεική σειρά "κρέμονται" κάτω από κάθε θεό, διάφορες θεικές οντότητες, όλη η σειρά παίρνει την ονομασία της Μονάδας, άρα όταν λέμε για παράδειγμα Απόλλων, πρέπει να ξέρουμε που απευθυνόμαστε

( βλέπε σχετικά Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 1.147, 1.91, Σχόλια στον Αλκιβιάδη 69.1 )

Για αυτό πρέπει να απευθύνουμε τις προσευχές μας όχι μόνον στον πρωταρχικό Θεό, αλλά και στους ακολούθους του και μάλιστα προς αυτούς που είναι κοντύτερα σε εμάς, μιας και αυτοί αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με τον θείο κόσμο και μεταφέρουν τις παρακλήσεις μας και τις προσευχές μας προς τους Θεούς.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σε πολλούς Ορφικούς Υμνους γίνεται αναφορά στον Δάιμονα του Θεού, ενώ σε αυτούς που απουσιάζει η αναφορά σε Δαίμονα, υποδηλώνει ότι γίνεται αναφορά σε άλλη θεία υπόσταση του Θεού.

Ομως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας ότι παρόλο που όλες οι υποστάσεις είναι θείες, Θεός με την ορθή έννοια του όρου είναι ο πρωταρχικός Θεός της κάθε σειράς, και αυτό το ξεκαθαρίζει πλήρως ο Πρόκλος στο σχετικό απόσπασμα που παρατίθεται στο τέλος. Ολες οι άλλες υποστάσεις είναι κατώτερες από τον πρωταρχικό Θεό.

------

Γύρω από κάθε Θεό υπάρχει απερίγραπτο πλήθος δαιμόνων που τιμώνται με τις ονομασίες των επικεφαλής τους Θεών, ονομάζονται δηλαδή Απόλλωνες, Δίες και Ερμείς και αρέσκονται να αποτυπώνουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των οικείων τους Θεών.

Πρόκλος - Σχόλια στον Αλκιβιάδη 69.1

Και τούτο διότι κάθε σειρά αποδίδεται με την ονομασία της μονάδας, όπως και στα επιμέρους πνεύματα είναι αρεστό να δέχονται την ίδια ονομασία με τα ολικά. Εξ ου και ποκίλοι Απόλλωνες, Ποσειδώνες και Ηφαιστοι, από τους οποίους άλλοι είναι χωρισμένοι από το Σύμπαν, άλλοι έλαβαν κλήρο στον ουρανό, άλλοι έχουν τεθεί επικεφαλής όλων των στοιχείων και άλλοι κατανεμήθηκαν στην επιστασία των επιμέρους πραγμάτων.

Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 1.91

Αναφερόμενος στο Χ της Ιλιάδας που ο Αχιλλέας λέει στον Απόλλωνα ότι είναι ολέθριος που προστατεύει τον Εκτορα και ότι τον εξαπάτησε λέει :

Κι'αν απηύθυνε προς τον Απόλλωνα λόγια παραπάνω από ότι πρέπει τολμηρά, χρειάζεται να εννοήσουμε τις Απολλώνιες βαθμίδες που εκτείνονται στον χώρο εκ των άνω μέχρι τα τελευταία όντα, όπου άλλες είναι θεικές, άλλες αγγελικές και άλλες δαιμόνιες, χωρισμένες μάλιστα σε πλήθος μορφών. Πρέπει να έχουμε κατά νού, ότι με τις εκφράσεις του είδους αυτού δεν απευθύνεται προς τον Θεό αλλά προς τον δαίμονα και μάλιστα όχι στον πρωταρχικό και συνδεδεμένο με όσα έχουν καθολική κυριαρχία, αλλά προς εκείνον που έχει την άμεση επιστασία των επιμέρους που είναι ο προστάτης του Εκτωρα.

και συνεχίζει:

Ούτε πρέπει όλοι οι λόγοι και οι ενέργειες να αποτείνονται προς τον πρωταρχικό Θεό, αλλά πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις δεύτερες και τις τρίτες προόδους του, επί παραδείγματι ( = αναφερόμενος στον Απόλλωνα ) το ποιός είναι ο σύνθρονος με τον Δία και με τους Ολυμπίους Θεούς, ποιός είναι αυτός που προκαλεί την περιστροφή της Ηλιακής σφαίρας, ποιός είναι ο Απόλλων που ζεί στον αέρα και ποιός ο Απόλλων που ζει στην γή, ποιός είναι ο προστάτης της Τροίας και ποιός αυτός που προνοεί ξεχωριστά για τον Εκτορα.

Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 1.147 (σχετικά με την Απολλωνιακή σειρά )

Σε πολλά όμως σημεία ο Πλάτωνας και αυτά που συμμετέχουν στους θεούς με τα ίδια ονόματα τα τιμά και τα ονομάζει θεούς. Γιατί και τη θεία ψυχή όχι μόνο στους Νόμους ο Αθηναίος ξένος, αλλά και στον Φαίδρο ο Σωκράτης την αποκαλεί θεό. Και δεν είναι ακόμα αυτό περίεργο. Γιατί αυτά που πάντοτε είναι συνενωμένα με τους θεούς και συμπληρώνουν μαζί με αυτούς μια σειρά, πως δεν επιτρέπεται να τα αποκαλούμε θεούς ;

Αλλά και τους δαίμονες, οι οποίοι είναι ως προς την ουσία κατώτεροι από τους θεούς και έχουν λάβει υπόσταση σε σχέση με αυτούς , σε πολλά σημεία τους αποκαλεί θεούς.... Γιατί κάθε υπερούσιος θεός είναι πρωταρχικά θεός, κάθε νοερός θεός είναι λόγω ένωσης, κάθε θεία ψυχή είναι λόγω της συμμετοχής, οι δαίμονες είναι θεοί λόγω της επαφής τους με εκείνους και οι ψυχές των ανθρώπων λόγω της ομοιότητας λαμβάνουν αυτή την ονομασία.

Κάθε ένα από αυτά, όπως έχει ειπωθεί, είναι περισσότερο θείο παρά θεός, επειδή και τον ίδιο τον νου ο Αθηναίος ξένος τον έχει αποκαλέσει θείο. Το θείο λοιπόν είναι κατώτερο από την πρωταρχική θεότητα, όπως ακριβώς αυτό που είναι ενωμένο είναι κατώτερο από το Ενα, και το νοερό από τον νού και το έμψυχο από την ψυχή και πάντοτε προηγούνται τα πιο ενιαία και πιο απλά, ενώ η σειρά των όντων καταλήγει στο ίδιο το Ενα.

Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Α 114.25