Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

"ΑΞΙΟ ΜΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΕΙ ΚΑΝΕΙΣ"

Η 21η Μαΐου της σύγχρονης εποχής αντιστοιχεί στην 7η Θαργηλιώνος του 427 ΠΚΕ ημέρα κατά την οποία σύμφωνα με την παράδοση οι θεοί έδωσαν τον Πλάτωνα στους ανθρώπους.

Τιμώντες λοιπόν την γενέθλια ημέρα του Πλάτωνα - ακολουθούντες την Ελληνική παράδοση να τιμώνται τα γενέθλια και όχι οι θάνατοι - όπως ακριβώς την ετιμούσαν οι πρόγονοι μας, ας παραθέσουμε ένα μικρό κομμάτι από την Πλατωνική Θεολογία του Πρόκλου :

«Όλη η Πλατωνική Φιλοσοφία, Περικλή, καλύτερε μου φίλε, και η αρχή νομίζω ότι εμφανίστηκε σύμφωνα με την αγαθόμορφη θέληση των θεών, αποκαλύπτοντας το κρυμμένο σε αυτούς νόημα και την αλήθεια η οποία μαζί με τα όντα έλαβε υπόσταση μέσα στις ψυχές που περιστρέφονται μέσα στον κόσμο της γένεσης, όσο επιτρέπεται σε αυτές να μετέχουν σε τόσο υπερφυσικά και σπουδαία πράγματα, και ότι πάλι αργότερα αυτή τελειοποιήθηκε και, αφού αποσύρθηκε, θα λέγαμε, στον εαυτό της και κατέστη άγνωστη στους περισσότερους από αυτούς που διακήρυσσαν ότι είναι φιλόσοφοι και αδημονούσαν να ασχοληθούν με το κυνήγι του όντος, πάλι ήλθε στο φως.

Ειδικά πιστεύω ότι η μυστική διδασκαλία για τα ίδια τα θεία, η οποία έχει στηριχτεί με αγνότητα σε ιερή βάση και έχει λάβει υπόσταση αιώνια δίπλα στους ίδιους τους θεούς, από εκεί εμφανίστηκε σε όσους μέσα στον χρόνο μπορούν να την απολαύσουν .....

Όλοι λοιπόν, όπως είπα, τις πιο πρώτες και πιο αυτοτελείς αρχές των όντων αποκαλούν θεούς και θεολογία την επιστήμη που ασχολείται με αυτές.

Μόνο η θεόπνευστη διδασκαλία του Πλάτωνα θέτοντας όλα τα υλικά σε κατώτερη μοίρα από την αρχή (γιατί κάθε τι που μπορεί να χωριστεί και να διαιρεθεί από την φύση του δεν μπορεί να παράγει ούτε να διατηρηθεί, αλλά και την ύπαρξη του και το ότι ενεργεί ή πάσχει τα έχει μέσω της ψυχής και των κινήσεων που συμβαίνουν σε αυτήν) και αποδεικνύοντας ότι η ουσία της ψυχής είναι ανώτερη από αυτή των σωμάτων, αλλά εξαρτάται από την υπόσταση του νου (επειδή κάθε τι που κινείται μέσα στον χρόνο, ακόμα και αν κινείται από μόνο του, είναι ανώτερο από αυτά που κινούνται μέσω άλλων, είναι κατώτερο όμως από την αιώνια κίνηση), χαρακτηρίζει όπως έχει ειπωθεί, τον νου πατέρα και αίτιο των σωμάτων και των ψυχών, και γύρω από αυτόν υπάρχουν και ενεργούν όλα όσα αποκτούν ζωή μέσα στις τροχιές και τις ανακυκλώσεις, προχωρά όμως και σε μια άλλη αρχή εντελώς ανεξάρτητη από τον νου, πιο άυλη και πιο μυστική, από την οποία αναγκαστικά πηγάζει η υπόσταση των πάντων, ακόμα και αν μιλήσεις για τα τελευταία όντα...

Ας ξεχωρίσουμε και τους τρόπους με τους οποίους ο Πλάτων μας εξηγεί τις μυστικές σκέψεις για τους θεούς. Γιατί φαίνεται ότι δεν αναπτύσσει την διδασκαλία του για τα θεία παντού με τον ίδιο τρόπο, αλλά άλλοτε με θεϊκή έμπνευση και άλλοτε με την διαλεκτική αναπτύσσει την αλήθεια για αυτά, άλλοτε δηλώνοντας συμβολικά τις απόρρητες ιδιότητες τους και άλλοτε ανατρέχοντας από τις εικόνες στους θεούς και ανακαλύπτοντας σε αυτούς τις πρωταρχικές αιτίες των πάντων...»

Μια εκτενέστερη αναφορά σε άγνωστες πτυχές της ζωής του Πλάτωνα μπορείτε να αναγνώσετε εδώ :

Σχετικά με την 7η Θαργηλιώνος του 427 ΠΚΕ ανατρέξτε εδώ :

http://empedotimos.blogspot.com/2010/05/7-427.html

Τιμώντες δε τα γενέθλια του Πλάτωνα, ας τιμήσουμε και τους διαδόχους του, οι οποίοι σχηματίζοντας μια χρυσή άλυσο διέσωσαν τις υποθήκες της Πλατωνικής Ακαδημίας, παρά την απέλπιδα προσπάθεια κάποιων να την εξαφανίσουν :
http://empedotimos.blogspot.com/2010/05/blog-post.html

Αλλωστε όπως μας λέει ο Πλούταρχος δια στόματος Τυνδάρη του Λακεδαιμονίου :

άξιον μέν εστιν περί Πλάτωνος άδειν και λέγειν το ουδέ εώκει
ανδρός γε θνητού πάις έμμεναι αλλά θεοίο·’


{‘Αξιο μεν είναι για τον Πλάτωνα να τραγουδάει κανείς και να λέει το
«Ούτε έμοιαζε γυιός θνητού ανδρός αλλά θεού» (Ιλιάς Ω 258)}


ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ








6 σχόλια:

ΕΜΠΕΔΟΤΙΜΟΣ είπε...

Παρακαλώ τα σχόλια περί Αμφίπολης να αναρτώνται στην προηγούμενη σχετική ανάρτηση.

Ανώνυμος είπε...

Εμπεδότιμε  καλησπέρα
Ξεπερνώντας την αρχική αμηχανία μου, να υποβάλλω και εγώ τα σέβη μου στον μεγάλο αυτό φιλόσοφο.
Απέχω κατά πολύ από το να γνωρίζω πλήρως  πόσο μάλλον να κατανοώ την Πλατωνική φιλοσοφία-θεολογία.
Με αφορμή όμως το ιστολόγιό σου αλλά και την ενασχόλησή μου με την ανασκαφή έχω ξεκινήσει μια πρώτη επαφή.
Με την ευκαιρία λοιπόν της ανάρτησης αυτής θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι  που με προβληματίζει εδώ και καιρό. 
Ο όρος  Θείο-θεός/οί στην Πλατωνική φιλοσοφία έχει την ίδια έννοια και περιεχόμενο με αυτά της  τότε  θρησκείας ή αν θέλεις των θρησκειών γενικότερα ή εκφράζει κάτι διαφορετικό?
Θα εκτιμούσα πολύ την άποψή σου.

ΕΜΠΕΔΟΤΙΜΟΣ είπε...

Καλησπέρα Ερασιτέχνη,

Το θείον στην Πλατωνική Φιλοσοφία έχει την ίδια έννοια με την τότε θεώρηση της έννοιας θείον.
Η έννοια του θείου ήταν κοινή σε όλες τι Φιλοσοφικές σχολές, διέφεραν μόνο ως προς το ανώτατο επίπεδο το οποίο κάθε μια σχολή θεωρούσε.

Οταν λέμε Θεολογία στους Ελληνες εννούμε Φιλοσοφία και Επιστήμη. Ολα αυτά είναι αλληλένδετα.

Δες και αυτό : http://empedotimos.blogspot.gr/2009/01/blog-post.html

Ανώνυμος είπε...

Εμπεδότιμε

Καλησπέρα

Η παραπομπή που μου έγραψες αναφέρεται στις διαφορές ή σωστότερα στη μη ύπαρξη διαφορών μεταξύ των διαφόρων φιλοσοφικών συστημάτων της αρχαίας Ελλάδος. Κατανοητό.
Ο προβληματισμός μου όμως δεν είναι αυτός.
Αντιλαμβάνομαι τη φιλοσοφία ως την επιστήμη αναζήτησης της αλήθειας/γνώσης σε θεμελιώδη ερωτήματα (ύπαρξη, δημιουργία, ζωή κλπ). Υπό αυτήν την έννοια η Φιλοσοφία, η Θεολογία (ως επιστήμη) αλλά και οι υπόλοιποι επιστημονικοί κλάδοι είναι ή θα έπρεπε να είναι ενιαίοι και αλληλένδετοι. Δεν ξέρω αν το πέτυχαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, αλλά αυτό θα ήταν το ιδανικό.

Όμως το ερώτημα μου αφορούσε στη θρησκεία όχι στη θεολογία, που για μένα είναι δυο τελείως διαφορετικά πράγματα.
Από την απάντηση σου δεν κατάλαβα αν εσύ ή μάλλον ο Πλάτωνας ταυτίζει τους δύο όρους, γι αυτό και επανέρχομαι αν μου επιτρέπεις.

Η θεολογία, ως επιστήμη, δεν ξεκινά από το δεδομένο της ύπαρξης του θεού αλλά το διερευνά.
Η θρησκεία όμως δεν είναι επιστήμη. Με εξαίρεση την αθεΐα, αποδέχεται την ύπαρξη του θεού ως δεδομένη και αφορά σε ένα σύνολο πεποιθήσεων, δοξασιών, τελετουργιών κλπ μιας συγκεκριμένης ομάδας.
Μπορεί ο στόχος της να είναι να δώσει απάντηση στα ίδια ερωτήματα με τη Φιλοσοφία/θεολογία αλλά το κάνει με τελείως διαφορετικό τρόπο και κυρίως διαφορετικά κίνητρα.

Όταν ο Πλάτωνας μιλάει για το ΕΝ, τις ΕΝαδες, τους Θεούς κλπ τους αποδίδει κάποιες ιδιότητες. Αν ξεφύγουμε από την ονοματολογία, οι ιδιότητες αυτές ταυτίζονται με αυτές των Θεών της αρχαίας ελληνικής θρησκείας?
Δεν το θεωρώ απαραίτητο επί της αρχής, αλλά όπως είπα και παραπάνω οι γνώσεις μου σε αυτό το πεδίο δε μου επιτρέπουν να εκφέρω άποψη για τη συγκεκριμένη φιλοσοφία.
Αν το ΕΝ είναι αρχή των πάντων, το αίτιο και η ουσία της Δημιουργίας, ενυπάρχει παντού κλπ, υπό αυτήν της έννοια έχει "θεϊκή" υπόσταση, αν συμφωνήσουμε να δώσουμε στον όρο «θεϊκός» αυτό το περιεχόμενο.
Για να το κάνω πιο κατανοητό: Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι αυτό που βλέπουμε κάθε μέρα στον ουρανό, που μας φωτίζει και μας ζεσταίνει θα το λέμε «ήλιο». Άλλο είναι όμως είναι να πιστεύεις ότι «ήλιος» είναι ένα άστρο του ηλιακού μας συστήματος με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες, άλλο είναι να πιστεύεις ότι «ήλιος» είναι ο θεός Απόλλωνας πάνω σε ένα άρμα , που πρέπει να του προσφέρεις θυσίες και που μπορεί να σε τιμωρήσει ή ανταμείψει και άλλο ξέρω ‘γω μια γιγάντια χύτρα στον ουρανό κλπ…..

Εκτός και αν εννοείς ότι η αρχαία ελληνική θρησκεία αποτελεί εκλαϊκευμένη φιλοσοφία/επιστήμη με χρήση συμβολικών κατανοητών στο ευρύ κοινό όρων.

ΕΜΠΕΔΟΤΙΜΟΣ είπε...

Μην μπερδεύεις την λαϊκή έκφραση της θρησκείας με την "επιστημονική" της προσέγγιση.

Την θρησκεία την αντιλαμβανόμαστε από τους μύθους, τις αναφορές στην ελληνική γραμματεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Αν τα πάρουμε κατά γράμμα θα καταλήξουμε σε λανθασμένα συμπεράσματα. Το αν θα καταλήξουμε ή όχι εξαρτάται από εμάς από τον τρόπο που θα την αποδεχτούμε.
Αν είμαστε αδαείς τότε θα την προσλάβουμε τοις μετρητοίς.

Αν όμως έχουμε φιλοσοφικό και θεολογικό υπόβαθρο θα αντιληφθούμε τι ακριβώς εκφράζουν τα παραπάνω, θα έχουμε δηλαδή την "επιστημονική" της προσέγγιση.

Ετσι για παράδειγμα ο μύθος για τον Ηλιο και τον Απόλλωνα "μιλά" διαφορετικά σε κάποιον που έχει μια εσωτερικότερη προσέγγιση και διαφορετικά σε κάποιον που δεν έχει.
Σίγουρα τότε υπήρχαν άνθρωποι που έπαιρναν τα πράγματα τοις μετρητοίς όμως υπήρχαν και άλλοι που τα προσέγγιζαν όπως έπρεπε.

Ετσι για την ερώτηση σου αν οι θεοί του Πλάτωνα ήταν ίδιοι με τους θεούς της αρχαίας θρησκείας η απάντηση είναι ναι.
Ομως η ερμηνεία και ο τρόπος αποδοχής της θρησκείας - η λαική της έκφραση δηλαδή -δεν μπορεί να μπει σε καλούπι, εξαρτάται από αυτόν που την προσεγγίζει.
Συνεπώς δεν μπορούμε να ορίσουμε έναν και μοναδικό τρόπο με τον οποίο παρουσιαζόταν η θρησκεία στους ανθρώπους.

Ανώνυμος είπε...

Εμπεδότιμε σε ευχαριστώ για την απάντηση.
Αν μου επιτρέπεις επιφυλάσσομαι να το διαπιστώσω και μόνη μου( εννοώ τις απόψεις του Πλάτωνα).

ΥΓ.Όπως θα έχεις διαπιστώσει δεν παίρνω τίποτα τοις μετρητοίς, μόνο "κατά γράμμα".(χαχαχα)